Bet (alban hərfi)

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Üzərində ilk hərfi 𐔱 olaraq yazılmış şamdan
Alban əlifbası

Matenadaran MS 7117 versiyası

Sinay palimpsestləri versiyası
Noto Sans Caucasian Albanian fontunda
Səslənməsi/b/
Rəqəm dəyəri2
Unicode ünvanıU+10531
Alban əlifbası
𐔰
Alt
𐔱
Bet
𐔲
Gim
𐔳
Dat
𐔴
Eb
𐔵
Zarl
𐔶
Eyn
𐔷
Jil
𐔸
Tas
𐔹
Ça
𐔺
Yud
𐔻
Ja
𐔼
İrb
𐔽
Şa
𐔾
Lan
𐔿
İnya
𐕀
Xeyn
𐕁
Dyan
𐕂
Çar
𐕃
Djox
𐕄
K'ar
𐕅
Lyit
𐕆
Heyt
𐕇
Qay
𐕈
Aor
𐕉
Çoy
𐕊
Çi
𐕋
Çyay
𐕌
Maq
𐕍
Q'ar
𐕎
Nuts
𐕏
Cyay
𐕐
Şak
𐕑
Cayn
𐕒
On
𐕓
Tyay
𐕔
Fam
𐕕
Cay
𐕖
Çat
𐕗
Pen
𐕘
Ğeys
𐕙
Rat
𐕚
Seyk
𐕛
Veyz
𐕜
Tüyr
𐕝
Şoy
𐕞
Ün
𐕟
Çyau
𐕠
Tsayn
    𐕡
Yayd
𐕢
Püyr
𐕣
Küy
   

𐔱 (səslənməsi: /b/; transkripsiyası: B, b) — Alban əlifbasının ikinci hərfi. Matenadaran MS 7117 əlyazmasında hərfin adı erm. Ոդեթ (Odet) kimi verilmişdir. Tədqiqatçılar Jost Gippert və Wolfgang Schulzenin fikrincə, hərfin əsl adı "bet" olmalıdır, erməni müəllifin əsas səhvi isə böyük ehtimal alb. 𐔰𐔾𐔸𐕒͞𐔱𐔴𐔸 (alto͞bet — Əlifba) sözünü yanlış oxumuşdur.[1] Gürcü dilçi Roman Lolua[2] və erməni tədqiqatçı Aşot Abramyanın[3] fikrincə erməni əlifbasındakı Բ hərfinin invers formasıdır. Akaki Şanidzenin fikrincə isə bu hərfin orijinal adı "balt" idi və gürc. ერტი ალთას და მეორე ბალთას (ert’i altas da meore baltas — Kim altdır, kim baltdır) deyimi alban dilindən götürülmüşdü.[4] Alban əlifbasında [b] səsinin qarşılığı kimi işlənilib.

Nümunələr[1]:

Alban yazısı Transkripsiyası Tərcüməsi Udi dilində
𐔱𐔰𐕚𐕄𐔴𐕚𐕒𐕡𐕎 basḳesun yatmaq, uzanmaq bask'sun
𐔱𐔴𐔵𐔼 bezi mənim bezi
𐕀𐔼𐔱 xib üç xib
  1. 1 2 J. Gippert, W. Schulze, Z. Aleksidze, J.-P. Mahé — The Caucasian Albanian Palimpsests of Mount Sinai, Brepols Publishers, ISBN 978-2-503-53116-8, 2008; 1-ci cild, səh. II-4–6
  2. Roman Lolua — Месроп Маштоц и вопросы генезиса еркатагира и кавказско-албанского письма (Mesrop Maştotsun Erkatagiri və Qafqaz-Alban yazısının yaradılışı sualları), Albania Caucasica Arxivləşdirilib 2022-03-20 at the Wayback Machine, 1, Moskva, ISBN 978-5-89282-642-6 səh. 189–217,
  3. Aşot Qareqinoviç Abramyan — Дешифровка надписей Кавказских агван Arxivləşdirilib 2023-07-03 at the Wayback Machine (Qafqaz albanlarının yazısının deşifri), Mitk, 1964, səh. 28
  4. Şanidze. A; Abuladze. İ — Новооткрытый алфавит Кавказских албанцев и его значение для науки; К открытию алфавита Кавказских албанцев (Qafqaz albanlarının yeni kəşf edilmiş əlifbası və onun elm üçün əhəmiyyəti; Qafqaz albanlarının əlifbasının kəşfinə doğru), Tbilisi, 1938, səh. 30 Arxivləşdirilib 2022-12-17 at the Wayback Machine