Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatı (1988–1991): Redaktələr arasındakı fərq
k Undid edits by 188.253.231.65 (talk) to last version by 212.47.145.50 Teqlər: Geri qaytarma SWViewer [1.6] |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1: | Sətir 1: | ||
'''Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatı''' —Azərbaycan Xalq Cəbhəsi(1989-1995)qurucusu və lideri Əbülfəz Elçibəyin başçılığı altında keçirilmiş etiraz mitinqləridir.İlk etiraz mitinqi 1988-ci il fevralın 19-da Bakıda başladı. Topxana hadisələri ilə mitinqlərin yeni dalğası — Meydan hərəkatı (1988-ci il 17 noyabr — 5 dekabr) yarandı və dekabrın 4-də hakimiyyət orqanları Azadlıq meydanındakı oturaq mitinqi ordunun köməyi ilə dağıtmağa nail oldular.<ref>{{cite web |url=https://www.azerbaijans.com/content_406_az.html |title=Milli azadlıq və demokratik hərəkatlar |author= |date= |website= |publisher=azerbaijans.com |language=az |access-date=3 iyun 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210604085253/https://www.azerbaijans.com/content_406_az.html |archive-date=2021-06-04 |url-status=live }}</ref> |
'''Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatı''' —Azərbaycan Xalq Cəbhəsi(1989-1995)qurucusu və lideri Əbülfəz Elçibəyin başçılığı altında keçirilmiş etiraz mitinqləridir.İlk etiraz mitinqi 1988-ci il fevralın 19-da Bakıda başladı. Topxana hadisələri ilə mitinqlərin yeni dalğası — Meydan hərəkatı (1988-ci il 17 noyabr — 5 dekabr) yarandı və dekabrın 4-də hakimiyyət orqanları Azadlıq meydanındakı oturaq mitinqi ordunun köməyi ilə dağıtmağa nail oldular.<ref>{{cite web |url=https://www.azerbaijans.com/content_406_az.html |title=Milli azadlıq və demokratik hərəkatlar |author= |date= |website= |publisher=azerbaijans.com |language=az |access-date=3 iyun 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210604085253/https://www.azerbaijans.com/content_406_az.html |archive-date=2021-06-04 |url-status=live }}</ref> |
||
XX əsrin 80-ci illərinin sonunu Azərbaycan xalqının siyasi oyanışı, onun siyasi proseslərdə fəal iştirakı |
XX əsrin 80-ci illərinin sonunu Azərbaycan xalqının siyasi oyanışı, onun siyasi proseslərdə fəal iştirakı döbolnoxa gəlvrü kimi səciyyələndirmək olar. Azərbaycan xalqının siyasi oyanışı 1987-ci ilin axırları – 1988-ci ilin əvvəlində başlanmış, [[Qara Yanvar|1990-cı ilin yanvar hadisələrind]]ən sonra keyfiyyətcə yeni hərəkata – milli azadlıq hərəkatına çevrilmiş xalq hərəkatı ilə bağlıdır.<ref>{{cite web |url=https://azertag.az/xeber/Muasir_milli_ideyani_zenginlesdiren_odur_ki_vetendas_ozunu_dovletin_bir_hissesi_hesab_edir_ozunde_deyisiklikler_uchun_quvve_gorur_guclu_dovletin_ve_guclu_iradeli_liderin_varligina_ehtiyac_duyur-277593 |title=Müasir milli ideyanı zənginləşdirən odur ki, vətəndaş özünü dövlətin bir hissəsi hesab edir, özündə dəyişikliklər üçün qüvvə görür, güclü dövlətin və güclü, iradəli liderin varlığına ehtiyac duyur |author= |date= |website= |publisher=azertag.az |language=az |access-date=3 iyun 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210604085515/https://azertag.az/xeber/Muasir_milli_ideyani_zenginlesdiren_odur_ki_vetendas_ozunu_dovletin_bir_hissesi_hesab_edir_ozunde_deyisiklikler_uchun_quvve_gorur_guclu_dovletin_ve_guclu_iradeli_liderin_varligina_ehtiyac_duyur-277593 |archive-date=2021-06-04 |url-status=live }}</ref> Xalq hərəkatı fonunda 23 sentyabr 1989-cu ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti]] "Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının suverenliyi haqqında" Azərbaycan SSR-in Konstitusiya Qanununu qəbul etdi. Bu qanunun 5-ci maddəsində qeyd edilir ki, "Azərbaycan SSR-in suverenliyi Azərbaycanın ayrılmaz hissəsi olan Naxçıvan MSSR və Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti də daxil olmaqla respublikanın bütün ərazisinə şamil edilir" və "Azərbaycan SSR-in digər müttəfiq respublikalarla sərhədləri yalnız müvafiq respublikaların qarşılıqlı sazişi üzrə dəyişdirilə bilər".<ref name="mns.gov.az">{{Cite web |title=Erməni təcavüzü. Tarixi məlumat və münaqişənin nizamlanması. Münaqişənin hazırkı mərhələsinin başlanğıcı |url=http://www.mns.gov.az/az/pages/50-113.html |access-date=2014-10-28 |archive-date=2014-11-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141108042244/http://www.mns.gov.az/az/pages/50-113.html |url-status=dead }}</ref> |
||
1990-cı il yanvarın 20-də Azərbaycanın o vaxtkı rəhbərliyinin istəyi və SSRİ rəhbərliyinin əmri ilə Azərbaycanda kommunist rejimini hakimiyyətdə saxlamaq və güclü milli-azadlıq hərəkatına çevrilməkdə olan oyanışı boğmaq məqsədilə Bakıda [[Sovet ordusu|Sovet Ordusu]] tərəfindən [[Qara Yanvar|20 Yanvar faciəsi]] törədildi.<ref>{{cite web |url=http://www.anl.az/down/taqvim2012.pdf |title=Əlamətdar və tarixi günlər təqvimi |author= |date= |website= |publisher=anl.az |language=az |access-date=3 iyun 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121105162741/http://anl.az/down/taqvim2012.pdf |archive-date=2012-11-05 |url-status=live }}</ref> |
1990-cı il yanvarın 20-də Azərbaycanın o vaxtkı rəhbərliyinin istəyi və SSRİ rəhbərliyinin əmri ilə Azərbaycanda kommunist rejimini hakimiyyətdə saxlamaq və güclü milli-azadlıq hərəkatına çevrilməkdə olan oyanışı boğmaq məqsədilə Bakıda [[Sovet ordusu|Sovet Ordusu]] tərəfindən [[Qara Yanvar|20 Yanvar faciəsi]] törədildi.<ref>{{cite web |url=http://www.anl.az/down/taqvim2012.pdf |title=Əlamətdar və tarixi günlər təqvimi |author= |date= |website= |publisher=anl.az |language=az |access-date=3 iyun 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121105162741/http://anl.az/down/taqvim2012.pdf |archive-date=2012-11-05 |url-status=live }}</ref> |
13:18, 2 mart 2024 tarixindəki versiya
Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatı —Azərbaycan Xalq Cəbhəsi(1989-1995)qurucusu və lideri Əbülfəz Elçibəyin başçılığı altında keçirilmiş etiraz mitinqləridir.İlk etiraz mitinqi 1988-ci il fevralın 19-da Bakıda başladı. Topxana hadisələri ilə mitinqlərin yeni dalğası — Meydan hərəkatı (1988-ci il 17 noyabr — 5 dekabr) yarandı və dekabrın 4-də hakimiyyət orqanları Azadlıq meydanındakı oturaq mitinqi ordunun köməyi ilə dağıtmağa nail oldular.[1]
