Aleksandr Sırski

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Aleksandr Stanislavovıç Sırski
ukr. Олександр Станіславович Сирський
Şəxsi məlumatlar
Ləqəbi Барс
Doğum tarixi 26 iyul 1965(1965-07-26) (58 yaş)
Vətəndaşlığı  Ukrayna
Milliyyəti Rus əsili ukraynalı[1]
Hərbi fəaliyyəti
Mənsubiyyəti Ukrayna Silahlı Qüvvələri
Qoşun növü quru qoşunları
Hərbi hissə Ukrayna Quru Qoşunları komandanı (2019-2024)
Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanı
Xidmət illəri 1986- hazırkı dövr
Rütbəsi general-polkovnik
Komandanlıq edib
  • Ukrayna Quru Qoşunları[d]
Vəzifəsi komandan
Döyüşlər
Təltifləri "Döyüş xidmətlərinə görə" medalı "Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə" medalı Ukrayna Qəhrəmanı 1-ci dərəcəli "Boqdan Xmelnitski" ordeni Hərbi xidmət xaçı "Boqdan Xmelnitski" ordeni 2-ci dərəcəli "Boqdan Xmelnitski" ordeni 3-cü dərəcəli "Boqdan Xmelnitski" ordeni Mark of Esteem Badge Medal "10 years to the Armed Forces of Ukraine" Medal "15 years to the Armed Forces of Ukraine" badge for military valour
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Aleksandr Stanislavovıç Sırski (ukr. Олександр Станіславович Сирський ;26 iyul 1965) — Ukrayna hərbi komandiri, 8 fevral 2024-cü ildən Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin baş komandanı,[2] general-polkovnik (2020), Ukrayna Quru Qoşunları komandanı (2019-2024) Ukrayna Qəhrəmanı (2022).

Rusiyanın Ukraynaya hücumu zamanı Sırski Kiyevin müdafiəsinə komandanlıq edirdi. 2022-ci ilin sentyabrında o, Xarkov əks-hücumuna komandanlıq etmişdir.[3] Daha sonra 2023-cü ilə qədər Baxmutun müdafiəsinə rəhbərlik edib.[4]

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Aleksandr Sırski 26 iyul 1965-ci ildə[5] Vladimir vilayətinin Kirjaçi rayonunun Novinki kəndində hərbçi ailəsində anadan olub.[6][1] 1980-ci ildən Ukraynada yaşayır.[7]

Ailəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Həyat yoldaşı - Tamara İvanovna Xarçenko.[8][9]
  • Oğulları - Anton və Aleksandr. Onlardan biri övladlığa götürülüb və Avstraliyada yaşayır.[10][11]

Bila Tserkva yaxınlığında torpaq sahəsi (2016-cı ildən) və Kiyevdə xidməti mənzili (2018-ci ildən) var.[9]

Hərbi karyerası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Moskva Ali Ümumqoşun Komandanlıq Məktəbini bitirib. Xidmətə 1986-cı ildə motoatıcı tağım komandiri kimi başlayıb. O, əvvəlcə 152 mm 2S5 Giatsint-S və 203 mm 2S7 Pion özüyeriyən artilleriya qurğusunda, o cümlədən nüvə mərmilərinin atəşə tutulması üçün nəzərdə tutulmuş bölmələrdə xidmət etmişdir. Daha sonra BM-27 Uraqan MBRL-də raket artilleriya bölmələrində xidmət edib. 1991-ci ildə Sovet İttifaqı dağılana qədər Əfqanıstan, Tacikistan və Çexiyada xidmət etmişdir.

1993-cü ildən Çuguevdə Ukrayna Milli Qvardiyasının 6-cı diviziyasının motoatıcı batalyonuna komandirlik edib. Sonra bu diviziyanın alay komandiri olub.[12] 1996-cı ildə Ukrayna Silahlı Qüvvələri Akademiyasını (əməliyyat-taktiki səviyyə), 2005-ci ildə Ukrayna Milli Müdafiə Akademiyasını (əməliyyat-strateji səviyyə) qızıl medalla bitirib.[1][13]

2000-ci illərin əvvəllərində Bila Tserkvada yerləşən 72-ci mexanikləşdirilmiş briqadanın komandiri təyin olunub. 20 avqust 2009-cu ildə general-mayor rütbəsi almışdır.[5]

Prezident Volodimir Zelenski Aleksandr Sırski ilə Xarkov vilayətinin Kupyansk şəhərindəki Müdafiə Qüvvələrinin qərargahında 30 noyabr 2023-cü il.

