Lamina propria
| Lamina propria | |
|---|---|
 İncə birləşdirici toxuma təbəqəsi olan lamina propria selikli qişanın bir hissəsi. |
Lamina propria — tənəffüs yolları, mədə-bağırsaq traktı və sidik-cinsiyyət yolları kimi bədəndəki müxtəlif boruları əhatə edən və selikli qişa kimi tanınan nəmli qişaların bir hissəsini təşkil edən nazik birləşdirici toxuma təbəqəsi.
Lamina propria nazik boş (areolar) birləşdirici toxuma təbəqəsidir, epitelin altında yerləşir və epitel və bazal membranla birlikdə selikli qişanı təşkil edir. Latın adından göründüyü kimi, selikli qişanın xarakterik komponenti "öz xüsusi təbəqəsidir". Beləliklə, selikli qişa termini epitel və lamina proprianın birləşməsinə aiddir.[1]
Lamina proprianın birləşdirici toxuması hüceyrələrlə zəngindir. Lamina proprianın hüceyrələri dəyişkəndir və bunlara fibroblastlar, limfositlər, plazma hüceyrələri, makrofaqlar, eozinofil leykositlər və mast hüceyrələri daxil ola bilər.[2] O, epitelə dəstək və qidalanma, eləcə də əsas toxuma ilə bağlanma vasitələri təmin edir. Dildə aşkar edilən papillalar kimi birləşdirici toxuma səthindəki pozuntular lamina propria və epitelin təmas sahəsini artırır.[3]
Strukturu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Lamina propria boş birləşdirici toxumadır, buna görə də submukozanın altında yatan birləşdirici toxuma kimi lifli deyil.[4] Lamina proprianın birləşdirici toxuması və düzülüşü çox sıx və elastikdir. Bu, sidik kisəsi kimi genişlənmə tələb edən orqanlarda görünə bilər.[5]
Elastik orqanların lamina propriasında olan kollagenin mexaniki funksiyada böyük rol oynadığı sübut edilmişdir. Sidik kisəsində onun lamina propriasının kollagen tərkibi mürəkkəb qıvrımlar vasitəsilə quruluşa, dartılma gücünə və uyğunluğa imkan verir.[6]
Bəzi orqanların lamina propriasında da miofibroblastlara rast gəlindiyi irəli sürülür. Bu hüceyrələr həm hamar əzələ, həm də fibroblast xüsusiyyətlərinə malikdir.[7]
Lamina propria həmçinin damarlar, limfa damarları, elastik liflər və selikli qişanın hamar əzələlərinin dəstələri ilə zəngin ola bilər. Lamina propriada da afferent və efferent sinir sonluqlarına rast gəlmək olar.[6] İmmun hüceyrələri, həmçinin limfoid toxuma, o cümlədən limfa düyünləri və kapilyarlar ola bilər. Hamar əzələ lifləri lamina propriada, məsələn, bağırsaq villisində tapıla bilər. O, demək olar ki, yağ hüceyrələrindən məhrumdur.[4] Limfa damarları selikli qişaya nüfuz edərək epitelin bazal membranının altında yerləşir, oradan selikli qişanın lamina propriasına boşalır.[8] Ölü hüceyrələr və epitelin bərpasının yüksək dərəcəsi bir çox apoptotik hüceyrə cisimlərini geridə qoyur. Onların əksəriyyəti onun makrofaqlarında olan lamina propriaya daxil olduqları aşkar edilmişdir.[9]
Funksiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
İmmunitet sistemindəki rolu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Epitel çox vaxt xarici stress altında və bir qədər zərif olduğundan, lamina propria çoxlu immun hüceyrələrə sahibdir.[4] Bağırsaq sistemində immun sistemi normal bağırsaq florasına dözümlü olmalı, lakin patogen mikroorqanizmlərə cavab verməlidir. Bunun balanssızlığı iltihablı bağırsaq xəstəliyi kimi iltihablı xəstəliklərə səbəb olur.[10] Lamina proprianın makrofaqlar və limfoid hüceyrələrlə zənginliyi onu immun reaksiyaların baş verməsi üçün əsas yerə çevirir. O, daxili toxumaları xarici patogen mikroorqanizmlərdən, xüsusən də mədə-bağırsaq traktından qoruyan maneənin bir hissəsini təşkil edir.[11]
Klinik əhəmiyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]
Epitel xərçənginin inkişafı çox vaxt dərin və regional limfa düyünlərinin işğalına əsaslanır.[12] Submukoza üçün maneələrdən biri olan lamina propria epitelial xərçəng invaziyasının əhəmiyyətli olduğu bir sahədir, çünki limfatik invazyon limfa düyünlərinin, xüsusən də mədə xərçəngində metastazın müstəqil proqnozlaşdırıcısıdır.[13] Şişlər bazal membranı sındıran və lamina propriaya çatan kimi, metastaz və xərçəngin irəliləmə sürətini artıra bilən limfa düyünlərinə məruz qalırlar.[8]
Uzun müddət davam edən iltihab xərçəngin inkişafı üçün risk faktorudur. Lamina propria makrofaqları çox stress altında olduqda xərçəngə tutulma ehtimalının artmasına səbəb ola biləcək iltihab əleyhinə siqnallar buraxır. Buna misal olaraq kolitlə əlaqəli xərçənglə əlaqəli olan IL-6/STAT3 yolunun həddindən artıq aktivləşməsidir.[14]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Burkitt, H. George; Young, Barbara; Heath, John W., redaktorlar Wheater's Functional Histology (3rd). 1993. ISBN 978-0-443-04691-9.
