Linda B. Bak

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Linda B. Bak
Doğum tarixi 29 yanvar 1947(1947-01-29)[1][2][…] (77 yaş)
Doğum yeri
Elm sahələri biologiya, neyroelm
Elmi dərəcəsi
İş yerləri
Təhsili
Üzvlüyü
Mükafatları fiziologiya və tibb üzrə Nobel mükafatı
hhmi.org/scientists/lind…
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Linda Bak-Linda Brown Buck (29 yanvar 1947-ci ildə anadan olub) iybilmə sistemindəki işi ilə məşhur olan amerikalı bioloqdur .[5] O , iybilmə reseptorları üzərində işlərinə görə Riçard Aksellə birlikdə 2004-cü ildə Fiziologiya və Tibb üzrə Nobel Mükafatına layiq görülüb .[6][7][8][9] Hal-hazırda Sietldəki Fred Hutchinson Xərçəng Araşdırma Mərkəzinin fakültəsində işləyir[10] .

Şəxsi həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Linda B. Back 29 yanvar 1947-ci ildə Sietldə, Vaşinqtonda anadan olub. Onun atası boş vaxtlarında müxtəlif əşyalar icad etmək və qurmaqla məşğul olan elektrik mühəndisi, anası isə boş vaxtının çox hissəsini evdə keçirən evdar qadın idi .[11] Bak üç bacının ikincisi idi.[12] 1994-cü ildə Bak bioloq olan Rocer Brent ilə tanış oldu və 2006-cı ildə evləndi[13].

Təhsili[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bak , 1975-ci ildə Sietl, Vaşinqton Universitetində psixologiya və mikrobiologiya üzrə bakalavr dərəcəsini almışdır . O, 1980-ci ildə Dallasdakı Texas Cənub-Qərb Tibb Mərkəzində professor Ellen Vitettanın rəhbərliyi altında immunologiya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsinə layiq görülmüşdür.[14]

Karyera və araşdırmaları[redaktə | mənbəni redaktə et]

1980-ci ildə Bak Kolumbiya Universitetində Benvenuto Pernis (1980–1982)rəhbərliyi altında postdoktorluq tədqiqatlarına başladı. 1982-ci ildə Kolumbiyada Xərçəng Araşdırmaları İnstitutunda Riçard Akselin laboratoriyasına qatıldı. Johns Hopkins Universitetində Sol Snayderin qrup tədqiqat məqaləsini oxuduqdan sonra , Bak qoxuların burun hüceyrələrindən beyinə keçməsini izləyərək, molekulyar səviyyədə qoxu prosesinin xəritəsini tərtib etməyə başladı. Bak və Axel öz tədqiqatlarında siçovul genləri ilə işlədilər və 1000-dən çox qoxu reseptorunu kodlayan genlər ailəsini müəyyən etdilər və bu tapıntıları 1991-ci ildə dərc etdilər.[15][16] Həmin ilin sonunda Bak Neyrobiologiya kafedrasında dosent oldu. Harvard Tibb Məktəbində burada öz laboratoriyasını qurdu.[17] Qoxuların burun tərəfindən necə təsbit edildiyini tapdıqdan sonra, Bak 1993-cü ildə müxtəlif qoxu reseptorlarından gələn girişlərin burunda necə təşkil edildiyinə dair tapıntılarını nəşr etdi.[18] Əslində, onun əsas tədqiqat marağı feromonların və qoxuların burunda necə aşkar edildiyi və beyində necə şərh edildiyi ilə bağlıdır . O , Fred Hutchinson Xərçəng Araşdırma Mərkəzinin Əsas Elmlər Bölməsinin Tam Üzvü və Vaşinqton, Sieattle Universitetində Fiziologiya və Biofizika üzrə Tərəfdaş Professordur .

Fiziologiya və ya Tibb üzrə Nobel Mükafatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

1991-ci ildə Richard Axel ilə birlikdə nəşr etdiyi məqaləsində Linda Bak, burnumuzun qoxu neyronlarında yerləşən odorant sensorlar üçün yüzlərlə gen kodu kəşf etdi.[14] Hər bir reseptor bir zülaldır və qoxu reseptora bağlandıqda dəyişir və bu, beyinə elektrik siqnalının göndərilməsinə səbəb olur.[14] Odorant sensorlar arasındakı fərqlər o deməkdir ki, müəyyən qoxular müəyyən bir reseptordan siqnalın buraxılmasına səbəb olur.[12] Sonra biz reseptorlarımızdan gələn müxtəlif siqnalları xüsusi qoxular kimi şərh edə bilirik.[12] Bunun üçün Buck və Axel qoxu reseptorlarını klonlaşdıraraq onların G zülalı ilə əlaqəli reseptorlar ailəsinə aid olduqlarını göstərdilər . Siçovulu təhlil edərək DNT , onlar məməlilərin genomunda qoxu reseptorları üçün təxminən 1000 fərqli gen olduğunu təxmin etdilər .[19][20] Bu tədqiqat qoxu alma mexanizmlərinin genetik və molekulyar analizinə qapı açdı . Sonrakı işlərində Buck və Axel hər bir qoxu reseptor neyronunun yalnız bir növ qoxu reseptor zülalını ifadə etdiyini və eyni reseptoru ifadə edən bütün neyronların girişinin iybilmə lampasının tək xüsusi glomerulus tərəfindən toplandığını göstərdi .

Mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Qoxu Alma üzrə Araşdırmaya görə Takasaqo Mükafatına (1992)
  • Unilever Elm Mükafatı (1996),
  • Qoxu Tədqiqatında RH Rayt Mükafatı (1996)
  • Əsas Tibbi Tədqiqatda Görkəmli Əməyə görə Lewis S. Rosenstiel Mükafatına (1996)
  • Neuroscience Prize (2002)
  • Gairdner Foundation Beynəlxalq Mükafatı (2003).[21]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Linda B. Buck // Encyclopædia Britannica (ing.).
  2. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Linda B. Buck – Curriculum Vitae. (ing.). // nobelprize.org Nobel Foundation.
  3. ↑ 1 2 Linda B. Buck. ABŞ Milli Elmlər Akademiyası.
  4. ↑ 1 2 https://royalsociety.org/people/linda-buck-11160.
  5. ↑ Yuxarı atlayın:a b "Bak, Linda B." . Kim Kimdir . ukwhoswho.com. Cild. 2016 (onlaynOxford University Press red.). A & C Black, Bloomsbury Publishing plc-nin izi. (Abunə və ya Böyük Britaniya ictimai kitabxanasına üzvlük tələb olunur.)
  6. ↑ "Press-reliz: Fiziologiya və ya Tibb üzrə 2004 Nobel Mükafatı" . Nobelprize.org . 8 noyabr 2012-ci ildə alınıb
  7. ↑ Bak, L.; Axel, R. (1991). "Yeni multigen ailəsi odorant reseptorlarını kodlaya bilər: qoxunun tanınması üçün molekulyar əsas". Hüceyrə. 65(1): 175–87. doi: 10.1016/0092–8674(91)90418-X . PMID1840504
  8. ↑ "Torpaq qoxusunun sirləri Nobel Mükafatı" . BBC Xəbərləri . 4 oktyabr 2004-cü il . 8 noyabr 2012-ci ildə alınıb
  9. ↑ "Linda B. Buck — Tərcümeyi-hal, Müsahibə" . 2013–01-12. 12 yanvar 2013-cü il tarixində orijinaldan arxivləşdirilmişdir . Alındı ​​2015–11-11
  10. ↑ "Linda Buck Laboratoriyası" . Fred Hutchinson Xərçəng Araşdırma Mərkəzi . Alındı ​​2015–11-11
  11. ↑ "Linda B. Buck, PhD". HHMI.org. Retrieved 2016–04-04.
  12. ↑ 1 2 3 "Linda B. Buck – Biographical". Nobelprize.org. The Nobel Foundation 2004. Retrieved April 4, 2016.
  13. ↑ Badge, Peter (2008–01-01). Nobel Faces. John Wiley & Sons. ISBN 9783527406784.
  14. ↑ 1 2 3 Badge, Peter (2008). Nobel Faces. John Wiley & Sons. p. 180. ISBN 9783527406784. Retrieved December 2, 2015.
  15. ↑ Buck, L.; Axel, R. (1991). "A novel multigene family may encode odorant receptors: a molecular basis for odor recognition". Cell. 65 (1): 175–87. doi:10.1016/0092–8674(91)90418-X. PMID 1840504.
  16. ↑ "Linda B. Buck, Ph. D. Biography – Academy of Achievement". www.achievement.org.
  17. ↑ "Linda B. Buck – Autobiography". NobelPrize.org. Retrieved 7 November 2012.
  18. ↑ Linda B. Buck, Ph. D. Biography – Academy of Achievement". www.achievement.org.
  19. ↑ Stein, Gabe (8 September 2017). "Five facts about Linda Buck, olfactory pioneer". Massive Science. Retrieved 2019–11-12.
  20. ↑ Lyons, Daniel. "The Secrets of Scent". Forbes. Retrieved 2019–11-12.
  21. ↑ Wayne, Tiffany K. (2010). "Linda B. Buck". American Women of Science Since 1900.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Linda_B._Bak&oldid=7041088"