Tarki-Tau
| Tarki-Tau | |
|---|---|
| rus. Тарки-Тау | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Dağ sistemi | Baş Qafqaz silsiləsi |
| Dağ silsiləsi | Baş Qafqaz silsiləsi |
| Mütləq hündürlüyü | 745 m |
| Yerləşməsi | |
| 42°56′27″ şm. e. 47°27′12″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Rusiya |
|
|
|
|
|
|
.jpg)
Tarki-Tau — Dağıstan Respublikasında dağ. Dağ öz adını Dağıstanın ən qədim kəndlərindən biri olan Tarki aulundan götürüb. Tariki-Tau oronimi yaylaya və bütün dağ silsiləsinə aid edilsə də, dağın zirvəsinə başqa ad verilib — Sarıyar burnu. Sarıyar dağın şiş ucudur. Sarıyar qumuq dilində «sarı» və «yar» (yarğan) deməkdir.
Xarakteriskası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Tarki-Tau görünüşcə nəhəng masaya bənzər yüksəkliyi xatırladır. Tark-Tau dağının ətəyində Dağıstanın paytaxtı Mahaçqala şəhəri yerləşir. Dağı Xəzər dənizindən 3 km-lik məsafə ayırır. Dağın mütləq hündürlüyü 720 metr, Xəzərə görə nisbi hündürlüyü isə — 745 metrdir ( 1998-ci ilin məlumatı).
Tarki-Tau aydın görsənən yayla formalı relyefə malikdir. Yayla dağın ətəyindən təxminən 350-400 metr yüksəklikdən kəskin formada yuxarıya qalxır. Zirvə ilə ətək arasında olan ümumu 11 km-lik yolun 6,5 km hissəi yayladan keçir. Yaylanın şimal-şərq yamacında, qayalı çıxıntılı ətəkdə Kyaxulay aulu yerləşir. Tarki-Tau yaylasının ümumi sahəsi 22 km²-dir.
Dağ ətəyində Kyaxulay aulundan başqa iki qumuq kəndi yerləşir — Tarki, Alburikent. Tarki-Tau dağı ətəyində yerləşən müsəlman qəbristanlığında Rəsul Həmzətov dəfn edilib.[1] Tarki-Tau bir çox tarixi hadisələrə şahid olub. VII-VIII əsrlərdə bu ərazilərdə xəzərlər yaşamışdılar və Səməndər şəhərini inşa etmişdilər. XII əsrdə dağ ətəklərindən monqol orduları, XIV əsrdə isə Teymurun ordusu keçmişdir. 1822-ci ildə general Aleksey Yermolov dağ yaxınlığında Burnaya qalasını inşa etdirmişdir. Qalanın qalıqlarını indi də görmək mümkündür.[2]
Yayla üzərində Rusiya Müdafiə Nazirliyinin radiolokasiya stansiyası yerləşir. Ərazidə bir neçə müşahidə meydançası var. Meydançadan ətraf ərazini, eləcə də Mahaçqala şəhərini seyr etmək mümkündür. Dağa müəyyən yolu avtomobillə qalxmaq mümkündür.
Fauna və florası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Dağın bir hissəsi palıd və vələs ağaclarından ibarət meşə ilə örtülüdür. Ərazidə qafqaz armuduna, alça, zoğal, itburnu, əzgil və s. bitkilərə rast gəlinir. Vaşaq, meşə pişiyi, tülkü və dovşan ərazinin əsas heyvanat aləmidir.
İncəsənətdə[redaktə | mənbəni redaktə et]
«Tarki-Tau»[3] adlı mahnı və eyni adlı musiqi qrupu var[4].
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Мусульманское кладбище у горы Тарки-Тау". 2019-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-16.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2021-10-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-16.
- ↑ Тарки-Тау. Махачкала. Ретро — YouTube
- ↑ "Группа «Тарки-Тау»". 2021-10-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-16.