Barmaqvari finik

Barmaqvari finik
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Birləpəlilər Klad: Kommelinidlər Dəstə: Arekaçiçəklilər Fəsilə: Arekakimilər Yarımfəsilə: Coryphoideae Triba: Phoeniceae Cins: Finik Növ: Barmaqvari finik
Beynəlxalq elmi adı
Phoenix dactylifera L., 1753
Şəkil axtarışı ITIS   42458 NCBI   42345 EOL   1135088

Barmaqvari finik (lat. Phoenix dactylifera) — bitkilər aləminin arekaçiçəklilər dəstəsinin arekakimilər fəsiləsinin finik cinsinə aid bitki növü.

Arealı

Şimali Afrika, Ərəbistan yarımadası, Cənubi İran, Əfqanıstan və Pakistanın quraqlıq, subtropik vilayətlərində təbii halda yayılmışdır.

Botaniki xarakteristikası

Hündürlüyü 20-30 metrə çatır. Gövdəsi hamar, düz olmaqla 30 sm diametirindədir. Üzəri yarpaq saplaqlarının qflıqlarıilə örtülmüşdür. Torpağın səthində güvdədən çoxlu pöhrələr verir. Yarpaqları lələkvari olub, gövdənin yuxarı hissəsində toplanır. Finik gövdəsinin ən açağı yarpaqlarının kənarlarında iynələr vardır; lələkvari yarpaqlarının uzunluğu 6 m-ə qədər olub, təxminən 5 ildən sonra formalaşır. Yarpaqcıqlar möhkəm, xətvari, neştərvari, 20-30 sm uzunluğundadır. Yarpaq saplağı uzun, nazik boz-yaşıl rəngdədir. Çiçəyi qoltuq çiçək qrupunda toplanmışdır. Çiçək saplağının uzunluğu 1-1,2 m-dir. Meyvəsi 2.5-dən 5-6 sm uzunluğunda, ətli, uzunsov yumurtavari formadadır. Toxumu tünd qəhvəyi rəngdə, 1,5-2 sm uzunluğundadır. Toxumla asanlıqla çoxalır.

Ekologiyası

Finik çox işıq tələb edir. Cod sudan istifadə etdikdə finikdə xloroz xəstəliyi, boy artımının zəifləməsi və yarpaqda qonur xalların əmələ gəlməsi müşahidə olunur.

Azərbaycanda yayılması

Bakı, Gəncə, Sumqayıt, Şəmkir, Qəbələ şəhərlərində park və bağlarda mədəni şəraitdə becərilir.

İstifadəsi

Park və bağlarda tək əkinlərdə, canlı çəpərlərin salınmasında istifadə edilir. Enli çətirləri gülləri qurumaqdan qoruyur, insanlara, heyvanlara və quşlara qida və yuva verir.

Sinonimləri

Homotipik sinonimləri

• Palma dactylifera (L.) Mill.
• Phoenix excelsior Cav.

Heterotipik sinonimləri

• Palma major Garsault
• Phoenix atlantica var. maroccana A.Chev.
• Phoenix chevalieri D.Rivera, S.Ríos & Obón
• Phoenix dactylifera var. adunca D.H.Christ ex Becc.
• Phoenix dactylifera var. costata Becc.
• Phoenix dactylifera var. cylindrocarpa Mart.
• Phoenix dactylifera var. gonocarpa Mart.
• Phoenix dactylifera var. oocarpa Mart.
• Phoenix dactylifera var. oxysperma Mart.
• Phoenix dactylifera var. sphaerocarpa Mart.
• Phoenix dactylifera var. sphaerosperma Mart.
• Phoenix dactylifera var. sylvestris Mart.
• Phoenix iberica D.Rivera, S.Ríos & Obón
• Encephalartos pungens (L.f. ex Aiton) Lehm.
• Macrozamia tridentata var. pungens J.Schust.
• Zamia pallida Salisb.
• Zamia pungens L.f. ex Aiton