|
Coğrafiya portalına xoş gəlmisiniz!
|
|
Stromboli (lat. strongulē, yun. στρογγύλη — "girdə, dairəvi"; it. Stromboli, sic. Struògnuli) — Tirren dənizində İtaliyaya məxsus, Siciliyanın şimal şərqində yrləşmiş kiçik vulkanik ada. Stromboli vulkanik dağ əmələgəlmə nəticəsində formalaşmış bir adadır.
Əsas sakinləri əsasən adanın şimal qərbində, üç kənddə, eləcə də iki ən böyüyü San Bartalo, San Vinisenso və kiçik Cinostra kəndlərində yaşayan sicilyalılardan ibarətdir. İnzibati cəhətcə bu kəndlər Messina əyalətinin Lipari kommunasına aiddirlər.
 Böyük Qafqaz Xəzər və Qara dəniz arasında yerləşən dağ sistemi, Alp-Himalay dağ qurşağının tərkib hissəsi. Cənub-şərq hissəsi Azərbaycan Respublikası ərazisinə daxildir. Böyük Qafqazın çox hissəsini təşkil edən Baş Qafqaz silsiləsi Azərbaycan Respublikasının ərazisində Gürcüstan respublikası və Rusiyanın Dağıstan MR ilə sərhəddəki Tinov-Rosso (3385 m)zirvəsindən başlayaraq cənub-şərq istiqamətində uzanır. Silsilənin Tinov-Rosso və Bazardüzü zirvələri arasındakı hissəsinin yalnız cənub yamacı (şimal yamacı Rusiyanın Dağıstan ərazisinə düşür)və Bazardüzü zirvəsindən cənubdakı hissəsinin isə hər iki yamacı Azərbaycan ərazisinə daxildir. Baş Qafqaz silsiləsinin yan hissəsi heç bir yerdə çay dərələri ilə kəsilmir (buna görə o, bəzən Suayrıcı silsilə də adlanır). Silsilənin çox yerində hündürlüyü 3000 m-dən, mərkəzi hissəsində isə 4000 m-dən artıqdır (Bazardüzü - 4466 m, Tufandağ - 4191 m, Bazaryurd - 4126 m). Babadağ zirvəsindən (3629 m) cənub-şərqdə həmin silsilə tədricən alçalmağa və genişlənməyə başlayır. Baş Qafqaz silsiləsi Dübrar zirvəsindən (2205 m) şimal-şərqə doğru yelpikvarı şəkildə genişlənərək Xəzər dənizinə tərəf getdikcə alçalan və çay dərələri ilə bir-birindən ayrılan Gədi-Kürkeçidağ, Aladaş, Kəmçi və s. silsilələrə bölünür. Həmin silsilələr çoxlu daha kiçik və alçaq silsilələrə ayrılaraq Qobustan adlanan alçaq dağlıq sahəyə keçir, oradan da Abşeron yarımadasınadək davam edir.
Azərbaycan fiziki xəritəsində Mingəçevir su anbarı (göy rəngli çevrə daxilində)Mingəçevir su anbarı - Kür çayının Bozdağdan keçdiyi yerdə yaradılmış su anbarı.
Mingəçevir su anbarının və Su Elektrik Stansiyasının (SES) tikintisi 1953-cü ildə tamamlanıb.
Su anbarının normal dolma səviyyəsində (83 m) ümumi su tutumu 15730 mln. m3, faydalı həcmi isə 8210 mln. m3-dir. Su anbarının çay boyu uzunluğu 70 km, eni 3 km-dən (bənddə) 18 km-ə qədər (Alazan çayı tökülən yerdə) dəyişir. Maksimal dərinliyi 75 m, orta dərinliyi 26 m, sahil xəttinin uzunluğu 247 km, su güzgüsünün sahəsi isə 605 km2-dir. Mingəçevir su anbarı bəndinin üstdən uzunluğu 1550 m, eni 16 m, hündürlüyü 80 m-dir (Avropadakı suvarma vasitəsiylə quraşdırılan ən hündür bəndlərdən biridir).
Kür çayından ayrıca olaraq hövzə iki kanalı su ilə təchiz edir:
- 172 km uzunluğundakı Yuxarı Qarabağ Kanalı
- 123 km uzunluğundakı Yuxarı Şirvan Kanalı
Bu kanallar Mil, Muğan, Şirvan düzlərindəki min hektara yaxın ərazinin suvarılmasında istifadə edilir.
Azərbaycan faunası:
 İşğalı altında olan və faunası məhv edilmiş ərazilər
Eldar şamı (lat. Pinus eldarica) — ağac növü. Eldar şamı Azərbaycanın III dövr relikt bitkisi olub, təbii halda yalnız Eldar düzünün qərb hissəsində Qabırrıçayın sağ sahilində, eləcə də Gəncədə Ellər oyuğunda yayılmış nadir ağac növü. 2004-cü ildə 2000 hektara yaxın eldar şamı sahəsini Göy-göl qoruğundan ayıraraq müstəqil Eldar Şamı Qoruğu yaratmışlar. Eldar şamını digər şamlardan fərqləndirən əsas xüsusiyyəti qozalarının yuxarı və ya yana doğru inkişaf etməsidir. Çiçəkləmə vaxtı eldar şamını daha yaxşı fərqləndirmək olur, belə ki, onun erkəkcikləri digər şamların erkəkciklərindən iki dəfə böyük olur. Hündürlüyü 20 etrə çatır, düz gövdəli və geniş çətirlidir. İynəyarpaqlarında C vitamini və karotin var. Oduncağından skipidar, kanifol və s. alınır. Gövdəsi yaxşı tikinti materialıdır. Bəzi alimlərə görə, bu daha quru iqlimə dözümlü, Gürcüstan və Azərbaycanda bitən Pinus brutia ağacının bir altnövüdür.
