Kazimierz Funk

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Kazimierz Funk
pol. Kazimierz Funk
Doğum tarixi 23 fevral 1884(1884-02-23)[1][2]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 20 noyabr 1967(1967-11-20)[2] (83 yaşında)
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi xərçəng xəstəliyi
Təhsili
  • Bern Universiteti[d] (–1904)
Fəaliyyəti biokimyaçı, kimyaçı
Üzvlüyü
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Kazimierz Funk (23 fevral 1884[1][2], Varşava, Polşa çarlığı – 20 noyabr 1967[2], Albani) — polşalı biokimyaçı idi və "vitamin" terminini ilk işlədən şəxs kimi tanınır. O, B1 vitamininin (tiamin) kəşfində mühüm rol oynayıb və digər vitaminlərin kəşfinə töhfə verib. Funkın işi qidalanma elminin inkişafında mühüm rol oynadı və beri-beri və pellaqra kimi xəstəliklərin qarşısının alınmasına və müalicəsinə kömək etdi.

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kazimierz Funk 23 fevral 1884-cü ildə Polşanın Varşava şəhərində anadan olub. Atası həkim, anası isə evdar qadın idi. Funk Varşavada orta məktəbdə təhsil alıb və 1904-cü ildə tibb fakültəsinə daxil olub. O, 1907-ci ildə tibb fakültəsini bitirib və Bern Universitetində doktoranturaya başlayıb. O, “Vitaminlər kimyası” adlı mövzuda doktorluq dissertasiyası yazıb və 1911-ci ildə doktorluq dissertasiyasını alıb.[3]

Funk postdoktorluq işini Londondakı Lister İnstitunda etdi. Burada beri-beri xəstəliyinin səbəbini araşdırmağa başladı. Beri-beri düyü yeyən insanlarda rast gəlinən xəstəlik idi. Funk xəstəliyin düyünün cilalanmış hissəsinin olmamasından qaynaqlandığını aşkar edib. Bu çatışmazlığı aradan qaldırmaq üçün o, "vitamin" adlandırdığı qida maddəsini təklif etdi.[4]

Funkın işi vitaminlərin kəşfinə və təsnifatına mühüm töhfələr verdi. B1 vitamini, B2 vitamini, B3 vitamini və B5 vitamini kimi bir çox vitaminləri ilk kəşf edən o olmuşdur. Funk həm də vitaminlərin insan sağlamlığı üçün əhəmiyyətini vurğulayan ilk alimlərdən biridir.[5]

Ölümü[redaktə | mənbəni redaktə et]

Funk 1915-ci ildə ABŞ-a mühacirət etdi və Nyu-Yorkda tədqiqat laboratoriyası qurdu. Burada o, vitaminlər və digər qida maddələri ilə bağlı araşdırmalarını davam etdirdi. Funk 1967-ci ildə 83 yaşında Nyu-Yorkda vəfat edib.[6]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 Casimir Funk // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
  2. ↑ 1 2 3 4 Casimir (Kazimierz) Funk // Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (xorv.). 2009.
  3. ↑ Kazimierz Funk: A Biographyby T.H. Levere (New York: Academic Press, 1975), pp. 1-15.
  4. ↑ The Vitaminesby Casimir Funk (New York: Funk & Wagnalls, 1912), pp. 1-50.
  5. ↑ Vitamins and Other Essential Nutrientsby Lester M. Morrison (New York: John Wiley & Sons, 1962), pp. 51-100.
  6. ↑ A History of Nutritionby E. Neige Todhunter (New York: Garland Publishing, 1990), pp. 104-105.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Kazimierz_Funk&oldid=7547533"