Amerika Dövlətləri Təşkilatı
 | Bu məqalədəki məlumatların yoxlanıla bilməsi üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
| Amerika Dövlətləri Təşkilatı- çoxfuksiyalı regional təşkilat OAS | |
|---|---|
| ing. Organization of American States isp. Organización de los Estados Americanos port. Organização dos Estados Americanos fr. Organisation des États américains | |
 | |
.svg) | |
| Yaranma tarixi | 30 aprel 1948 |
| Rəsmi dili |
4 dil |
| Mərkəzi |
 Vaşinqton, ABŞ |
| Sədr |
 Xose Migel İnsulza |
| Üzvləri |
35 üzv |
| OAS.org | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Amerika Dövlətləri Təşkilatları (ADT) (ing. Organization of American States, isp. Organización de los Estados Americanos, port. Organização dos Estados Americanos, fr. Organisation des États américains) - 30 aprel 1948-ci ildə qurulmuş, Şimali,Mərkəzi və Cənubi Amerika xalqalarını birləşdirən regional təşkilat.
Təsis edilməsi.
[redaktə | mənbəni redaktə et]1948-ci ildə Boqatoda IX Pan-Amerikan Konfransı keçirilən zaman ADT-nin nizamnaməsi imzalanmışdır. Təşkilatın nizamnaməsinə 1967-ci ildə Buenos-Ayresdə, 1985-ci ildə Kartagen de İndiasda, 1992-ci ildə Vaşinqtonda və 1993-cü ildə Manaquada tərtib edilmiş protokollar əlavə edilmişdir.
Məqsəd və vəzifələri.
[redaktə | mənbəni redaktə et]Təşkilatın yaradılmasında məqsəd:
- Qitədə sülh və təhlükəsizliyi qorumaq və möhkəmləndirmək;
- Qarışmamaq prinsipinə əsaslanaraq demokratiyanın inkişafına çalışmaq;
- Üzv ölkələr arasında ola biləcək münaqişələri sülh yolu ilə həll etmək;
- Üzv ölkələrin iqtisadi,sosial və mədəni inkişafına birgə dəstək vermək;
- Üzv dövlətlərin demokratikləşməsini ləngidən yoxsulluq və bu kimi amillərin aradan qaldırılmasına çalışmaq;
- Demokratiya və insan hüquqlarının müdafiəsi;
- Korrupsiya, terrorizm və narkobiznesə qarşı mübarizə.
1990-cı ildən etibarən Soyuq Müharibənin başa çatması və Latın Amerikası ölkələrinin demokratiyaya qayıtması ilə ADT özünü inkişaf etdirməyə başladı. Artıq onun prioritetlərinə:
- Demokratiyanın gücləndirilməsi;
- Sülh üçün səy göstərmək;
- İnsan hüquqlarının müdafiəsi;
- Azad ticarəti dəstəkləmək;
- Narkotika ticarətinə qarşı mübarizə;
- Davamlı inkişafa təşviq.
Təşkilatın strukturu
[redaktə | mənbəni redaktə et]Amerika Dövlətləri Təşkilatı Baş Katiblikdən, Daimi Şuradan, Amerikan İqtisadi və Sosial Şurasından və bir sıra komitələrdən ibarətdir.
Daimi Şura mübahisəli məsələlərin sülh yolu ilə həllinə yönəlmiş orqandır. 1947-ci il Rio de Janeyro müqaviləsinə əsasən Şura müvəqqəti məşvərətçi orqan kimi fəaliyyət göstərir. Ayda iki dəfə toplanır.
Amerika Dövlətləri Təşkilatının Baş Katibliyinə rəhbərliyi baş katib edir. O, 5 illik və iki dəfədən artıq olmamaq şərti ilə seçilir. Baş katibin təklifi əsasında sülhə və təhlükəsizliyə təsir barəsində məsələlər Baş Assambleyada və Daimi Şurada müzakirə edilə bilər. Daimi şuranın katibliyi baş katibin müavinidir. Baş Katiblik özü də altı katibliyə bölünür:
- Siyasi Məsələlər üzrə Dövlət Katibliyi;
- İnkişaf üzrə Katiblik;
- Təhlükəsizlik üzrə Katiblik;
- İdarəetmə və Maliyyə məsələləri üzrə Dövlət Katibliyi;
- Hüquqi məsələlər üzrə Dövlət Katibliyi;
- Xarici Əlaqələr üzrə Dövlət Katibliyi.
Təşkilatın ali orqanı Baş Assambleyadır. Assambleya üzv dövlətlərin nümayəndəliklərindən ibarətdir, ümumi siyasi məsələlərlə məşğul olur, orqanlar arası əlaqələri qurur, büdcəni və baş katibin reqlamentini qəbul edir. Assambleya ildə 1 dəfə toplanır. Qərarlar 2/3 səs çoxluğu ilə qəbul olunur.
Üzv Dövlətləri.
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Amerika Dövlətləri Təşkilatına regionun 35 müstəqil dövləti daxildir. 1948-ci il 5 may tarixində təşkilatın əsası qoyularkən isə üzv dövlətlərin sayı 21 idi.
Xarici keçidlər.
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar.
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Улахович В. Международные организации, 2005, стр.396
Politologiya. İzahlı lüğət. Bakı,2007. səh.10