Melisa (kitab)
| Melisa | |
|---|---|
 | |
| Müəllif | Sevinc Nuruqızı |
| Janr | nağıl-povest |
| Ölkə | Azərbaycan |
| Orijinalın nəşr ili | 2021 |
| Rəssam | Tahirə |
| Nəşriyyat | Təhsil |
| Səhifə | 112 |
Melisa — tanınmış uşaq yazıçısı, Sevinc Nuruqızının 2021-ci ildə nəşr olunan nağıl-povesti.[1]
Haqqında[redaktə | mənbəni redaktə et]
Sevinc Nuruqızının "Melisa" kitabı 9 yaş və yuxarı uşaqların mütaliəsi üçün nəzərdə tutulub. Əsərdə balaca oxucular həyat həqiqətlərini əks etdirən, cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrini təmsil edən insanlar xarakterik obrazları, müxtəlif ailələrdə yaşayan həmyaşıdlarının həyatı ilə tanış olur, valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqların çətinliklərlə apardığı mübarizəni izləyirlər.[2][3] Çəhrayı saçlı sevimli gəlinciyin – Melisanın başına gələn müxtəlif macəralar vasitəsilə yazıçı uşaqları daha çox həyatın onların bilmədikləri tərəfləri, insanların yaxşı və pis cəhətləri ilə tanış edərək, onları gah kədərlənməyə, gah da sevinməyə vadar edir.[4] Yazıçı burada oxucunun gözü önündə bir oyuncağın deyil, əsl insanın yaranması, mənəvi güc qazanması, sevgi ruhunda doğulması prosesini bədii şəkildə canlandırır.[5] Sevinc Nuruqızı əsərin süjet xətti boyu balaca oxucusunu Melisanın "taleyinin" izləyicisinə çevirir.[6] Respublikamızda ilk dəfə işıq üzü görən "Melisa" əsəri Türkiyənin İLESAM-Akçağ Uşaq ədəbiyyatı roman, hekayə və nağıl — 2018 müsabiqəsində roman nominasiyasının qalibi olub.[7]
Məzmunu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Haradan gətirildiyini heç özü də bilməyən çəhrayı saçlı Melisa adlı gəlinciyi vitrində görüb bəyənən Zöhrə adlı qızcığaz onu atasına aldırır. Onlar neçə il birlikdə xoşbəxt yaşayırlar. Lakin qız böyümüş, Melisa isə artıq köhnəlmişdi. Köhnələn gəlinciyi yağışlı günlərin birində dəcəl bir oğlan təpiklə vurub çölə atır. Melisanın həyatındakı bütün çətinliklər elə bununla da başlayır. İnsanların həyatında olduğu kimi, bu çəhrayısaçlı gəlincik Melisanın həyatında da aclıq, susuzluq, göz yaşı, əzab-əziyyət və ən əsası çox darıxdığı sahibi Zöhrənin yoxluğu bir-birini əvəz etdi. Daha sonra Xal adlı köpəyin təkidi ilə varlı evə gətirilir. Ev sahibləri gəlinciyin itin psixologiyasına təsir etdiyini düşünüb onu çölə atırlar. Melisanı çəkməçi qoca kişi tapıb, öz köşkündəki divara mismarlayaraq üstünə iynələr taxırdı. Lakin çox keçmir, Mikayıl (Mika) adlı uşaq onu vəfat edən bacısına oxşatdığı üçün oğurlayıb xəstə yatan anasına təskinlik olsun deyə, daxmalarına aparır. Mika istəyinə nail olur, anası gəlinciyi öz qızı Aidaya bənzədib, sevinirdi. Melisanın burda da bəxti gətirmir, ana gözlərini həyata əbədi yumur və o gündən Melisa ilə Mika qarının (Qozbelin) yanında yaşamağa başlayırlar. Həmçinin, Qozbelin yanında başqa kimsəsiz uşaqlar da yaşayırdı: cılız və çil-çil Nigar (Niko), onun qardaşı, qaragözlü, arıqbədənli Kamran (Kamo), sarısaçlı, mavigözlü Rüstəm (Kürən), liliput Ləman (Lara), qıvrımsaç Ziba (Qııvırcıq) və nəhayət, bu uşaqlara Qozbeldən betər zülm edən Toğrul (Totu). Təsadüfən bir gün Melisa ilə Xal yenidən rastlaşır. Melisadan sonra dərin hüzünlənən Xal evdən qaçmş və elə həmin gündən sürətlə keçən maşınlardan