- ↑ Slomianka, Lutz. "Blue Histology-Gastrointestinal Tract". The University of Western Australia. 2009. 2020-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-12.
- ↑ Mescher, Anthony. Junqueira's Basic Histology: Text & Atlas (12th). 2009. ISBN 978-0-07-171475-4.
- ↑ 1 2 3 King, David. "Study Guide: Histology of the Gastrointestinal System". 2009. 2021-01-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-12.
- ↑ Chang, S. L.; Chung, J. S.; Yeung, M. K.; Howard, P. S.; MacArak, E. J. "Roles of the Lamina Propria and the Detrusor in Tension Transfer during Bladder Filling". Scandinavian Journal of Urology and Nephrology. 33 (201). 1999: 38–45. doi:10.1080/003655999750042132. PMID 10573775.
- ↑ 1 2 Andersson, Karl-Erik; McCloskey, Karen D. "Lamina propria: The functional center of the bladder?". Neurourology and Urodynamics. 33 (1). 2014: 9–16. doi:10.1002/nau.22465. PMID 23847015.
- ↑ Wiseman, O.J.; Fowler, C.J.; Landon, D.N. "The role of the human bladder lamina propria myofibroblast". BJU International. 91 (1). 2003: 89–93. doi:10.1046/j.1464-410X.2003.03802.x. PMID 12614258.
- ↑ 1 2 Rice, Thomas W; Zuccaro, Gregory; Adelstein, David J; Rybicki, Lisa A; Blackstone, Eugene H; Goldblum, John R. "Esophageal Carcinoma: Depth of Tumor Invasion is Predictive of Regional Lymph Node Status". The Annals of Thoracic Surgery. 65 (3). 1998: 787–92. doi:10.1016/S0003-4975(97)01387-8. PMID 9527214.
- ↑ Hall, Peter A.; Coates, Philip J.; Ansari, Bijan; Hopwood, David. "Regulation of cell number in the mammalian gastrointestinal tract: The importance of apoptosis". Journal of Cell Science. 107 (12). 1994: 3569–77. doi:10.1242/jcs.107.12.3569. PMID 7706406.
- ↑ Varol, Chen; Vallon-Eberhard, Alexandra; Elinav, Eran; Aychek, Tegest; Shapira, Yami; Luche, Hervé; Fehling, Hans Jörg; Hardt, Wolf-Dietrich; Shakhar, Guy; Jung, Steffen. "Intestinal Lamina Propria Dendritic Cell Subsets Have Different Origin and Functions". Immunity. 31 (3). 2009: 502–12. doi:10.1016/j.immuni.2009.06.025. PMID 19733097.
- ↑ Bischoff, Stephan C; Barbara, Giovanni; Buurman, Wim; Ockhuizen, Theo; Schulzke, Jörg-Dieter; Serino, Matteo; Tilg, Herbert; Watson, Alastair; Wells, Jerry M. "Intestinal permeability – a new target for disease prevention and therapy". BMC Gastroenterology. 14. 2014-11-18: 189. doi:10.1186/s12876-014-0189-7. ISSN 1471-230X. PMC 4253991. PMID 25407511.
- ↑ Lee, Ji Yong; Joo, Hee Jae; Cho, Dae Sung; Kim, Sun Il; Ahn, Hyun Soo; Kim, Se Joong. "Prognostic Significance of Substaging according to the Depth of Lamina Propria Invasion in Primary T1 Transitional Cell Carcinoma of the Bladder". Korean Journal of Urology. 53 (5). 2012: 317–23. doi:10.4111/kju.2012.53.5.317. PMC 3364470. PMID 22670190.
- ↑ Yonemura, Yutaka; Endou, Yoshio; Tabachi, Kayoko; Kawamura, Taiichi; Yun, Hyo-Yung; Kameya, Toru; Hayashi, Isamu; Bandou, Etsurou; Sasaki, Takuma; Miura, Masahiro. "Evaluation of lymphatic invasion in primary gastric cancer by a new monoclonal antibody, D2-40". Human Pathology. 37 (9). 2006: 1193–9. doi:10.1016/j.humpath.2006.04.014. PMID 16938525.
- ↑ Matsumoto, Satoshi; Hara, Taeko; Mitsuyama, Keiichi; Yamamoto, Mayuko; Tsuruta, Osamu; Sata, Michio; Scheller, Jürgen; Rose-John, Stefan; Kado, Sho-ichi; Takada, Toshihiko. "Essential Roles of IL-6 Trans-Signaling in Colonic Epithelial Cells, Induced by the IL-6/Soluble-IL-6 Receptor Derived from Lamina Propria Macrophages, on the Development of Colitis-Associated Premalignant Cancer in a Murine Model". The Journal of Immunology. 184 (3). 2009: 1543–51. doi:10.4049/jimmunol.0801217. PMID 20042582.
