Halikarnas Balıqçısı

Halikarnas Balıqçısı
türk. Cevat Şakir Kabaağaçlı
Təxəllüsü	Halikarnas Balıkçısı, The Fisherman of Halicarnassus
Doğum tarixi	17 aprel 1886(1886-04-17) və ya 17 aprel 1890(1890-04-17)
Doğum yeri	Krit, Osmanlı imperiyası
Vəfat tarixi	13 oktyabr 1973(1973-10-13)
Vəfat yeri	İzmir, İzmir ili, Türkiyə
Vəfat səbəbi	sümük xərçəngi[d]
Uşağı	5
Təhsili	Robert Kolleci (–1907)
Fəaliyyəti	jurnalist, yazıçı
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Halikarnas Balıqçısı— kimi də tanınan Cevat Şakir Kabaağaçlı (17 aprel 1886 və ya 17 aprel 1890, Krit – 13 oktyabr 1973, İzmir) Bodrum sevgisi ilə tanınan məşhur roman və hekayə yazarıdır.

Həyatı

O, 1890-cı il aprelin 17-də Osmanlı İmperiyasının son köklü ailələrindən olan Şakir Paşa Ailəsinin üzvü olan atasının ali komissar vəzifəsində çalışdığı Kritdə anadan olub. Atası Krit və Afinada səfir və vali olan Mehmed Şakir Paşa və anası Sare İsmət Xanım; əmisi II Əbdülhəmidin səltənətinin böyük vəziri Əhməd Cavad Paşa və onun babası Şuranın Hərbi İdarəsinin rəisi Miralay Mustafa Asım bəy idi. O, hər iki nikahdan övladı olmayan və onu öz oğlu kimi sevən əmisinin adını daşıyırdı, altı uşaqlı ailənin böyük oğlu idi. Ailəsinin bütün üzvləri sənətdə istedadlı idilər. Doğuşdan sırasıyla Hakkıye, Ayşə, Suat, Fahrelnisa ​​və Əliyə rəssamlıq, Əliyə isə oyma sahəsində məşhurlaşdılar; Hakkıyenin qızı Füreya Koral ilk türk qadın keramika ustası oldu; Fahrelnisanın uşaqları Nejad Melih Devrim, rəssam; Şirin Devrim teatr aktyoru oldu.

Cevat Şakir uşaqlığının ilk illərini atası Şakir Paşanın səfir olduğu Afinada keçirib. İbtidai təhsilini Büyükadada, orta və lisey təhsilini isə 1907-ci ildə Robert Kollecində tamamladı. Elə həmin il "İkdam" qəzetində ilk məqaləsi dərc olunub. Bu ingilis dilindən tərcümə edilmiş məqalə idi. Orta məktəbi bitirdikdən sonra İngiltərədə dənizçilik təhsili almaq istəsə də, ailəsinin təkidi ilə Oksford Universitetində tarix təhsili aldı. 1913-cü ildə italyan bir xanımla evləndi və İtaliyada qaldı, rəssamlıq təhsili aldı. İstanbula qayıtdıqdan sonra qəzet və jurnallarda məqalələr dərc etdirməyə başladı. Ailə 1914-cü ildə maddi sıxıntıya düşür və atası Mehmed Şakir Paşa Afyonda Kabaağaçlı fermasına məskunlaşır. Atası, fermada bir mübahisə zamanı Cevat Şakirin tapançasından açılan güllə ilə öldürüldükdən sonra, adam öldürməkdə təqsirli bilinərək 15 il ağır iş cəzasına məhkum edildi. Cəzasının 7 ilini çəkdikdən sonra başlayan vərəm xəstəliyinə görə azadlığa buraxılıb. O, 1925-ci ilə qədər həftəlik jurnallarda tərcümələr və məqalələr dərc etməklə, şəkillər və yeni üslubda illüminasiyalar çəkməklə, karikaturalar çəkməklə, rəngli jurnal üzlükləri hazırlamaqla çörəkpulu qazanıb. O, Türkiyə mətbuatında üz qabığının inkişafına töhfə verib.

Dörd fərarinin müsibətindən bəhs edən "Hüseyin Kənan" təxəllüsü ilə yazdığı 13 aprel 1925-ci il tarixli "Həbsxanada edama məhkum edilənlər dar ağacına necə gedir" adlı hekayəsinə görə İstanbul İstiqlal Məhkəməsində mühakimə olundu. O, "ölkədə iğtişaşlar zamanı hərbi üsyana təhrik edici yazılar yazmaqda" təqsirli bilinib. Məhkəmə sədri Əli Çetinkaya edama məhkum etmək istəsədə, Kılıç Əli bəyin təklifi ilə qala həbsi alaraq Bodruma sürgün edildi. 3 illik sürgününün yarısını Bodrumda tamamladı. İstanbulda cəzasının son yarısını tamamladıqdan sonra sevdiyi insanlarla, təbiət gözəllikləri ilə qaynayıb-qarışdığı Bodrumdan uzaq qala bilməyir, Bodrumda qayıdıb təxminən 25 il burada yaşayır.

