Darbaz (Borçalı)
| Darbaz | |
|---|---|
| 41°24′51″ şm. e. 44°19′35″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Gürcüstan |
| Rayon | Bolnisi rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 820 m |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 3743 (2002) nəfər |
 | |
Darbaz (gürc. დარბაზი) — Darbazi, azərbaycanca: Darvaz və ya Darbaz) — Gürcüstanın Bolnisi rayonunda kənd[1].
Etimologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Darvaz sözünün fars mənşəli "darvāze" — darvaza sözündən yarandığı ehtimal edilir. Orta əsrlərdə bu söz gürcü dilinin leksikonuna da daxil olmuşdur. Hazırda linqvistik olaraq daha çox "zal" və "dəhliz" anlamına gələn Darbaz həm də məşhur gürcü xalq memarlığı növüdür. Kaxeti və Samsxe-Cavaxeti vilayətlərində və Borçalının digər bölgələrində də analoji memarlıq nümunələrinə rast gəlmək mümkündür. Bolnisi rayonu ərazisində Darbaz adlı başqa bir kənd yaşayış məntəqəsi (rəsmi sənədlərdə Kiçik Darbaz kimi qeyd edilir və Faxralı kəndindən 7–8 km. cənubda yerləşir) də mövcuddur[2]. 1536-cı ilə aid olan arxiv sənədlərində Darbasçala, Darbazqala, Darboğaz və s. kənd adlarına rast gəlinir və bu kəndlərin qədim adları olduğu ehtimal edilir.[3]
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Darvaz sözünün fars mənşəli "darvāze" — darvaza sözündən yarandığı ehtimal edilir. Orta əsrlərdə bu söz gürcü dilinin leksikonuna da daxil olmuşdur. Hazırda linqvistik olaraq daha çox "zal" və "dəhliz" anlamına gələn Darbaz həm də məşhur gürcü xalq memarlığı növüdür. Kaxeti və Samsxe-Cavaxeti vilayətlərində və Borçalının digər bölgələrində də analoji memarlıq nümunələrinə rast gəlmək mümkündür.
Bolnisi rayonu ərazisində Darbaz adlı başqa bir kənd yaşayış məntəqəsi (rəsmi sənədlərdə Kiçik Darbaz kimi qeyd edilir və Faxralı kəndindən 7–8 km. cənubda yerləşir) də mövcuddur. 1536-cı ilə aid olan arxiv sənədlərində Darbasçala, Darbazqala, Darboğaz və s. kənd adlarına rast gəlinir və bu kəndlərin qədim adları olduğu ehtimal edilir.[4]
Mədəniyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]
Darvaz kəndində ilk dünyəvi məktəbin əsası 1919-cu ildə Gürcüstanda milli hakimiyyətin iqtidarda olduğu zaman qoyulmuşdur. Kənddən yüksək emiqrasiya şagirdlərin sayının kəskin azalması ilə müşayiət olunur. Belə ki, 1988-ci ildə məktəbdə 1278 nəfər şagird təhsil aldığı halda, 2005-ci ildə onların sayı 5 dəfəyə yaxın azalaraq 267 nəfərə düşmüşdür[5].
Coğrafiyası və iqlimi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Darvaz kəndi Gədi (Keda) çayının sol sahilində, rayon mərkəzindən 23 km qərbdə, dəniz səviyyəsindən 900m hündürlükdə yerləşir. Qonşu kəndləri Kipircik və Dəmirlidir.
Əhalisi[redaktə | mənbəni redaktə et]
2002-ci il siyahıyaalmanın nəticələrinə əsasən kəndin əhalisi 3743 nəfər(847 ailə) təşkil etmişdir ki, onlardan da 50,6%-i kişilər, 49,4%-i qadınlardır. Sakinlərin 99%-i etnik azərbaycanlılardan ibarətdir[6].
Doğum səviyyəsinin yüksək olması ilə əlaqədar olaraq ötən əsrdə kəndin əhalisi sürətlə artmışdır. Belə ki, Çar Rusiyasının 1870-ci ildə həyata keçirdiyi ilk siyahıyaalma zamanı kənddə 72 ailədə 438 nəfər sakin yaşadığı halda 1926-cı ildə 208 ailədə 1144 nəfərə çatmışdır. Sosial vəziyyətin çətinliyi və yüksək işsizliklə əlaqədar kənd yüksək əmək emiqrasiyası ilə xarakterizə olunur. 2006-cı ilin hesablamalarına görə kənddə 3600 nəfər(837ailə) yaşayır.
