Krit zəlzələsi (1303)
| Krit zəlzələsi | |
|---|---|
| Tarix |
|
| Episentrin yeri | |
| Əhatəsi | Krit adası |
| Sunami | 9 metrlik dalğa |
Krit zəlzələsi — 1303-cü ilin 8 avqustunda Krit şəhərində meydana gəlmiş təbiət hadisəsi. Mercalli intensivlik şkalasına görə, təxmin edilən böyüklüyü 8, şiddəti 9 idi. Krit və İskəndəriyyədə ciddi ziyan və insan tələfatına səbəb olan böyük bir sunamiyə səbəb oldu.
Tektonik vəziyyət[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bu zəlzələnin ən çox ehtimal olunan yeri olan Yunan qövsü, Afrika lövhəsinin Egey dənizi plitəsinin altına keçməsi ilə əlaqədar əyri bir tektonik xüsusiyyətə malikdir. Qərbi Avrasiyanın ən aktiv seysmik bölgələrindən biridir və Misirə də təsir edən böyük zəlzələlər tarixinə malikdir.
Xəsarət[redaktə | mənbəni redaktə et]
Zəlzələ və sunaminin Kritin Heraklion şəhərində dağıdıcı təsirlərə malik olduğu qeyd edildi. Ətraflı məlumatı, zəlzələ günü və iyirmi gün sonra Herakliondan məsul olan Venesiya rəhbərliyinə verilən hesabatlardan əldə etmək olar. Adanın hər tərəfindəki Heraklionanın əsas ictimai binalarına və qalalarına vurulan ziyanın miqyasını təsvir edir. Hesabatlarda, qurbanların çoxunun qadın və uşaqlar olduğu bildirilir. İskəndəriyyədə də böyük daşqın oldu. Bir çox gəmi məhv edildi, bəzi gəmilər adadan 3 kilometr aralıda üzdü. Levantin sahilindəki Akri liman şəhəri də təsirləndi; binalar dağıldı və insanların ölümünə səbəb oldu.
Misirdə baş verən zəlzələ, Piramidanın ağ kireçtaşı sahəsinin böyük bir hissəsini köçürərək Qahirəyə ciddi ziyan vurdu və bir çox məsciddə minarələrin aşması İskəndəriyyə şəhərinin divarları böyük ölçüdə dağıldı və mayak çox zərər gördü.
Xüsusiyyətlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Zəlzələ[redaktə | mənbəni redaktə et]
Zəlzələnin mərkəzinin dəqiq yeri bəlli olmasa da, zəlzələnin Yunan qövsünün şərq hissəsini Krit və Rodos arasında bir yerdə qırdığı qəbul edilir. Zəlzələ Krit, Peloponnes, Rodos, Qahirə, Əkka, Şam, Antakya və Kipr kimi geniş bir əraziyə ziyan vurdu və İstanbul (1000 kilometr (620 mil)) və bəlkə də Tunisə (1500 kilometr (930 mil)) qədər hiss edildi. Onun dəqiq ölçüsü bilinmir, ancaq təqribən 8.0 olduğu təxmin edilir.
Sunami[redaktə | mənbəni redaktə et]
Sunaminin modelləşdirilməsi İskəndəriyyədə baş verən zəlzələdən Misirə ilk dalğanın gəlməsinə qədər təxminən 40 dəqiqə gecikmə ilə maksimum 9 metrlik bir dalğanı proqnozlaşdırır.
