MIM-104 Patriot

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
MIM-104 Patriot
Almaniya HHQ-nə məxsus Patriot sistemi
Tipi Uzun mənzilli zenit-raket kompleksi
Ölkə
İstismar tarixçəsi
İstismar illəri 1981–davam edir
İstismara başlanması 1981
İstismar edənlər İstifadəçilər bölməsinə bax
İstifadə edilən döyüşlər Körfəz müharibəsi
İraq müharibəsi
Qoruyucu Sərhəd əməliyyatı
Suriya vətəndaş müharibəsi
Yəmən vətəndaş müharibəsi
İstehsal tarixçəsi
Konstruktor Raytheon, Hughes və RCA
Konstruksiya tarixi 1969
İstehsalçı Raytheon Company
İstehsal illəri 1976
İstehsal sayı 1106 ədəd ABŞ Ordusunun silahlanmasında
172-dən çoxu ixrac edilib[1]
10,000-dən çox raket istehsal olunub
Variantları Variantları bölməsinə bax
Xüsusiyyətləri
Ağırlığı 444 kq
Uzunluğu
  • 5,31 m
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

MIM-104 Patriot— ABŞ Ordusu və bir neçə başqa müttəfiq ölkə tərəfindən istifadə olunan əsas zenit-raket kompleksidir. Bu hava hücumundan müdafiə sistemi ABŞ-nin əsas müdafiə sənayesi şirkətlərindən biri olan Raytheon tərəfindən istehsal olunur. Patriot sistemi özündən əvvəl ABŞ Ordusunun silahlanmasında olan orta-uzun mənzilli MIM-14 Nike-Hercules və orta mənzilli taktiki hava hücumundan müdafiə sistemi olan MIM-23 Hawk komplekslərini əvəz etmişdir. Bütün bunlara əlavə olaraq, Patriot sisteminin əsas vəzifələrindən biri kimi anti-ballistik raket funksiyası da əlavə olunmuşdur. Bu HHM kompleksinin ən azı 2040-cı ilə qədər silahlanmada qalacağı gözlənilir.[2]

Patriot kompleksi inkişaf etdirilmiş raket və yüksək göstəricilərə malik radar sistemi ilə təchiz olunub. Bu sistem ABŞ Ordusunun silahlanmasına daxil edildikdən sonra Niderland, Almaniya, Yaponiya, İsrail, Səudiyyə Ərəbistanı, Küveyt, Tayvan, Yunanıstan, İspaniya, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Qətər və Rumıniyaya satılmışdır. 2006-cı ildə Şimali Koreyanın Yapon dənizi yaxınlığında ballistik raket sınağı və yeraltı nüvə testi həyata keçirməsindən sonra Cənubi Koreya da Almaniyadan ikinci əl Patriot sistemi satın almağa qərar vermişdir.[3] Polşa da ABŞ-yə məxsus bir divizion Patriot zenit-raket kompleksinə ev sahibliyi edir. Bu raket sistemləri ilk olaraq Polşanın Moronq şəhərində yerləşdirilsə də, sonradan Rusiya tərəfinin etirazları nəticəsində bu komplekslər Rusiya ilə sərhəddən daha uzaqda yerləşən Torun və Ustka şəhərlərinə köçürülmüşdür.[4] 4 dekabr 2010-cu il tarixində NATO Suriya vətəndaş müharibəsinin baş verməsi səbəbilə Patriot raket sistemlərinin Türkiyə ərazisində yerləşdirildiyini açıqlamışdır.[5]

Patriot raket sistemi 1991-ci ildə baş vermiş Körfəz müharibəsi ərzində İraq tərəfindən atılan 40-a yaxın Skad ballistik raketini zərərsizləşdirməyi bacarmışdır. Sistem, həmçinin 2003-cü ildə İraq müharibəsi zamanı və 2015-ci ildə başlamış Yəmən vətəndaş müharibəsi zamanı aktiv şəkildə istifadə olunmuşdur. 2014-cü ildə İsrail tərəfindən başladılan Qoruyucu Sərhəd əməliyyatı ərzində İsrailə məxsus MIM-104D divizionu Həmasa məxsus iki ədəd PUA-nı məhv etməyi bacarmışdır. 23 sentyabr 2014-cü ildə İsrail hava məkanını pozan Suriya Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus Su-24 döyüş təyyarəsi İsrailə məxsus Patriot divizionu tərəfindən atəşlə məhv edilmişdir.[6]

