Gizlənpaç

Vikipediya, azad ensiklopediya
(Gizlən qaç səhifəsindən yönləndirilmişdir)
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Gizlənpaç oyunu

Gizlən qaç və ya gizlənpaçAzərbaycanda ən çox yazqabağı (bayramqabağı) günlərdə, eləcə də digər mövsümlərdə əsasən uşaqgənclər arasında, geniş şəkildə oynanılan qədim oyun.

Ümumi məlumat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bu oyun qədim uşaq oyunlarından biridr.

Bu oyun bəzi bölgələrdə "Gizdilim paç", "Gizlən paç", "Gildirimparç", "Gizlinpaç", "gizlənqaç", "Qaçgizlən", "Gizlilimpars" (Muğan), "gizlənparç", "gizdələnparç", "gildirimparç" (Naxçıvan), "yaşınbacı", "yeşinbac", "yeşinbaba", "yeşinbabaş", "saxlanbac", "salanbac" (Şimal-qərb rayonlarımız), "Çapbakal" (Oğuz), Azərbaycanın cənub bölgələrində, əsasən də Cənubi Azərbaycanda "Gizdilim palanc" adlandırılsada Azərbaycanın bir çox ərazilərində əsasən "Gizlən qaç" adlandırılır.[1][2]

Oyunun qaydaları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Meşədə gizlənpaç oynayan üç uşaq

Bir dəstə uşaq yığışıb oyuna başlayırlar. Oyuna başlamazdan onlar dairə şəkili alır, yavaşca hamıdan yaşca böyük olan oyunçu uşaqları bir-bir sağdan-sola və ya soldan-sağa barmaqla göstərərək aşağıdakı sözləri deyir.

Əkdim noxud, Çıxdı şüyüd. Yarpağıdır Şa-ba-lıd.

Burada "lıd" hecası hansı oyunçuya düşərsə, o, püşkün şərtlərinə görə müəyyən olunmuş yerdə (mətə) gözlərini yumur, qalan oyunçular isə ətrafa səpələnib müxtəlif yerlər də gizlənirlər. Hamı gizlənəndən sonra, gözünü yuman oyunçu gözlərini açıb gizlənən oyunçuları axtarmağa başlayar. Əgər gizlənən oyunçulardan hansı biri axtaranın nəzərini yayındırıb cəld müəyyən olunan yerə (mətəyə) əlini vurarsa, o, göz yummaq işindən azad olur. Sonra o, qalan oyunçulara köməklik məqsədilə şərti işarə ilə yoldaşlarına aşağıdakı üsulla kömək edə bilər:

— "Alma" desəm gəl, "Armud" desəm qal.

Bununla da o, axtaran oyunçu durduğu yerdən uzaqlaşanda, "Alma!" – deyib yoldaşlarını pusqudan çıxmağa tələsdirir.

Bu qayda ilə onlar bir-bir gəlib həmin müəyyən olunmuş yerə (mətəyə) əllərini toxundururlar. Əgər hamı mbuna nail olarsa, axtaran oyunçu yenidən gözünü yumur. Əgər belə olmazsa, onda gizlənənlərdən kimsə ən axırda tapılarsa, o gözlərini yummalı olur. Oyun beləcə davam edir.

  • Novruz bayramı ensklopediyası. Bakı-2008 (Şərq-Qərb). səh.88.
  1. Azərbaycan etnoqrafiyası, Bakı-2007, "Şərq-Qərb" nəşriyyatı. Üç cilddə. III cild. səh. 485. ISBN 978-9952-34-152-2
  2. "Arxivlənmiş surət". 2020-02-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-06-08.