biri onun ayağını aparmışdı. Xalın çarəsizliyini görən Mika nə qədər ehtiyat etsədə, onu sağaltması üçün çəkməçi qocanın yanına apardı. Mikayılın və digər kimsəsiz küçə uşaqlarının qəddar Qozbel və Totu (Toğrul) tərəfindən zülmə məruz qalmasına şahidlik edən Melisa dəfə də Totunun vasitəsilə lazımsız əşya kimi bir tərəfə tullanır. Zülmkar Qozbelin sonunu isə öz dostu sandığı Totu gətirir və onun bütün pullarını, qızıllarını ələ keçirir. Bu dəfə parkda onu tapıb ailəsinə aparan süpürgəçi Səmən xala olur. Bu qadının uşaqları olan Əzizə, Fərid və Ada ilə gözəl günlər yaşayan Melisanı bir gün Leylək öz qanadlarına alıb uzaqlara — balalarının yanına aparır. Nəhayət, Melisanın həsrətinə son qoyulur. Leylək yuvasının yerini dəyişən, onları elektrik naqilləri olmayan, daha təhlükəsiz yerə — öz həyətlərinə köçürməyə vəsilə olan ailəyə minnətdarlıq əlaməti olaraq Melisanı verir. Bu, illərdir Melisanı axtaran, onun yoxluğundan əzab çəkən, illər keçsə belə, sevimli gəlinciyini aramaqdan usanmayan və artıq iki övlad anası olan Zöhrənin ailəsi olur.[8]
Tədqiqi[redaktə | mənbəni redaktə et]
"Melisa" nağıl-povesti Türkiyədə keçirilən müsabiqədə birincilik əldə etdikdən sonra kitab şəklində nəşr olunmuşdur. Kitabı Türkiyə türkcəsinə İmdat Avşar tərcümə edib, illüstrasiyaların müəllifi gənc rəssam Tahirə Quliyevadır.[9] Həmçinin, bu əsər Tehranda da kitab şəklində çap olunmuşdur. "Melisa"nı fars dilinə Nəsim Yousefi tərcümə edib, kitabın naşiri isə Zəhra Bərqanidir.[10] [11] Eləcə də Sevinc Nuruqızının bu əsəri bir çox yazıçıların diqqətini çəkmiş, tədqiqat obyektinə çevrilmişdir. Filologiya üzrə elmlər doktoru Elnarə Akimovanın "Melissa" — çəhrayı rəngli sevgi"[12], Kəmalə Umudovanın "Günəşi axtaranlar: Sevinc Nuruqızının "Melissa" povestində kukla fenomeni"[13], Nurlana İşığın "Melisa — Su pərisi"[14] başlıqlı məqalələrində "Melisa" nağıl — povestinin geniş təhlili aparılmışdır.
Tamaşa[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrında "Melisa" nağıl-povesti əsasında rejisor Saida Haqverdiyevanın quruluşu ilə hazırlanmış eyniadlı tamaşa səhnəyə qoyuldu. Melisa və onun yaşadıqlarını fərqli formalarla tamaşaçıya təqdim edən səhnə işinin əsas ideyası uşaqlara həyatın yalnız çəhrayı rəngdən ibarət olmadığını kuklalar vasitəsilə psixoloji basqı etmədən, yumşaq şəkildə, bir qədər də əyləncəli və rəngli dildə göstərməkdi. Tamaşanın diqqətçəkən cəhətlərindən biri səhnənin ifadəli vizual tərtibatı, hadisələrin məqsədini, əhvalını vurğulayan rəng həllidir. Bunun üçün dörd fərqli tərtibatdan, insan hisslərinin — sevincin, ağrının, xiffətin, itkinin ifadəsinə çevrilən çeşidli rəng çalarlarına malik konstruksiyalı məkandan istifadə olunmuşdu. Səhnə işinin quruluşçu rəssamı Əfşan Əsədova, bəstəkarı Röya Hüseynovadır.[15] Dekorasiyalar vasitəsilə səhnədə baş verən hər hadisənin emosiyası, energetikası ötürülür və məna tutumu genişlənirdi. "Melisa" rejissorun yozumunda dramatik gücü, sərt həyat həqiqətlərinin, konfliktlərinin daha dərin qatlarda təsviri ilə fərqləndiyi üçün 6 yaşdan yuxarı uşaqlar və eyni zamanda böyüklər üçün nəzərdə tutulub.[16][17]
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Türkiyədə qalib gələn romanımız nədən bəhs edir?