Variantları[redaktə | mənbəni redaktə et]

MIM-104A[redaktə | mənbəni redaktə et]

Patriot zenit-raket kompleksinin ilkin variantı MIM-104A "Standard" adlanır. Bu raket sadəcə olaraq təyyarə və digər uçuş avadanlıqlarına qarşı istifadə olunurdu və ballistik raketləri zərərsizləşdirmək funksiyası daşımırdı. 1980-ci illərin sonunda Patriot sisteminin yeni növ inkişaf etdirilmiş raketlərlə təchiz edilməsindən sonra bu ilkin raket növündən əvvəlki qədər istifadə olunmurdu.

MIM-104B (PAC-1)[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bu varianta radarın axtarış yolu və öz alətlərini xarici amillərdən müdafiə etmək bacarığı əlavə edilmişdi. Modernizasiyadan sonra radarın axtarış bucağı 25 dərəcədən 89 dərəcəyə qədər qaldırıldı ki, bu da sistemin parabolik trayektoriya ilə hərəkət edən ballistik raketlərə qarşı effektivliyini kifayət qədər artırdı. Ballistik raketlərə qarşı müdafiə qabiliyyətinin qazanılması nəticəsində Patriot sisteminin müdafiə etdiyi obyektlər də dəyişdi. Əvvəllər bu sistem daha böyük əraziləri düşmənin hava hücumundan müdafiə etdiyi halda, artıq modernizasiyadan sonra bu sistemin qarşısına daha kiçik "nöqtə" hədəfləri düşmən hücumundan müdafiə etmək tapşırığı qoyuldu.

MIM-104C (PAC-2)[redaktə | mənbəni redaktə et]

1980-ci illərin sonuna qədər Patriot sisteminin ballistik raketlərə qarşı mübarizə aparmaq qabiliyyətinin qazanmasına baxmayaraq, MIM-104A/B raketlərinin həmin ballistik raketləri tam şəkildə məhv etmək qabiliyyəti sual altında idi. Bu da PAC-2 raketinin yaradılması zərurətini ortaya çıxardı.

Ümumi sistem olaraq bu modernizasiya PAC-1-in bənzəri idi. PAC-2 variantında radarın axtarış alqoritmləri və "TBM axtarış" protokolu daha da inkişaf etdirildi. PAC-2, həmçinin Patriotun ilk əsas raket təkmilləşdirməsi kimi də yadda qalmışdır. Bu raket ballistik hədəflərə qarşı daha optimal şəkildə mübarizə apara bilir. Modernizasiya nəticəsində yüksək sürətli hədəflərin nişanalma prosedurları optimallaşdı və ballistik raketlərlə mübarizə aparmaq üçün nəzərdə tutulan sistemin metodu da dəyişdirildi.

PAC-2 variantı ilk dəfə 1987-ci ildə sınaqdan keçirildi və 1990-cı ildə ABŞ Ordusunun silahlanmasına qəbul edildi.

MIM-104D (PAC-2/GEM)[redaktə | mənbəni redaktə et]

1990-cı illərdə və 21-ci əsrin əvvəllərinə qədər PAC-2 variantı üzərində xeyli sayda modernizasiya işləri həyata keçirildi. Beləliklə, PAC-2 variantının əsasında dörd növ yeni variantın əsası qoyuldu ki, bunlara da kollektiv olaraq idarəolunan inkişaf etdirilmiş raket (GEM) adı verildi.

