Bərtaş

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin

Bərtaş (digər adı: Bürtaş) — sülalə

Bərtaş Xəzər dənizinin şimalında və Volqa çayının şərqində yaşayan bir nəsil – sülalə olmuşdur. Ərəb coğrafiyaşünaslarının yazdığına görə, bu nəslin yaşadığı yer də Bərtas və ya Bürtaş adlanırmış[1].

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bir sıra tədqiqatçıların fikrincə, VIII-X əsrin I-ci rübündə B.Donets-Don çay arasındakı meşə-çöl zonasında, xəzərlər ilə Volqaboyu bulqarları arasında yaşamışlar. Saltovo-Mayats mədəniyyətinin meşə-çöl (alan-as) variantının arxeoloji abidələri onlarla əlaqələndirilir. Xəzər xaqanlığının tələbi ilə zəruri olduqda 10 min nəfərə qədər silahlanmış süvari çıxarırdılar. 965 ildə Kiyev knyazı Svyatoslavın Xəzər xaqanlığına yürüşü zamanı darmadağın edilmişlər. Bundan sonra şm. və şm.-ş.-ə, Volqaboyu bulqarları və mordvaların ərazisinə köçmüşlər. Digər mülahizəyə (A.X.Xalikov və b.) görə, B.eramızın I-ci minilliyinin sonlarında SuraMokşa çayları hövzəsində təşəkkül tapmışlar.' XII-əsrin əvvələrində rus salnamələrində B.(mordvalar və çeremislərlə yanaşı) Kiyev knyazlarından asılı xalq kimi qeyd olunurlar; 1380 ildə B. Kulikova vuruşmasında (1380) iştirak edən bəylərbəyi Mamayın qoşununun tərkibində idilər. XVI-XVII əsrlərin akt sənədlərində B. Mordva və Meşşera diyarlarında gəlmələr kimi qeyd edilirlər. Tarixşünaslıqda B.-ın etnolinqvistik mənsubiyyətlərinə dair 3 əsas versiya mövcuddur: mordva (V.V.Bartold, A.P. Novoseltsev, P.S. Savelyev və b.), türk (B.N.Zaxoder, A.X. Xalikov və b.) və alan-as (G.Y. Afanasyev, O.B. Bubenok, T.Levitski, O.Pritsak və b.) versiyaları.[2]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. "Azərbaycan klassik ədəbiyyatında işlədilən adların və terminlərin şərhi". Tərtib edəni A. M. Babayev, Bakı, "Maarif", 1993, səhifə 32.
  2. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. V. Bakı: Elmi Mərkəzi. 2014. səh. 100. ISBN 978-9952-441-10-9.