Samburu ( ing. Samburu National Reserve) Şərqi Afrika ölkəsi Keniya ərazisində yerləşmiş zəngin fauna və floraya malik milli park statuslu təbiət qoruğu. Qoruğun sahəsi 165 km² olub, dəniz səviyəsindən 1230-800 m yüksəklikdə yerləşmişdir. Qoruq
Vaso Niuro çayı vasitəsilə ikiyə bölünür. Bu çay qoruğun ekosisteminin əsas hissəsi sayılır. Çay sahil boyu palma meşəlikləri ilə əhatə olunmuşdur. Qoruğun qonşuluğunda daha bir qouq Baffalo-Sprinqs yerləşir.
Azərbaycanın palçıq vulkanları  "Dünyanın yeddi möcüzəsi" layihəsinin möhtəşəm uğurundan sonra İnternetdə təbiətin yeddi yeni möcüzəsinin seçimi üzrə kampaniyaya başlanmışdır. Bu kampaniyada Azərbaycanın palçıq vulkanları da iştirak edir. Azərbaycan yer kürəsində palçıq vulkanlarının unikal və klassik inkişaf regionu kimi tanınmışdır. Planetimizdə olan 800 palçıq vulkanından 300-dən çoxu Azərbaycanın şərqində və onunla həmsərhəd Xəzər akvatoriyasında yerləşir. Palçıq vulkanlarının əksəriyyəti Bakı və Abşeron yarımadasında yayılmış və onlardan bəziləri təbiət abidəsi kimi formalaşmışdır. Tam qətiyyətlə Azərbaycanı palçıq vulkanları diyarı adlandırmaq olar və bu vulkanlar bizim həm milli, həm də təbii sərvətimizdir. Palçıq vulkanları neft-qaz yataqlarının müəyyən edilməsində xərcsiz başa gələn kəşfiyyat quyusu rolunu oynayır. Bundan əlavə palçıq vulkanlarının gili faydalı qazıntı hesab olunur. Həmçinin, vulkan palçığı bir sıra xəstəliklərin - əsəb sistemi, dəri və oynaq xəstəliklərinin müalicəsində uğurla istifadə olunur. Eyni zamanda vulkanlar seysmik hadisələrlə sıx bağlı olmaq etibarilə, zəlzələlərin baş verməsi və bu kimi hadisələrin proqnozlaşdırılmasında əhəmiyyət daşıyır.
Azəri-Çıraq-Günəşli - Xəzərin Azərbaycan sektorunda ən iri neft yatağı. Bakıdan təxminən 120 km şərqdə yerləşən bu yataq Azərbaycan Beynəlxalq Əməliyyat Şirkәti (ABƏŞ) adından BP şirkəti tərəfindən işlənir. AÇG neft yatağı iki əsas lay dəstindən ibarətdir: Fasilə və Balaxanı. Konsorsium əvvəlcə hasilata Fasilə layından başlayıb, sonra isə Balaxanı layına keçəcək. AÇG-də hasilat 1997-ci ilin noyabr ayında başlamışdır. 2011-ci ilin məlumatına görə AÇG yatağında beş platforma fəaliyyət göstərir. ABƏŞ konsorsiumunun sifarişi əsasında Qərbi Çıraq yatağı üçün növbəti, altıncı platformanın tikintisinə 2010-cu ildə başlanılıb. Platformanın tikintisinın 2013-cü ilin mart ayında başa çatdırılaraq istifadəyə verilməsi planlaşdırılır.
- Çıraq platforması - Çıraq platforması Bakıdan 120 kilometr şərqdə Xəzər dənizində yerləşən dəniz hasilat, qazma və yaşayış (HQY) platformasıdır. Bu platforma Azəri-Çıraq-Günəşli (AÇG) yatağından İlkin neft adlanan neftin hasilatna başlamaqla 1997-ci ildən istismardadır.
Fridriх Rаtsеl alm. Friedrich Ratzel (1844-1904)—Alman etnoloqu, sosioloqu və coğrafiyaşünası.
Diffuziyоnizmin ilk nümаyəndələrindən biri Fridriх Rаtsеl (1844-1904) аntrоpоcоğrаfiyа təliminə əsаslаnırdı. Əvvəlcə Münhеn, 1886-cı ildən Lеypsiq univеrsitеtlərinin
cоğrаfiyа üzrə prоfеssоru оlаn Rаtsеl «Аntrоpоcоğrаfiyа»
(1882-1891), «Хаlqşünаslıq» (1885-1888), «Tоrpаq və həyаt»
(1901-1902) və digər əsərlərində insаnlаrın yеr üzərində yаyılmа аrеаlını göstərməklə mədəniyyətin inkişаfının cоğrаfi
şərаitdən аsılı оlmаsı idеyаsını əsаslаndırmаğа cəhd еtmişdir.
О, təbii mühitin еtnоsun dахili həyаtınа, оnun mədəni
səviyyəsinə, hаbеlə хаlqlаr аrаsındа əlаqələrin хüsusiyyətlərinə
təsir göstərən bütün fоrmаlаrını dərindən təhlil еtmişdir.
redaktə Coğrafiyadan maraqlı faktlar
|
.gif)
.jpg)
.gif){kind=small}
.png){kind=small}
.jpg)