- Sevinc Nuruqızı. Melisa
- Günəşi axtaranlar: Sevinc Nuruqızının "Melissa" povestində kukla fenomeni — Kəmalə Umudova
- Sevinc Nuruqızı — Müəllifin kitabları, əsərləri, tərcümeyi-halı
- Sevinc Nuruqızının "Melisa" kitabı Tehranda çap olunub
- "Melisa" — Sevda Sultanova yazır
- Kukla Teatrı yeni mövsümdə "Melisa" ilə görüşümüzə gəldi
- Uşaq yazıçısı şagirdlərin arasında
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası. "Melisa". (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 oktyabr 2023.
- ↑ Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin nəşri. "Sevinc Nuruqızının "Melisa" nağıl-romanı Türkiyədə çap olunub". (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 oktyabr 2023.
- ↑ AZƏRTAC. "Uşaq yazıçısı Sevinc Nuruqızının "Melisa" nağıl-romanı Türkiyədə çap olunub". (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 oktyabr 2023.
- ↑ Kulis.az. "Türkiyədə qalib gələn romanımız nədən bəhs edir?". (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 oktyabr 2023.
- ↑ Ədəbiyyat qəzeti. "Günəşi axtaranlar: Sevinc Nuruqızının «Melissa» povestində kukla fenomeni - Kəmalə Umudova". (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 oktyabr 2023.
- ↑ F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası. "Melisa". (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 oktyabr 2023.
- ↑ "Sevinc Nuruqızı Türkiyədə 1-ci yerə layiq görüldü". 2021-07-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 oktyabr 2023.
- ↑ Ədəbiyyat qəzeti. ""Melissa" - çəhrayı rəngli sevgi - Elnarə Akimova". (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 oktyabr 2023.
- ↑ "Uşaq yazıçısı Sevinc Nuruqızının "Melisa" nağıl-romanı Türkiyədə çap olunub". 2023-10-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 oktyabr 2023.
- ↑ Ədəbiyyat və incəsənət. "Sevinc Nuruqızının kitabı Tehranda çap olunub". İstifadə tarixi: 18 oktyabr 2023.
- ↑ Xezertv.info. "Sevinc Nuruqızının "Melisa" kitabı Tehranda çap olunub". 2021-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 oktyabr 2023.
- ↑ Elnarə Akimova. ""Melissa" - çəhrayı rəngli sevgi". (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 oktyabr 2023.
- ↑ Kəmalə Umudova. "Günəşi axtaranlar: Sevinc Nuruqızının «Melissa» povestində kukla fenomeni". 2021-07-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 oktyabr 2023.
- ↑ Nurlana İşıq. "Melisa - Su pərisi". İstifadə tarixi: 18 oktyabr 2023.
- ↑ Xalq qəzeti. "Kukla Teatrı yeni mövsümdə "Melisa" ilə görüşümüzə gəldi". (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 oktyabr 2023.
- ↑ 525-ci qəzet. ""Melisa" - Sevda Sultanova yazır". (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 oktyabr 2023.
- ↑ Lent.az. "Həyat yalnız çəhrayı rəngdə deyil - Kukla Teatrından balacalara mesaj". İstifadə tarixi: 18 oktyabr 2023.