Məzmuna keç

Mikloş Horti

Vikipediya, azad ensiklopediya
Mikloş Horti
Miklós Horthy de Nagybánya
Kral naibi
1 mart 1920 – 15 oktyabr 1944
ƏvvəlkiKaroli Hussar
SonrakıFerens Salaşi
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri Kenderes
Vəfat tarixi (88 yaşında)
Vəfat yeri Estoril, Portuqaliya
Partiya
Fəaliyyəti siyasətçi, zabit
Atası Stefan Horti
Həyat yoldaşı Maqdolna Pörqli
Dini Kalvinizm
Hərbi xidmət
Döyüşlər
Rütbəsi vitse-admiral
Təltifləri Collar of the Order of Charles III Qara Qartal ordeni "Qırmızı qartal" ordeni Grand Cross of the Order of Maria Theresa "Karageorgi ulduzu" ordeni Knight Grand Cross of the Order of Saint Stephen of Hungary Order of Maria Theresa I Order of Saint Stephen of Hungary Order of the Iron Crown Order of the Iron Crown Order of Charles III Order of the Redeemer Knight Grand Cross of the Order of Saints Maurice and Lazarus 3-cü dərəcəli "Hərbi xidmətlərə görə" xaçı "Qızıl mahmız" ordeni Müqəddəs Mikayıl ordeni "Payızgülü" ordeni Grand Cordon of the Supreme Order of the Chrysanthemum Estonian Red Cross Order First Class Azadlıq Xaçı Order of the White Star Order of the Cross of the Eagle Order of the Estonian Red Cross Order of the White Star, Collar Class Müqəddəs Olaf ordeni "Müqəddəs Olaf" ordeni "Üç Ulduz" ordeni Order of the Three Stars, 1st Class Order of Saints Cyril and Methodius Equal-to-apostles Order of Prince Danilo I Macarıstanın "Xidmətlərə görə" ordeni Grand Cross with Chain of the Order of Merit of the Republic of Hungary (civil) Finlandiyanın "Ağ qızılgül" ordeni Grand Cross with Collar of the Order of the White Rose of Finland Serafimlər ordeni "Fil" ordeni "Ağ qartal" ordeni Knight of the Order of the Most Holy Annunciation "Xilaskar" ordeni Order of the White Elephant Dəmir xaçın Cəngavər xaçı Order of Muhammad Ali Order of the Crown of King Zvonimir Knight grand cross of the order of the crown of Italy Order of Prince Danilo I, 1st class "Hərb" medalı "Hərbi xidmətlərə görə" xaçı Order of Merit 2-ci dərəcəli "Qırmızı qartal" ordeni 1st Class of the Order of the Cross of the Eagle 2-ci dərəcəli Dəmir xaç 1-ci dərəcəli Dəmir xaç Memorial medal of the Winter War Order of the German Eagle Karl Troop Cross
İmzanın şəkli
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Mikloş Horti (mac. Miklós Horthy; 18 iyun 1868[1][2][…] – 9 fevral 1957[3][1][…]) — 1920–1944-cü illərdə Macarıstan krallığının hökmdarı (regenti), vitse-admiral.

Həyatı

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Mikloş Horti Kenderesdə Kalvinist əsilzadə ailəsində anadan olmuşdur. Atası Ştefan Horti Maqnatlar palatasının üzvlərindən idi. Mikloş ailənin 8 uşağından 4-cüsü idi. 14 yaşında Avstriya-Macarıstan Hərbi donanma akademiyasına daxil olmuşdur. Bu dövrdə akademiyanın əsas dili alman dili idi. Buna görə də Mikloşun nitqində alman-macar aksenti hər zaman duyulmuşdur.[4] Bunda başqa o italyan, xorvat, ingilis və fransız dillərini öyrənmişdir. 1901-ci ildə Maqdolna Pörqli ilə ailə həyatı qurmuş, bu evlilikdən 4 övladı dünyaya gəlmişdir.[5]

Hərbi fəaliyyəti

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Gənclik illərində Avstriya-Macarıstan diplomatı kimi Osmanlı imperiyası da daxil olmaqla dünyanın bir çox ölkələrinə səyahət etmişdir. 1908–1911-ci illərdə Avstriya-Macarıstan imperatoru Frans İosifin əmr zabiti olaraq böyük hörmətə sahib idi. Birinci Dünya müharibəsi illərində kapitan rütbəsinə yüksəlmiş və Avstriya-Macarıstan donanmasında admiral olmuşdur. 1917-ci ildə italyan donanmasını bir neçə dəfə məğlub etmiş, Otranto döyüşündə yaralanmışdır. 1918-ci ildə Avstriya-Macarıstan donanmasında baş komandan rütbəsi almışdır.[6]

Kral naibi

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Mikloş Horti Adolf Hitlerlə birlikdə

Macar sosialist və kommunistlər Bila Kunun rəhbərliyi altında 1919-cu ildə Macarıstan inqilabçı hökumətini yaradaraq və Macarıstan Sovet Cumhuriyyəti elan etmişdir. Bila Kun Hortidən xahiş etmişdi ki, ona bağlı olan qüvvələrə komandirlik etsin. Lakin tezliklə mütəffiq qoşunlarının Fransanın köməyi ilə Macarıstanı ələ keçirməsi ilə Kun hökuməti devrildi. Mikloş Horti həbs edildi. 1919-cu ildə azadlığa buraxıldıqdan sonra Milli Ordunun rəhbəri oldu. 1941-ci ilin aprel ayında Macarıstan Hortinin rəhbərliyi ilə Almaniyanın mütəffiqi olaraq IBirinci Dünya müharibəsinə qoşulmuşdur. Lakin 1944-cü ilin müharibənin Almaniyanın əleyhinə irəliləməsi nəticəsində, Macarıstanı mütəffiq qoşunlarına təslim edəcəyini bildirmişdir. 1944-cü ilin dekabr ayında Budepeşt Sovet ordusu tərəfindən mühasirəyə alınmış, Mikloş Horti isə həbs edilərək Bavariyaya göndərilmişdir.

Ölümü

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Müharibənin sonuna qədər Bavariyada ev həbsində saxlanılan Horti 1 may 1945-ci ildə ABŞ 7 ordunun əsgərləri tərəfindən xilas edilsə də, yenidən həbs edildi. Daha sonra 17 dekabr 1945-ci ildə Nürnberq həbsxanasından azadlığa buraxılmış və Bavariyada yaşayan ailəsinin yanına qayıtmışdır. 1948-ci ildə Nürnberq məhkəməsində şahid qismində çıxış etmişdir. Həmin il Portuqaliyaya köçmüş və ömrünün sonuna qədər burada yaşamışdır. 9 fevral 1957-ci ildə vəfat etmişdir.

Əsərləri

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Xatirələrini qələmə aldığı "Macarıstana həsr edilmiş həyat" (alm. Ein Leben für Ungarn‎) adlı əsəri 1953-cü ildə alman dilində yayımlanmışdır. Əsər sonradan ingilis dilinə tərcümə edilmişdir.

İstinadlar

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  2. ↑ Miklos Horthy // Encyclopædia Britannica (ing.).
  3. ↑ Хорти Миклош // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  4. ↑ "Miklós Horthy HUNGARIAN STATESMAN". 2022-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-07.
  5. ↑ Admiral Nicholas Horthy: MEMOIRS
  6. ↑ "The European Powers in the First World War: An Encyclopedia". 2022-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-07.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Mikloş_Horti&oldid=8052679"