Barokko
Barokko (it. barocco — "yöndəmsiz", "qüsurlu", "ifrat meyilli", port. perola barroca — "kələ-kötür mirvari" (hərfi mənada "qüsurlu mirvari"); XVII–XVIII əsrlədə Avropa mədəniyyətində renessans və klassizm arasında mövcud olan bir cərəyan. Barokkonun beşiyi İtaliya olmuşdur. Bu stil ilk olaraq XVI–XVII əsrlərdə Roma, Mantuya, Venesiya, Florensiya kimi şəhərlərdə təşşəkkül tapır. Barokko dövrünü "qərb sivilizasiyasının zəfər yürüşünün" başlanğıcı da adlandırırlar. Barokko özü üç: ilkin barokko (1600–1650), yüksək barokko (1650–1720), sonrakı barokko — rokoko (1720–1770) mərhələlərinə bölünür.
Barokko dövrü[redaktə | mənbəni redaktə et]
Barokko dövrü insanı romantizmdə tərənnüm olunan vəhşilikdən, təbiilikdən, imtina edir. Barokka qadınları avazımış dərisi, qeyri təbii saç düzümü, korsetle "incə" görünən beli və süni karkasla qabardılmış ətəyi, dikdaban ayaqqabısı ilə qürurlanır. Barokko dövrünün ideal kişisi alicənabdır, centelmendir (ing. gentle — "yumuşaq" və "mülayim"). O, bığ və saqqalı qırxmağa, ətirlənməyi, pudralı parik qoymağa meyillidir. Muşketin tətiyini çəkməklə öldürmək mümkündürsə güc nəyə lazımdır? Barokko dövründə təbiilik vəhşiliyin, ədəbsizliyin sinonimi kimi təqdim olunurdu. Filosof Qobbsa görə təbiilik ing. state of nature — anarxiya və hamıya qarşı üsyan və müharibə deməkdir. Barokko erasında dini ziyarətlərinin yerini park və sahil gəzintiləri, cəngavər cəng turnirlərinin yerini at gəzintisi, kart oyunu, cadu və sehirbazlığın yerini teatr, maskarad balları, atəşfəşanlıqlar tutmuş olur, interyerlərdə portretlər, peyzaj rəsmləri ikonaları əvəz etməyə başlayır. Musiqi isə mənəvi qidadan əyləncəyə dönmüş olur. Barokko erası ən-ənəni, avtoritetləri, mövhumat və xurafatları inkar edir. Bu baxımdan barokko maarif və əqidə əsri kimi qiymətləndirilir. İlk olaraq Avropada, Versalda barokko stilli: sanki səliqəli düz xətt kimi çəkilmiş kanal və xiyabanlı, stereometrik fiqur şəklində budanmış ağaclar əkilmiş park salınmış olur.
Barokko rəssamlıqda[redaktə | mənbəni redaktə et]
Rəssamlıqda barokko üsulu romantizm və klassizimdən fərqli olaraq təbii gözəllik və görkəm öz mahiyyətini itirərək, yerini "yöndəmsizliyə", dəb-dəbəyə vermiş olur. Barokko üsulu ilə çəkilmiş portretlər təbii gözəllik və çılpaqlıqdan, "vəhşilikdən" uzaqdır. Burada personajlar daha çox süni olaraq süslənmiş şəkildə: qeyri adi saç düzümlü və ya pudralanmış pariklə, korsetlə sıxılmış incə belli, karkaslı ətəkli qiyafədə, dikdaban ayaqqabıda, kişilər cəngavər, qəhrəman deyil, daha incə, alicənab cilddə, üzləri tərac edilmiş təsvir olunurlar.
.jpg)
Barokko memarlıqda[redaktə | mənbəni redaktə et]
Barokko memarlığı — Avropa və Amerika ölkələri memarlığının inkişafında təxminən 150–200 il davam etmiş cərəyandır. Bu memarlıq cərəyanı XVI əsrin sonunda başlamış və XVIII əsrin sonunda qurtarmışdır. Barokko üslub kimi bütün incəsənət növlərində öz yerini tutmasına baxmayaraq, rəsmdə, teatrda (və onunla bağlı ədəbiyyatda, musiqidə) və memarlıqda özünü daha parlaq göstərə bilmişdir.
Interyerdə barokko[redaktə | mənbəni redaktə et]
Barok üslubu, simmetriya kimi klassik üslubun vacib xüsusiyyətini saxlasa da, təmtəraqlı dəbdəbə ilə xarakterizə olunur.[1]
Divar rəngkarlığı (monumental rəsm növlərindən biri) erkən xristianlıq dövründən Avropa interyerlərinin bəzədilməsi üçün istifadə edilmişdir. Barokko dövründə ən çox istifadə olunurdu. İnteryerlərdə çoxlu rəngli və böyük, zəngin bəzədilmiş detallardan istifadə edilmişdir: freskalarla bəzədilmiş tavan, mərmər divarlar və dekorun hissələri, zərli. Rəng kontrastları xarakterik idi - məsələn, dama taxtası naxışında plitələrlə bəzədilmiş mərmər döşəmə. Bol zərli zərgərlik bu üslubun xarakterik xüsusiyyəti idi.[2]
Mebel bir sənət əsəri idi və demək olar ki, yalnız daxili bəzək üçün nəzərdə tutulmuşdu. Kreslolar, divanlar və kreslolar bahalı, zəngin rəngli parça ilə üzlənmişdi. Kanoplu və aşağı axan çarpayılar olan nəhəng çarpayılar, nəhəng qarderoblar geniş yayılmışdı. Güzgülər heykəllər və çiçək naxışlı stükkolarla bəzədilib. Mebel materialı kimi tez-tez cənub qozu və Seylon qara ağacından istifadə olunurdu.
Barok üslubu kiçik məkanlar üçün uyğun deyil, çünki kütləvi mebel və bəzək əşyaları böyük bir yer tutur.[3] Barok üslubunun atmosferini bərpa etmək hazırda stilizasiya və barok detallarının istifadəsi ilə mümkündür, məsələn:
- gül ornamentli heykəlciklər və vazalar;
- divarlarda qobelenlər;
- stükko ilə zərli çərçivədə güzgü;
- arxası oyma olan stullar və s.
İstifadə olunan hissələr bir-biri ilə bədii və estetik mənada birləşdirilməlidir.
Barokko musiqidə[redaktə | mənbəni redaktə et]
XVII əsr – XVIII əsrin ortalarında Avropa incəsənətində üstünlük təşkil edən bədii üslub kimi barokko – klassizm və rokoko üslubundan fərqli olaraq, dövrün dərin daxili ziddiyyətlərini daha aydın əks etdirirdi. Mütərəqqi fikirlərin fəal inkişafı, mənəvi insani keyfiyyətlərin yüksəlməsi ilə səciyyələnən bu dövrdə Q. Qaliley, B. Paskal, İ. Nyuton, J. B. Molyer, C. Svift, Rembrandt, Velaskes kimi dahi şəxsiyyətlər yaşayıb-yaratmışdır.
Lüğətlər və ensiklopediyalar | ||||
|---|---|---|---|---|
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "The main features of baroque architecture. Baroque style in art". crazylike.ru. İstifadə tarixi: 2023-02-06.
- ↑ "Стиль барокко в интерьере квартиры и дома". egrp.ru. 2023-02-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-02-06.
- ↑ "Немного о барокко". livemaster.ru. 2023-02-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-02-06.