2003-cü ildə ABŞ-nin İraqa hərbi müdaxiləsi ərzində bu raketlərdən aktiv şəkildə istifadə olundu.[7] Bu yeni raketlər əvvəlki variantlarla müqayisədə daha sürətli döyüş başlığına sahib olmaqla yanaşı, düşmən tərəfindən istifadə olunan radarda görünmək imkanı azaldılan raketlərə qarşı da kifayət qədər effektiv idi.[8]

ABŞ-nin İraq ərazisində həyata keçirdiyi əməliyyatlar başa çatdıqdan sonra GEM və PAC-2 raketləri üzərində yeni modernizasiya işləri aparıldı. Bu modernizasiya proqramı çərçivəsində GEM/T və GEM/C adlı yeni raketlər istehsal olundu. Yeni istehsal olunan raketlər aşağı yüksəklikdən uçuş həyata keçirə bilən, radara düşmək potensialı (RCS) azaldılmış qanadlı raketlərə qarşı da effektiv idi. GEM+ variantı 2002-ci ildə ABŞ Ordusunun silahlanmasına daxil edildi. ABŞ Silahlı Qüvvələri hazırda öz arsenalında olan PAC-2 və GEM raketlərini GEM/C və GEM/T səviyyəsinə çatdırmağı planlaşdırır.

MIM-104F (PAC-3)[redaktə | mənbəni redaktə et]

PAC-3 buraxıcı qurğusu.

Sistemin təqribən bütün aspektlərinin tamamilə modernizasiya olunması nəticəsində PAC-3 adlı yeni variant yaradıldı.[9] Yeni sistem 1995, 1996 və 2000-ci illərdə mərhələlərlə silahlanmaya qəbul olundu.

"Lockheed Martin Missiles and Fire Control" Patriot hava hücumundan müdafiə sisteminin yeni variantı olan PAC-3-ün əsas modernizasiya işlərini həyata keçirən şirkət oldu. Yeniləşdirmə nəticəsində sistemin raketlərinin atəş məsafəsi təqribən 50% artırıldı.[10] İlk PAC-3-lər 6 oktyabr 2015-ci ildə ABŞ Ordusunda silahlanmaya qəbul olundu.[11] Bu raketlər uzun mənzilli ballistik raketləri zərərsizləşdirmək potensialına sahibdir.[12]

İstifadəçilər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Niderland Niderland
  • Niderland Kral Ordusu (PAC-2 və PAC-3)
Almaniya Almaniya
  • Almaniya Hərbi Hava Qüvvələri
Yaponiya Yaponiya
  • Yaponiya Hava Hücumundan Müdafiə Qüvvələri (PAC-2 və PAC-3)
İsrail İsrail
Səudiyyə Ərəbistanı Səudiyyə Ərəbistanı
  • Səudiyyə Ərəbistanı Hava Hücumundan Müdafiə Qüvvələri
Küveyt Küveyt
  • Küveyt Hərbi Hava Qüvvələri 2010-cu ilin avqustunda ABŞ-nin Müdafiə və Təhlükəsizlik sahəsində Əməkdaşlıq Agentliyi Küveytə 209 ədəd MIM-104E PAC-2 raketinin satılacağını açıqlamışdır.[15] 2012-ci ilin avqustunda Küveyt ABŞ-dən 60 ədəd MIM-104F PAC-3 raketi, dörd ədəd radar və 20 ədəd buraxıcı qurğu satın almışdır.[16]
İordaniya İordaniya
  • İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri İordaniya HHQ Almaniyadan satın aldığı üç[17][18] və ya dörd[19][20] divizion Patriot sisteminə sahibdir. Bu divizionlar Suriya ilə sərhədin yaxınlığında yerləşən İrbid şəhərində dislokasiya olunmuşdur. 2017-ci ilin mart ayında İsraillə Suriya arasında baş vermiş münaqişədən sonra İordaniya hökumətinin sözçüsü olan Məhəmməd Momani Suriyadan gələ biləcək mümkün raket hücumuna qarşı Patriot raketlərini hazır vəziyyətdə saxladıqlarını açıqlamışdı.[21]
Çin Respublikası Çin Respublikası
  • Tayvan Silahlı Qüvvələri
Yunanıstan Yunanıstan
İspaniya İspaniya
Cənubi Koreya Cənubi Koreya
  • Koreya Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri (PAC-2, PAC-3)
Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri BƏƏ
Qətər Qətər
ABŞ ABŞ

