Barmaqvari finik
Barmaqvari finik | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | ||||||||||
Elmi təsnifat | ||||||||||
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Barmaqvari finik |
||||||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
|
Barmaqvari finik (lat. Phoenix dactylifera) — bitkilər aləminin arekaçiçəklilər dəstəsinin arekakimilər fəsiləsinin finik cinsinə aid bitki növü.
Arealı
[redaktə | vikimətni redaktə et]Şimali Afrika, Ərəbistan yarımadası, Cənubi İran, Əfqanıstan və Pakistanın quraqlıq, subtropik vilayətlərində təbii halda yayılmışdır.
Botaniki xarakteristikası
[redaktə | vikimətni redaktə et]Hündürlüyü 20-30 metrə çatır. Gövdəsi hamar, düz olmaqla 30 sm diametirindədir. Üzəri yarpaq saplaqlarının qflıqlarıilə örtülmüşdür. Torpağın səthində güvdədən çoxlu pöhrələr verir. Yarpaqları lələkvari olub, gövdənin yuxarı hissəsində toplanır. Finik gövdəsinin ən açağı yarpaqlarının kənarlarında iynələr vardır; lələkvari yarpaqlarının uzunluğu 6 m-ə qədər olub, təxminən 5 ildən sonra formalaşır. Yarpaqcıqlar möhkəm, xətvari, neştərvari, 20-30 sm uzunluğundadır. Yarpaq saplağı uzun, nazik boz-yaşıl rəngdədir. Çiçəyi qoltuq çiçək qrupunda toplanmışdır. Çiçək saplağının uzunluğu 1-1,2 m-dir. Meyvəsi 2.5-dən 5-6 sm uzunluğunda, ətli, uzunsov yumurtavari formadadır. Toxumu tünd qəhvəyi rəngdə, 1,5-2 sm uzunluğundadır. Toxumla asanlıqla çoxalır.
Ekologiyası
[redaktə | vikimətni redaktə et]Finik çox işıq tələb edir. Cod sudan istifadə etdikdə finikdə xloroz xəstəliyi, boy artımının zəifləməsi və yarpaqda qonur xalların əmələ gəlməsi müşahidə olunur.
Azərbaycanda yayılması
[redaktə | vikimətni redaktə et]Bakı, Gəncə, Sumqayıt, Şəmkir, Qəbələ şəhərlərində park və bağlarda mədəni şəraitdə becərilir.
İstifadəsi
[redaktə | vikimətni redaktə et]Park və bağlarda tək əkinlərdə, canlı çəpərlərin salınmasında istifadə edilir. Enli çətirləri gülləri qurumaqdan qoruyur, insanlara, heyvanlara və quşlara qida və yuva verir.
Sinonimləri
[redaktə | vikimətni redaktə et]Homotipik sinonimləri
[redaktə | vikimətni redaktə et]- Palma dactylifera (L.) Mill.
- Phoenix excelsior Cav.
Heterotipik sinonimləri
[redaktə | vikimətni redaktə et]- Palma major Garsault
- Phoenix atlantica var. maroccana A.Chev.
- Phoenix chevalieri D.Rivera, S.Ríos & Obón
- Phoenix dactylifera var. adunca D.H.Christ ex Becc.
- Phoenix dactylifera var. costata Becc.
- Phoenix dactylifera var. cylindrocarpa Mart.
- Phoenix dactylifera var. gonocarpa Mart.
- Phoenix dactylifera var. oocarpa Mart.
- Phoenix dactylifera var. oxysperma Mart.
- Phoenix dactylifera var. sphaerocarpa Mart.
- Phoenix dactylifera var. sphaerosperma Mart.
- Phoenix dactylifera var. sylvestris Mart.
- Phoenix iberica D.Rivera, S.Ríos & Obón
- Encephalartos pungens (L.f. ex Aiton) Lehm.
- Macrozamia tridentata var. pungens J.Schust.
- Zamia pallida Salisb.
- Zamia pungens L.f. ex Aiton
İstinadlar
[redaktə | vikimətni redaktə et]- ↑ Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 1188.