Şükri əl-Qüvvətli

Şükri əl-Qüvvətli
شكري القوتلي
Suriya Ərəb Respublikasının 8-ci prezidenti
17 avqust 1943 – 30 may 1949
Əvvəlki	Əta əl-Əyyubi
Sonrakı	Hüsni əz-Zəim
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	21 oktyabr 1891(1891-10-21)[…]
Doğum yeri	Dəməşq, Suriya vilayəti, Osmanlı imperiyası
Vəfat tarixi	30 iyun 1967(1967-06-30)[…] (75 yaşında)
Vəfat yeri	Beyrut, Beyrut mühafəzəsi[d], Livan
Vəfat səbəbi	ürək tutması
Dəfn yeri	Bab əs-Səğir qəbiristanlığı[d]
Milliyyəti	Ərəb
Vətəndaşlığı	Suriya
Partiya	Xalq Partiyası
Fəaliyyəti	siyasətçi
Dini	islam
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Şükri əl-Qüvvətli (ərəb. شكري القوتلي‎; 21 oktyabr 1891^[…], Dəməşq – 30 iyun 1967^[…], Beyrut) — Suriyanın 1-ci prezidenti. Osmanlı İmperatorluğunun ərəb ərazilərinin müstəqilliyi və birliyi yolunda çalışan bir dissident kimi fəaliyyətə başlamış və fəallığına görə həbs edilmiş və işgəncələrə məruz qalmışdır. Suriya Krallığı qurulanda Qüvvətli monarxizmdən məyus olsa da, Respublika İstiqlal Partiyasını qurdu. 1920-ci ildə Suriyaya nəzarəti ələ alan fransızlar tərəfindən Qüvvətli dərhal edam edildi. Bundan sonra özünü Səudiyyə Ərəbistanı ilə güclü əlaqələr quraraq Suriya-Fələstin Konqresinin baş səfiri vəzifəsində çalışdığı Qahirəyə yerləşdirdi. Bu əlaqələri Böyük Suriya qiyamının (1925–1927) maliyyələşdirilməsində kömək etdi. 1930-cu ildə Fransa hakimiyyəti Qüvvətlini əfv etdi və bundan sonra Suriyaya qayıtdı və burada tədricən Milli Blokun əsas lideri oldu. 1943-cü ildə Suriyanın prezidenti seçildi və üç il sonra ölkənin müstəqilliyinə nəzarət etdi.

Qüvvətli 1948-ci ildə yenidən seçildi, lakin 1949-cu ildə hərbi çevrilişə məruz qaldı. Daha sonra Misirdə sürgünə getdi, 1955-ci ildə Suriyaya qayıdıb prezident seçkilərində iştirak etdi. Getdikcə sola hakim olan bir hökuməti idarə edən bir mühafizəkar Qüvvətli, Soyuq Müharibə dövründə rəsmi olaraq neytralizmi qəbul etdi. ABŞ-dən kömək istəməsi rədd edildikdən sonra Şərq blokuna yaxınlaşdı. O, həmçinin Suriyaya Bağdad Paktının təsirinə qarşı çıxmaq üçün Misir və Səudiyyə Ərəbistanı ilə bir müqavilə bağladı. 1957-ci ildə ABŞ və Pakt ölkələri cəhd göstərsə də, istefa edə bilmədiyi Qüvvətli, Suriyadakı solçu təkanların qarşısını almağa çalışdı, lakin heç bir nəticə vermədi. O vaxta qədər, Qüvvətlinin keçmiş müttəfiqi Misir prezidenti Cəmal Əbdünnasir ilə müstəqil şəkildə koordinasiya edərək hərbi Qüvvətlinın yurisdiksiyasından yan keçdiyinə görə onun siyasi nüfuzu geri alındı.

Bir neçə ay davam edən birlik danışıqlarından sonra 1958-ci ildə Qüvvətli, Birləşmiş Ərəb Cümhuriyyətini yaratmaq üçün Suriyanı Misirlə birləşdirdi və Nasirin prezident olacağı üçün geri çəkildi. Minnətdarlıqla Nasir Qüvvətliyə "Birinci ərəb vətəndaşı" fəxri adını verdi. Bununla birlikdə, Qüvvətli, Suriyanı Misirin tabeliyində olan bir polis dövlətinə endirdiyinə inanaraq birliyə məyus oldu. O, 1961-ci ildə Suriyanın ayrılmasını dəstəklədi, lakin sonradan prezidentlik müddətini başa vurmaq planları reallaşmadı. Qüvvətli 1963 bəəsçi çevrilişindən sonra Suriyanı tərk etdi və 1967-ci ildə Altı Günlük Müharibədə Suriyanın məğlub olmasından bir neçə həftə sonra Livanda infarktdan öldü. 1 iyulda Dəməşqdə dəfn edildi.