2007-ci ildə o, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Birləşmiş Əməliyyat Komandanlığı komandirinin birinci müavini və qərargah rəisi təyin edilib.[14]

2011-2012-ci illərdə Ukrayna Silahlı Qüvvələri Baş Qərargahının Hərbi Əməkdaşlıq və Sülhməramlı Əməliyyatlar Baş İdarəsinin rəisinin birinci müavini vəzifəsində çalışıb.[15]

2013-cü ildə o, Brüsseldə olub, təcrübə keçib və NATO nümayəndələri ilə Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin modernləşdirilməsi yollarını müzakirə edib.[7]

2014-cü ilin əvvəlində o, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Baş Komandanlıq Mərkəzinin rəhbərinin birinci müavini təyin edilib. Bu vəzifədə o, NATO ilə əməkdaşlıq məsələlərinə cavabdeh olub.[9]

Ukraynanın şərqində Donbass müharibəsinin başlaması ilə o, antiterror əməliyyatının qərargah rəisi təyin edilib. 2015-ci ilin əvvəlinə o, Donetsk və Luqansk vilayətlərində Antiterror Əməliyyatı rəhbərinin birinci müavini və qərargah rəisi olub. Debaltsev, Uqleqorsk, Logvinovo və Redkodub uğrunda döyüşlərdə iştirak edib. Döyüşlər zamanı o, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi Viktor Mujenko ilə birlikdə birbaşa Debaltsevoda olub. Debaltsevo əməliyyatı zamanı o, "S" sektorunun qərargahının komandiri olub və konvoyların döyüş sursatı ilə təhlükəsizliyini təmin edən “Bars” taktiki qrupuna rəhbərlik edib. Debaltsev itirildikdən sonra şəhərdən geri çəkilmək əməliyyatında iştirakçı olub.[9][16]

2016-cı ildən - Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Birgə Əməliyyat Qərargahının rəisi təyin olunub. 2017-ci ildə o, Donetsk və Luqansk vilayətlərində antiterror əməliyyatının rəhbəri təyin edilib.[9]

2019-cu il mayın 6-da Ukrayna prezidenti Pyotr Poroşenko tərəfindən Sırski Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Birgə Əməliyyat Qərargahının komandiri təyin edilib. 2016-cı il dekabrın 5-də ona general-leytenant rütbəsi verilib. 2019-cu il prezident seçkilərində Vladimir Zelenskinin qələbəsindən sonra Oleksandr Sırski Ukrayna Quru Qoşunlarının komandanı təyin olunub.[9]

23 avqust 2020-ci ildə ona general-polkovnik hərbi rütbəsi verilib.[17]

Rusiyanın Ukraynaya hücumu zamanı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əməliyyatlara rəhbərliyi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Aleksandr Sırski və Valeri Zalujnı Kiyevin müdafiəsi zamanı, 16 mart 2022-ci il

Rusiya–Ukrayna müharibəsinin başlaması ilə o, Kiyevin müdafiəsinə komandanlıq etmişdir. Kiyevin uğurlu müdafiəsinə görə prezident Vladimir Zelenski tərəfindən Ukrayna Qəhrəmanı adına layiq görülüb.[18] 2022-ci ilin sentyabrında o, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Xarkov vilayətində uğurlu hücumuna komandanlıq edib.[14]

Kiyevin müdafiəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vladimir Zelenski paytaxta hücum təhlükəsini azaltmağa çalışarkən, Sırski aktiv şəkildə müdafiəyə hazırlaşırdı. Kiyev ətrafında iki müdafiə halqası quruldu və taktiki qərarlar vermək səlahiyyəti olan müdafiə sektorlarının komandirləri təyin edildi. 2022-ci ilin martında Sırskinin qərarı ilə İrpen çayı üzərindəki bənd partladıldı. Bu isə irəliləyən rus ordusunun mövqelərinin su altında qalmasına səbəb oldu. Rusiya qüvvələrinin Kiyevə gedən marşrutu boyunca yerləşən ponton körpüsü də dağıdıldı. Ümumilikdə Aleksandr Sırskinin qərarları nəticəsində Rusiyanın Kiyevə hücumu uğursuzluqla nəticələndi.[7]

Xarkov əks hücumu[redaktə | mənbəni redaktə et]

2022-ci ilin iyulunda Aleksandr Sırski Xarkov istiqamətində əməliyyata rəhbərlik edib. Əməliyyatın nəticəsi olaraq rus qoşunları şəhərdən artilleriya atəşi tutmayan məsafəyə qədər uzaqlaşdırıldı. Bu da Xarkov əhalisinin təhlükəsizliyini əhəmiyyətli dərəcədə artırdı. Sentyabrda Sırskinin komandanlığı altında olan qoşunlar Balakleya şəhərini azad etdilər.[7]

Baxmut uğrunda döyüş[redaktə | mənbəni redaktə et]