Bodrumun qədim adı Halikarnası təxəllüs olaraq qəbul edən Cevat Şakir Bodrumda balıqçılıq da daxil olmaqla müxtəlif işlərdə çalışıb. Ədəbiyyat sahəsindəki əsərlərinin çoxunu Bodrumda yazıb. İkinci dəfə əmisi qızı Həmdiyə, üçüncü dəfə Xədicə xanımla evlənən Cevat Şakirin üç evlilikdən beş övladı olub. Övladları orta təhsil yaşına çatanda, o vaxt həmin qəsəbədə orta məktəb olmadığı üçün ailəsini İzmirə köçürür. O, həyatını yazıçı və turist bələdçisi kimi davam etdirmiş, bələdçilik kurslarında mühazirələr oxumuşdur. 13 oktyabr 1973-cü ildə İzmirdə sümük xərçəngindən vəfat etdi. Öz vəsiyyəti ilə Bodrumda dəfn edilib. Qəbri, Bodrum-Gümbətdəki Gönül Təpədə, Türbə Təpəsində mənəvi oğlu Şadan Gökovalı ilə birlikdə seçdiyi yerdə xatirə evi və Bodrum Bələdiyyəsinin yaratdığı "Halikarnas Balıqçı Plantasiyası" ilə birlikdədir. Onun şəxsi kolleksiyası və Halikarnas Balıqçısına aid ən zəngin arxiv materialı Bodrum Dəniz Muzeyində

Yaradıcılığı

1926-cı ildən sonra dəniz hekayələri ilə tanınır. O, mövzularını Ege və Aralıq dənizi bölgəsi sahillərində və dənizlərdə baş verən dənizlə bağlı hadisələrdən götürmüşdür. İçində yaşadığı, incəliklərinə qədər bildiyi azad və üsyankar dənizi, taleyi dənizin əlində olan balıqçıları, dalğıcları, süngər ovçularını və gəmiləri zəngin terminlər və mifologiya xəzinəsindən güclənərək, dənizə sonsuz heyranlığından qaynaqlanan poetik ifadəli, bəzən səngiyən, amma sürüklənir aparan bir anlatmayla hekayə və romana keçirdi. Yazıları və düşüncələri ilə Azra Erhat kimi dövrünün mühüm ziyalılara təsir edən, müxtəlif dillərdən yüzə yaxın kitabı tərcümə edən və sonradan əsərləri nəşr olunan Halikarnas Balıqçısı Nazirlik tərəfindən 1971-ci il Dövlət Mədəniyyət Hədiyyəsi ilə təltif edilmişdir.

Bodrumda yaşayarkən dostları ilə birlikdə ilk Mavi Səyahət ideyasını və tətbiqini həyata keçirib. Bu Mavi səyahətlərdə özləri ilə götürdükləri şeylər bunlar idi: pendir, su, İstanköy çörəyi, tütün və rakı. "Mavi Səyahət"də qəzet oxumaz, radioya qulaq asmazdılar. Məqsəd dünyadan qaçmaq və sivilizasiyadan uzaqlaşmaqla beyini dinləndirmək idi. Həftələrlə dənizdə qalır, yalnız təcili ehtiyaclarını ödəmək üçün sahilə çıxırdılar. Ancaq bu gün edilən mavi səyahətlərdə hər cür lüks mövcuddur. Bu səyahətlər yazıçının ədəbi əsərlərinə də böyük təsir göstərmişdir.

Onun geniş biblioqrafiyası "Yeni Yayınlar" jurnalının 1974-cü il oktyabr sayındadır.

Qızı İsmət Kabaağaçlı Noonan və oğulları Dr. Sina Kabaağaç və Suat Kabaağaçlıdır.

Əsərləri

Hekayə

• 1939: Ege Kıyılarından
• 1947: Merhaba Akdeniz
• 1952: Ege'nin Dibi
• 1954: Yaşasın Deniz
• 1957: Gülen Ada
• 1972: Ege'den
• 1973: Gençlik Denizlerinde
• 1986: Parmak Damgası
• 1991: Çiçeklerin Düğünü
• 1991: Dalgıçlar
• xxxx: Ege'den Denize Bırakılmış Bir Çiçek
• xxxx: Gülen Ada

Roman

• 1945: Aganta Burina Burinata
• 1956: Ötelerin Çocukları
• 1962: Uluç Reis
• 1966: Turgut Reis
• 1969: Deniz Gurbetçileri
• xxxx: Bulamaç

Avtobioqrafiya

• 1961: Mavi Sürgün

Tamamlanmamış əsərləri

• 1954: Anadolu Efsaneleri
• 1955: Anadolu Tanrıları
• 1971: Anadolu'nun Sesi
• 1972: Hey Koca Yurt
• 1980: Merhaba Anadolu
• 1981: Düşün Yazıları
• 1982: Altıncı Kıta Akdeniz
• 1983: Sonsuzluk Sessiz Büyür
• 1993: Arşipel

Uşaq kitabları

• Yol Ver Deniz
• Denizin Çağırışı
• İmbat Serinliği
• Nasrettin Hoca
• Gündüzünü Kaybeden Kuş
• Define Adası
• Tünek Ahmet

ingilis dilində yazdığı kitabları

• An Outline of the History of Turkey (Türkiye Tarihinin Bir Özeti) Turizm ve Tanıtma Bakanlığı'na vermiş, yayımlanmamış.
• The Meditteranean Civilization (Akdeniz Uygarlığı) Dışişleri Bakanlığı'na vermiş, yayımlanmamış.
• Ephesus (turistik kılavuz; Türkiye'de ilk)
• Halicarnassus (turistik kılavuz)
• Asia Minor[4]

Tərcümə

• 1939: Hortlak Rikşav — Rudyard Kipling
• xxxx: Uykulu Kuytu Menkıbesi — Washington Irving

Haqqında yazılan kitablar

• (Ölümünden sonra yazılmışlardır)
• 1976: Mektuplarıyla Halikarnas Balıkçısı — Hazırlayan: Azra Erhat
• 1981: Düşün Yazıları — Hazırlayan: Azra Erhat