XX əsrin 80-ci illərinin sonunu Azərbaycan xalqının siyasi oyanışı, onun siyasi proseslərdə fəal iştirakı döbolnoxa gəlvrü kimi səciyyələndirmək olar. Azərbaycan xalqının siyasi oyanışı 1987-ci ilin axırları – 1988-ci ilin əvvəlində başlanmış, 1990-cı ilin yanvar hadisələrindən sonra keyfiyyətcə yeni hərəkata – milli azadlıq hərəkatına çevrilmiş xalq hərəkatı ilə bağlıdır.[2] Xalq hərəkatı fonunda 23 sentyabr 1989-cu ildə Azərbaycan SSR Ali Soveti "Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının suverenliyi haqqında" Azərbaycan SSR-in Konstitusiya Qanununu qəbul etdi. Bu qanunun 5-ci maddəsində qeyd edilir ki, "Azərbaycan SSR-in suverenliyi Azərbaycanın ayrılmaz hissəsi olan Naxçıvan MSSR və Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti də daxil olmaqla respublikanın bütün ərazisinə şamil edilir" və "Azərbaycan SSR-in digər müttəfiq respublikalarla sərhədləri yalnız müvafiq respublikaların qarşılıqlı sazişi üzrə dəyişdirilə bilər".[3]
1990-cı il yanvarın 20-də Azərbaycanın o vaxtkı rəhbərliyinin istəyi və SSRİ rəhbərliyinin əmri ilə Azərbaycanda kommunist rejimini hakimiyyətdə saxlamaq və güclü milli-azadlıq hərəkatına çevrilməkdə olan oyanışı boğmaq məqsədilə Bakıda Sovet Ordusu tərəfindən 20 Yanvar faciəsi törədildi.[4]
Törədilən vəhşiliklər nəticəsində yüzlərlə Azərbaycan vətəndaşı həlak oldu və yaralandı. Ölkədə 1991-ci ilin ortalarınadək davam edən fövqəladə vəziyyət elan olundu. 30 avqust 1991-ci il tarixində Azərbaycanın Ali Soveti 23 sentyabr 1989-cu il tarixli Konstitusiya Qanununu əsas götürərək, 1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tərəfindən bəyan edilmiş dövlət müstəqilliyinin bərpasını elan etdi.[3]
Beləliklə,Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin lideri Əbülfəz Elçibəyin başçılığı ilə Topxana meşəsi ilə bağlı başlanan 1988-ci ilin Meydan hadisələri daha sonra Azərbaycan Milli-Azadlıq Hərəkatına çevrildi.1988–1991-ci illərin xalq hərəkatı nəticəsində 18 oktyabr 1991-ci ildə "Azərbaycan Respublikasının Dövlət Müstəqilliyi haqqında" Konstitusiya Aktı qəbul olundu və Azərbaycan XX əsrdə ikinci dəfə (1991-ci il, 18 oktyabr) müstəqil dövlət olaraq öz varlığını dünyaya elan etdi.[5]
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq istinad şablonları ilə göstərilməlidir. |
- ↑ "Milli azadlıq və demokratik hərəkatlar" (az.). azerbaijans.com. 2021-06-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 iyun 2021.
- ↑ "Müasir milli ideyanı zənginləşdirən odur ki, vətəndaş özünü dövlətin bir hissəsi hesab edir, özündə dəyişikliklər üçün qüvvə görür, güclü dövlətin və güclü, iradəli liderin varlığına ehtiyac duyur" (az.). azertag.az. 2021-06-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 iyun 2021.
- ↑ 1 2 "Erməni təcavüzü. Tarixi məlumat və münaqişənin nizamlanması. Münaqişənin hazırkı mərhələsinin başlanğıcı". 2014-11-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-28.
- ↑ "Əlamətdar və tarixi günlər təqvimi" (PDF) (az.). anl.az. 2012-11-05 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 3 iyun 2021.
- ↑ "SSRİ-nin süqutu və Azərbaycanın müstəqilliyinə gedən yol" (az.). modern.az. 18 oktyabr 2011. 2021-05-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 iyun 2021.
Həmçinin bax
- Topxana meşəsinin qırılması (1988)
- Milli Dirçəliş Günü
- Azərbaycan Xalq Cəbhəsi
- Qarabağ müharibəsi
- Qara Yanvar