Tanınmış şəxsləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Mehralı bəy — Osmanlı İmperiyasında paşa
- Bilal Molla Əlləz oğlu Aşirov — NQBD zabiti
- Nadir Rüstəm oğlu Əhmədov — Böyük Vətən müharibəsi Qəhrəmanı, "Qırmızı Ulduz" və s. orden və medalların kavaleri, tanınmış dövlət qulluqçusu və el ağsaqqalı[7]
- Mədəd Çobanov — akademik, filologiya elmləri doktoru, professor, Nyu-York Elmlər Akademiyasının və Türk Dili Kurumunun üzvü, Prezident təqaüdçüsü[8].
- Məmməd Xası oğlu Əliyev — Tibb Elmlər Doktoru, Professor
- Fərman Gülməmmədov — professor
- Məhəmmədəli Məmmədov — professor
- Murtuz Məmmədov — professor
- Valeh Hacılar — professor
- Sergey Əhmədov — fəlsəfə elmləri doktoru
- Məhər Aşirov — biologiya elmləri namizədi
- Müşfiq Borçalı — Müşfiq Mədəd oğlu Çobanov[9] — alim, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru.[1]
- Hüsniyyə Çobanova — Darvazın ilk qadın alimi[10], filologiya üzrə fəlsəfə doktoru[11]
- Faiq Namazov — alim, fizika–riyaziyyat elmləri namizədi.[12]
Yazıçıları[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Musa Nəbioğlu — yazıçı-publisist[13]
- Müşfiq Borçalı — alim-naşir-yazıçı-jurnalist, universitet müəllimi, filogiya üzrə fəlsəfə doktoru, "Abdulla Şaiq", "Nəriman Nərimanov", "Zirvə", "Zəfər", "Qızıl qələm" və s. mükafatlar laureatı, "Ziya" qəzetinin və "ZiM. Az" saytının baş redaktoru[14].
İqtisadiyyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şəkilləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbə[15][redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ http://zim.az/elm/elmi-meqaleler/1397-qdim-darvaz-kndi.html. . (#cite_web_url)
- ↑ Çobanov Mədəd, Borçalı Müşfiq. Borçalı toponimləri (az.). Bakı: "Təhsil" EİM. 2012. 312 səhifə.
- ↑ "Darvaz kəndinin saytı". 2013-05-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-27.
- ↑ "Məmmədli, Şurəddin. Gürcüstan Azərbaycanlıları: Gürcüstanda Azər Türkləri məskunlaşan inzibati-ərazi vahidləri: statistik-ensiklopedik bilgilər, səh 13" (PDF). 2012-10-15 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-27.
- ↑ http://zim.az/darvaz. . (#cite_web_url)
- ↑ "Gürcüstanda kənd əhalisinin statistik icmalı (gürcü dilində)" (PDF). 2007-11-24 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-01-27.
- ↑ "Ölməzlik: - NADİR RÜSTƏM OĞLU ƏHMƏDOV (1909-1986)". ZiM.Az | "ZİYA" İnformasiya Mərkəzi (rus). 2024-02-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-01.
- ↑ https://xalqqazeti.az/az/sosial-heyat/132324-nurdan-yaranmisdi-nur-oldu-getdi. . (#cite_web_url)
- ↑ http://zim.az/esas/2055-mfq-borali-elm-tdqqat-n-mdaf-edb-tbrk-edrk.html. . (#cite_web_url)
- ↑ http://darvaz.com/index.php/sexsiyyetler/elm/item/1122-darvazin-ilk-alim-zhadini.html. . (#cite_web_url)
- ↑ http://darvaz.com/index.php/xeberler/item/1300-taebrik-edirik.html. . (#cite_web_url)
- ↑ Zirvə İnformasiya Mərkəzi. "Faiq Namazov (Darbazlı)" (az.). zim.az. 2016-04-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-23.
- ↑ http://zim.az/gurcustan/darvaz/594-doum-gnnz-mbark-musa-mllm..html. . (#cite_web_url)
- ↑ "Haqqımızda -" (az.). 2024-01-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-20.
- ↑ http://zim.az/. . (#cite_web_url)
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
|
Kənd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
|
Gürcüstan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | |
|---|---|
| Şəhərlər | |
| Kəndlər | Abdallı • Ağalar • Ayorta • Aragöl • Arıxlı • Aşağı Güləver • Aşağı Qoşakilsə • Babakişilər • Bala Muğanlı • Balıc • Beytəkər • Cəfərli • Darbaz • Daşdıqullar • Dəllər • Dəmirli • Əsmələr • Faxralı • Hasanxocalı • Xaçın • İmirhəsən • İncəoğlu • Kəpənəkçi • Kianet • Kibircik • Kazreti • Kolagir • Qaradaşlı • Qaratikan • Qoçulu • Mığırlı • Molla Əhmədli • Çatax • Şəmşiöyü • Sarallar • Saraçlı • Sənəb • Sisqala • Raçisubani • Ratevani • Tağılı • Tamarisi • Tapan • Yuxarı Güləver • Yuxarı Qoşakilsə • Zol-Göyəç |