O, 2022-ci ilin payızından 2023-cü ilin yazına kimi Baxmutun müdafiəsinə rəhbərlik edib. Bəzi amerikalı hərbi analitiklər strateji nöqteyi-nəzərdən əhəmiyyətsiz olan bir məntəqəni müdafiə etmək üçün güc və pul sərf etməyi taktiki cəhətdən mənasız itki və vaxt sərfiyyatı adlandırırlar.[7] Digər tərəfdən, Rusiya ordusunun əhəmiyyətli qüvvələrinin əhəmiyyətsiz bir məqsəd üçün uzunmüddətli mövqe döyüşlərinə cəlb edilməsinin taktiki cəhətdən əsaslandırıldığına dair bir fikir var. Çünki Rusiyanın Baxmuta hücumu zamanı itkilərin nisbəti Ukraynanın lehinə olub.[19]

Ukrayna SQ Ali Baş Komandanı (2024-cü ildən)[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vladimir Zelenski ilə Valeri Zalujnı arasında ziddiyyətlərin yaranmasından sonra bir çox ukraynalı və qərbli müşahidəçilər Aleksandr Sırskinin Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin yeni baş komandanı təyin ediləcəyini güman edirdilər. Onun namizədliyi Rusiya ilə hazırkı hərbi qarşıdurmada Ukraynanın iki mühüm qələbəsi, həmçinin tərcümeyi-halı və təcrübəsi ilə əlaqələndirirdilər.[20]

8 fevral 2024-cü ildə Ukrayna Prezidenti Aleksandr Sırskini Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanı təyin etdi.[21] Bu təyinatı tənqid edənlər orduda yeni baş komandanın birmənalı olmayan reputasiyasına işarə edir və iddia edirlər ki, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin rəhbərinin dəyişdirilməsi döyüş meydanındakı vəziyyətə ciddi təsir göstərməyəcək. Bir çox ekspertlər təxmin edir ki, bu təyinat Ukrayna rəhbərliyi üçün ciddi siyasi risklərlə nəticələnə bilər.[20]

Hərbi rütbələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Fəaliyyətinə qiymət[redaktə | mənbəni redaktə et]

The Economist jurnalının 2022-ci il dekabrın ortalarında dərc olunan təhlil yazısında, general Oleksandr Sırskinin komandanlıq üslubunun "sovet və rus iyerarxik praktikalarından təəccüblü şəkildə fərqləndiyini" iddia edib. Yazıda deyilir ki, o, NATO-nun qəbul etdiyi qeyri-mərkəzləşdirilmiş komandanlıq prinsipini qəbul etdiyini və şəxsi heyətin mənəvi-psixoloji vəziyyətinə, habelə Ukrayna Silahlı Qüvvələrində atəş gücünün çatışmazlığını kompensasiya etmək üçün aldatma və sürprizdən istifadə edilməsinə önəm verir.[23][7].

BBC Rus Xidmətinin jurnalistlərinin Sırskinin baş komandan təyin edilməsindən qısa müddət sonra dərc olunmuş materialında qeyd olunur ki, onların müsahibə götürdükləri bir sıra Silahlı Qüvvələrin zabitlərinə görə, Sırski “son dərəcə sərt komandir" kimi reputasiyaya malikdir. Belə ki, Sırski "bəzən ona həvalə edilmiş birliklərdən həqiqətən edə biləcəyindən daha çox tələb edir”.[20]

“The New York Times”, “The Washington Post”, “Politico” və digər KİV-lərin məlumatına görə, Sirskinin “General 200” və “Qəssab” kimi ləqəbləri var.[14][19][24][25]

Mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Qızıl Ulduz ordeni ilə təltif olunmaqla Ukrayna Qəhrəmanı adı (5 aprel 2022-ci il) - şəxsi cəsarətə, Ukraynanın dövlət suverenliyi və ərazi bütövlüyünün müdafiəsinə mühüm töhfəyə görə;[18]
  • Hərbi Xidmət Xaçı (27 iyul 2022-ci il) - Ukraynanın dövlət suverenliyinin və ərazi bütövlüyünün qorunmasında müstəsna şəxsi xidmətlərinə, Ukrayna xalqına fədakar xidmətinə, hərbi anda sədaqətinə görə;[26]
  • 1-ci dərəcəli Boqdan Xmelnitski ordeni (11 dekabr 2022) - Ukraynanın dövlət suverenliyi və ərazi bütövlüyünün müdafiəsində göstərdiyi şəxsi cəsarət və fədakar fəaliyyətə, hərbi anda sədaqətinə görə;[27]
  • 2-ci dərəcəli Boqdan Xmelnitski ordeni (18 mart 2022);[28]
  • 3-cü dərəcəli Boqdan Xmelnitski ordeni (14 mart 2015);[9]
  • Ukrayna medalları;
  • SSRİ medalları.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 3 Сирський Олександр Станіславович // Почесні імена України — еліта держави. VI. К: Логос Україна. 2021. 337. ISBN 978-966-2457-28-5.
  2. ↑ Walker, Shaun. "Volodymyr Zelenskiy fires top Ukraine army commander". The Guardian (ingilis). 8 February 2024. 8 February 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 February 2024.
  3. ↑ en:Ministry of Defence of Ukraine [DefenceU]. "[...] The Commander of Ukrainian Land Forces, Hero of Ukraine, Colonel General Oleksandr Syrskyi is leading the Ukrainian offensive in this sector. [...]" (Tweet). 10 September 2022. 11 September 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 September 2022.
  4. ↑ "Five facts about Oleksandr Syrskyi, Ukraine's new army chief". Reuters.
  5. ↑ 1 2 "Сьогодні святкує ювілей Командувач Сухопутних військ ЗС України". Defense Express (ukrayna). 2020-07-26. 2021-11-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-11-23.
  6. ↑ "Родители нового главкома ВСУ Сырского до сих пор живут в России". Ru:Московский комсомолец (rus). 2024-02-08. 2024-02-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-09-29.
  7. ↑ 1 2 3 4 5 6 Who is Oleksandr Syrsky, the head of Ukraine’s ground forces? Arxivləşdirilib 2023-07-02 at the Wayback Machine, The Economist, Jun 8th 2023
  8. ↑ https://78.ru/articles/2024-02-09/volochitsya-za-rossiyankami-i-pryachet-sina-ot-voini-stidnie-fakti-o-glavkome-vsu-sirskom
  9. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "Сырский Александр". LIGA (rus). 2020-12-24. 2021-11-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-11-23.
  10. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2024-02-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-11.
  11. ↑ https://78.ru/articles/2024-02-09/volochitsya-za-rossiyankami-i-pryachet-sina-ot-voini-stidnie-fakti-o-glavkome-vsu-sirskom
  12. ↑ "Полководец Сырский. Чем известен командующий Сухопутными войсками Украины". РБК-Украина (rus). 2022-09-29. 2022-09-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-09-29.
  13. ↑ "Кто такой Александр Сырский, командующий украинским наступлением под Изюмом". 2022-09-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-09-17.
  14. ↑ 1 2 3 Мария Мельникова. "Аскет, штабист, «мясник». Что известно о новом главкоме ВСУ Александре Сырском". en:The Bell. 2024-02-09. 2024-02-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-11.
  15. ↑ "«Генерал 200» и «бахмутский мясник»: что известно о новом главкоме ВСУ Александре Сырском". Коммерсантъ (rus). 2024-02-09. 2024-02-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-09.
  16. ↑ Шрамович В'ячеслав. "Новий командир на Донбасі: що відомо про генерала Сирського". BBC News Україна. 2019-05-06. 2021-11-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-11-23.
  17. ↑ https://www.president.gov.ua/documents/3462020-34785 (#bare_url_missing_title).
  18. ↑ 1 2 "Владимир Зеленский вручил ордена «Золотая Звезда» военнослужащим ВСУ и членам семей погибших Героев Украины". 2022-04-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-05.
  19. ↑ 1 2 Kramer, Andrew E. "A New General Takes Over as Ukraine Struggles on the Battlefield". The New York Times (ingilis). 2024-02-08. 0362-4331. 2024-02-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-10.
  20. ↑ 1 2 3 4 "«Математик войны». Кто такой новый главком ВСУ Александр Сырский". ru:Русская служба Би-би-си. 2024-02-09. 2024-02-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-11.
  21. ↑ "УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ №60/2024 Про призначення О.Сирського Головнокомандувачем Збройних Сил України" (ukrayna). 2024-02-08. 2024-02-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-12.
  22. ↑ "Про присвоєння військових звань // 645/2009, 20 серпня 2009,". 2022-08-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-14.
  23. ↑ "Anyone who underestimates Russia is headed for defeat". The Economist (ingilis). 2023-10-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-12-15.
  24. ↑ Alexander Ward; Berg, Matt. "Zaluzhny is out, the 'butcher' is in". Politico (ingilis). 2024-02-08. 2024-02-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-11.
  25. ↑ Khurshudyan, Isabelle. "Zelensky replaces military chief, naming Syrsky top commander". Washington Post (ingilis). 2024-02-08. 0190-8286. 2024-02-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-11.
  26. ↑ "УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ №533/2022 Про нагородження відзнакою Президента України "Хрест бойових заслуг"". 2022-08-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-14.
  27. ↑ "Указ Президента України Про відзначення державними нагородами України". 2024-02-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-14.
  28. ↑ [Указ Президента Украины от 18 марта 2022 г. № 145/2022 «О награждении государственными наградами Украины»]

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksandr_Sırski&oldid=7524784"