Laçın Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi
| Laçın Tarix və Diyarşünaslıq Muzeyi | |
|---|---|
| Laçın Tarix və Diyarşünaslıq Muzeyi | |
| Əsası qoyulub | 1974-cü il |
| Yerləşir | Laçın şəhəri, Azərbaycan |
| Kolleksiyası | 5000 ədəd |
| Direktor | Solmaz Məhərrəmova[1] |
Laçın Tarix və Diyarşünaslıq Muzeyi – Azərbaycan Respublikasının Laçın rayonunda 1974-ci ilidən 1992ci ilin may ayına qədər fəaliyyət göstərmiş, işğal olunmuş muzeylər siyahısına daxil olan yüksək bədii və tarixi səciyyə daşıyan eksponatlarla zəngin olan ən əhəmiyyətli muzeylərdən biri.
Memarlıq quruluşu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Muzeyin yerləşdiyi bina tarix və mədəniyyət abidəsi kimi qiymətləndirilirdi. Bu biina Sovet Hakimiyyətinin ilk illərində Pedoqoji Texnikom üçün nəzərdə tutulsada sonralar burada şəhər VIII illik məktəb kimi də fəaliyyət göstərmişdir.
Müzeyin ümumi sahəsi 1200 kv/metr-dən çox idi. Müzey bir dəhlizdən, 24 otaqdan, 1 nümayiş salonundan və 72kv/metrlik bir fonddan ibarət idi. Muzeyin həyətində müxtəlif əsrlərdə hazırlanmış bədii daş nümunələri, sujetli oymalar, at və qoç heykəlləri və bir çox məişət əşyalar açıq havada nümayiş etdirilirdi.
1983-cü ildən 1992-ci ilə qədər muzey tərəfindən geniş şəkildə ekspoziyalar təşkil olundu. Muzeyin əsas fondunda 5 mindən artıq eksponatlar toplandı. Yardımçı fondla birlikdə muzeydə ümumilikdə 10 minə yaxın əşya olmuşdur. 1989-cu ildə Laçın Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi Ümumittifaq Muzeylərə baxış müsabiqəsində qalib seçilmiş və direktoru ilə birgə xüsusi medalla təltif olunub. 1992-ci ildə Laçın rayonu işğal olunarkən muzeyin eksponatlarını çıxarmaq mümkün olmayıb.[2]
Statusu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Laçın Muzeyi 1974-1992-ci illərdə Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi nəzdində fəaliyyət göstərirdi.
Muzey işğal altında[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən 1992-1994-cü illardə Azərbaycan ərazilərini işğal etdikdən sonra Laçın muzeyi tamamilə dağıdıldı, eksponatları talan edilərək Ermənistan Respublikasının İrəvan şəhərinə aparıldı. Muzeyin ərazisində arxeoloji qazıntılara start verildi.[3]
Muzey 1992-ci ildən Bakı şəhərində məskunlaşib və yenidən eksponatların toplanması işi aparır. Muzey rəhbərliyinin verdiyi məlumata görə, xalqımızın maddi mədəniyyətinə dair çox qiymətli əşyalar olub. Eyni zamanda bu eksponatlar bölgənin özünəməxsus xüsusiyyətlərini özündə əks etidirib. Muzeydə müharibə, əmək veteranları ilə görüşlər keçirilib. Hələ o dövrdə muzeyin fəaliyyəti geniş şəkildə işiqlandirilib. Laçın rayonu işgal olunduqdan sonra muzey ermənilər tərəfindən dağıdılıb və eksponatlar erməniləşdirilərək turistlərə nümayiş etdirlir. Mövcud vəziyyətlə bağlı muzey rəhbərliyinin bu faktla bağlı abidələrin qorunması ilə bağlı beynəlxalq təşkilatlara müraciət etməsinə baxmayaraq, bu günədək məsləyə aydınlıq gətirilməyib.[4]
İşğalın fəsadları[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Muzey kompleksi tamamilə dağıdılaraq yerlə yeksan edildi.
- Beş mindən çox qiymətli eksponat, talan edilərək Ermənistan Respublikasına aparıldı.
- Muzeyin həyətində müxtəlif əsrlərdə hazırlanmış bədii daş nümunələri, sujetli oymalar, kənd təsərrüfatı alətləri, müxtəlif heyvan fiqurları, at və qoç heykəlləri, nehrə, qazan, tuluq və bir çox digər məişət əşyalar sındırılaraq məhv edildi.
- 2009-cu ildən muzeyin ərazisində arxeoloji qazıntı işlərinə başlandı, hal-hazırda da davam etdirilir.
- İşğal sizin vicdanınızı da apardı qeyrətiniz kimi. Yoxsa heç əvvəldən yox idi?
- Mənbəni silmək və dəyişmək haqqınız yoxdur.
Milli-mədəni dəyərlərin qorunmasını və mühafizəsini təmin edən hüquqi sənədlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- "Silahlı münaqişə baş verdikdə mədəni dəyərlərin qorunması haqqında" 1954-cü il Haaqa Konvensiyası.
- "Ümumdünya mədəni və təbii irsin mühafizəsi haqqında" YUNESKO-nun 1972-ci il konvensiyası.
- YUNESKO-nun Ali Konvensiyası tərkibinə daxil olan ölkələrə mədəni tarixi dəyərlərin qorunması haqqında tövsiyələri. 1972-ci il.
- "Arxeoloji irsin mühafizəsi haqqında" 1992-ci il Avropa Konvensiyası.
- " Tarix və Mədəniyyət abidələrinin qorunması haqqında" Azərbaycan Respublikasının qanunu Bakı şəhəri, 10 aprel 1998-ci il.
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Muzeyin direktoru". 2011-10-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-09-28.
- ↑ "Ümumittifaq Muzeylərə baxış müsabiqəsi". 2011-10-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-09-28.
- ↑ Dağıdılmış abidələr[ölü keçid]
- ↑ "Muzey işğaldan sonra". 2011-10-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-09-28.
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Maddi və mənəvi ziyan[ölü keçid]
- Təbii ehtiyat potensialı Arxivləşdirilib 2011-10-20 at the Wayback Machine