ABŞ Ordusunun silahlanmasında 1106 ədəd Patriot sistemi var. 2010-cu ilə olan məlumata görə onlardan 483-ü aktiv xidmətdədir.[24][25]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ "MIM-104 Patriot". Jane's Information Group. 12 avqust 2008. İstifadə tarixi: 10 aprel 2018.
  2. ↑ "Raytheon Unveils New Patriot Radar at AUSA Global 16". Army Times. 15 mart 2016.
  3. ↑ "South Korea Eyes Independent Missile Defense System". Spacewar.com. 20 dekabr 2006. 2014-09-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 aprel 2018.
  4. ↑ "Building the Shield". Defense News. 21 mart 2011. 21 yanvar 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 aprel 2018.
  5. ↑ Lekic, Slobodan. "NATO backs Patriot anti-missile system for Turkey". Boston.com. 4 dekabr 2012. 20 oktyabr 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 aprel 2018.
  6. ↑ Raved, Ahiya. "IDF: Syrian fighter jet shot down over Golan". Ynetnews. 23 sentyabr 2014. 2014-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 aprel 2018.
  7. ↑ "32nd AAMDC: Operation Iraqi Freedom" (PDF). OperationTelic.co.uk. 2003. 2014-06-06 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 10 aprel 2018. 9 of 9 vs TBM with no loss of life or equipment.
  8. ↑ Parsch, Andreas. "Raytheon MIM-104 Patriot". Directory of U.S. Military Rockets and Missiles. 2015-04-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 aprel 2018.
  9. ↑ PATRIOT MIM-104F Advanced Capability – 3 (PAC-3) Missile // Weapon Systems Book (PDF). Program Executive Office Missiles and Space. 2012. səh. 97. 16 oktyabr 2014 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 aprel 2018.
  10. ↑ "PAC-3 Missile Segment Enhancement". Lockheed Martin. 19 oktyabr 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 aprel 2018.
  11. ↑ "Signed, Sealed, Delivered: Lockheed Martin Delivers First Upgraded PAC-3 Missile Interceptors". PRNewswire.com. 6 oktyabr 2015. 2018-01-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 aprel 2018.
  12. ↑ Osborn, Kris. "Army Extends PATRIOT Missile Tech-Improvement in Lockheed Deal". Scout Warrior. 16 yanvar 2017. 4 fevral 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 aprel 2018.
  13. ↑ "Israel completes upgrade of PAC missile defense". World Tribune. 12 may 2010. 27 July 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 aprel 20158.
  14. ↑ "Air Defense: Israeli Patriot Replacement". StrategyPage.com. 13 dekabr 2012. 2017-10-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 aprel 2018.
  15. ↑ "Gulf States Requesting ABM-Capable Systems". Defense Industry Daily. 2014-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 aprel 2018.
  16. ↑ "Air Defense: Kuwait Versus Iranian Missiles". StrategyPage.com. 6 avqust 2012. 2014-10-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 aprel 2018.
  17. ↑ Cordesman, Anthony H. Arab-Israeli Military Forces in an Era of Asymmetric Wars (1st). 2006. 2018-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 aprel 2018.
  18. ↑ Terrill, W. Andrew. Global Security Watch--Jordan. 2010. 2018-03-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 aprel 2018.
  19. ↑ "Jordan To Receive 3 US Patriot Anti-missile Batteries On Feb 6 - Diplomats". www.informationclearinghouse.info. 2017-05-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-04-11.
  20. ↑ "La Jordanie déploie des batteries Patriot contre Damas". 22 fevral 2012. 2017-04-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-04-11.
  21. ↑ "Momani: المومني : الأردن يمتلك صواريخ باتريوت للرد على أي خروقات" [Jordan has Patriot missiles to respond to any violations]. Alrai (ərəbcə). 2018-03-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 aprel 2018.
  22. ↑ "UAE seals deal for Patriot missiles". The National. United Arab Emirates. 25 dekabr 2008. 2015-05-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 aprel 2018.
  23. ↑ "36(b)(1) Arms Sales Notification". Federal Register. 16 noyabr 2012. 2016-03-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 aprel 2018.
  24. ↑ International Institute for Strategic Studies. The Military Balance. Routledge. 2010. səh. 33. ISBN 978-1-85743-557-3.
  25. ↑ "International Institute for Strategic Studies". iiss.org. 2011-10-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-04-11.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vikianbarda MIM-104 Patriot ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=MIM-104_Patriot&oldid=7236949"