Konka çayı
| Konka | |
|---|---|
| uk/Кінська | |
 | |
| Ölkə |
 Ukrayna |
| Region | |
| Rayonlar |
|
| Mənbəyi | Azovboyu yüksəklik |
| Mənsəbi | Dnepr çayı |
| Uzunluğu | 149 km |
| Su hövzəsi | 2600km² |
| Hövzəsinin sahəsi | 2.600 km² |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Konka, Kinka, Kinska və ya Kinski kimi tanınan Konka çayı (ukr. Кінська) — Ukraynanın Zaporojya vilayətindən axan Dnepr çayının sol qoludur. Çayın uzunluğu 146 km (91 mil)-dir. Drenaj su hövzəsi isə 26000 km²-dir. Azovboyu yüksəklikdən başlayır və Dneprdəki Kaxovka su anbarına axır. Çayın keçdiyi ərazilərdə Polohı və Orixiv şəhərləri yerləşir.[1] Çayın adı, Krım tatarcasında Yılki Su kimi səslənir, "vəhşi atların suyu" mənasını verir.[2]
Təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çayın zunluğu 149 km, hövzəsinin sahəsi isə 2600 km²-dir. Çayın mailliyi 1,7 m/km-dir. Yuxarı və orta axarda vadi darlaşır, aşağı axarında isə 3,5 km-ə qədər genişlənir. Aşağı axarda çay, dərinliyi 6–7 m olan kanal budaqlar və kanallar əmələ gətirir. Çayın qidasını qar və yağış suları təşkil edir. Dekabrdan martın əvvəlinə qədər buz örtüyü qeyri-sabitdir.
Konka çayının suyunun minerallaşması yüksəkdir. Uzun illər ərzində orta hesabla: yaz daşqını — 2407 mq/dm³; yay-payız aşağı su — 2766 mq/dm³; qışda aşağı su — 2812 mq/dm³-dir.[3]
1887-ci ildə çayın sahilləri məşhur geoloq, akademik Nikolay Sokolov tərəfindən tədqiq edilmişdir.[4].
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Monqol sərkərdəsi Mamay xanın iqamətgahı da çayın mənsəbində yerləşirdi.[2] Çay, XVIII əsrdə Rusiya imperiyası ilə Osmanlı imperiyası arasında sərhəd rolunu oynamışdır.[5]
2023-cü ilin iyununda Rusiyanın Ukraynaya hücumu zamanı Kaxovka bəndinin partladılması Konkada suyun səviyyəsinin sürətlə aşağı düşməsinə səbəb oldu.[6]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Конка // Great Soviet Encyclopedia. 2015-09-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-13.
- ↑ 1 2 Ryzhkov, Vadim. "Мамаева земля. Древняя Украина и татаро-монгольская Великая Степь" [The Mamai's land. Ancient Ukraine and the Tatar-Mongolian Great Steppe]. Argument.ua (rus). 28 January 2017. 14 October 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 March 2024.
- ↑ Горев Л. Н., Пелешенко В. И., Хильчевский В. К. Гидрохимия Украины. К.: Вища школа. 1995. ISBN 5-11-004522-4.
- ↑ Алексеев А. Н. Исследователь Мелитопольщины — геолог Николай Алексеевич Соколов // Мелитопольский краеведческий журнал, 2013, № 1, с. 52–57
- ↑ Knyazkov, Yurii. КІНСЬКА, КІНСЬКІ ВОДИ, КІНКА, КОНКА [Kinska, Kinski Vody, Kinka, Konka] // Encyclopedia of History of Ukraine. 2022-05-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-13.
- ↑ ""Неможливо дивитися на це без сліз",— жителі Запоріжжя про стан річки Дніпро після підриву Каховської ГЕС. Фоторепортаж". Suspilne. 2023-06-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-13.
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- Konka çayı // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия. гл. ред.: А. М. Прохоров. 1969–1978.
|
