Mostar Duvno yeparxiyası

Mosta Duvno yeparxiyası (bosn. Mostarsko-duvanjska biskupija, lat. Dioecesis Mandetriensis-Dumnensis) — mərkəzi Bosniya və Herseqovinanın Mostar şəhərində yerləşən və Roma adətini saxlayan katolik yeparxiya.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xristianlıq V-VI əsrlərdə müasir Bosniya və Herseqovinanın ərazisində yayılmağa başlandı. Bu dövrdə, Salona (müasir Split) arxiyeparxiyasından asılı olan bir neçə yeparxiya quruldu, o cümlədən qədim Duvno şəhərindəki (müasir Tomislavqrad) yeparxiya. XV əsrin ikinci yarısında Bosniya və Herseqovina türklərin hakimiyyəti altına keçdi və əhalinin kütləvi şəkildə islamlaşdırılması baş verdi. 1663-cü ildə Duvno Yeparxiyası rəsmi olaraq ləğv edildi.

Herseqovinada katolik quruluşlar yalnız XIX əsrin ortalarında təzədən yaranmağa başlandılar. 1846-cı ildə Herseqovinanın apostol vikariatı təşkil edildi. Bosniya və Herseqovinanın Avstriya-Macarıstana birləşdirildiyi 1878-ci il Berlin konqresindən sonra ordinar strukturların yaranması üçün fürsət yarandı. 1881-ci ildə apostol vikariatı mərkəzi Mostar şəhərində olan Mostar Duvno yeparxiyasına çevrildi. 1890-cı ildə Trebine-Mrkan yeparxiyası Mostar-Duvnoya birləşdirildi və sonuncu ləğv edilmədi, sadəcə Mostarın yepiskopu Trebine yeparxiyasının administrator vəzifələrini icra etməyə başladı.

Mostar-Duvno və Trebinye-Mrkan yeparxiyaları (katolisizm mənbələri onlar üçün birləşdirilmiş statistik məlumatlar verir^[1]) tarixən çox sayda Bosniya xorvatlarının yaşadığı ərazilərdə yerləşirlər, bu səbəbdən bu yepiskoplarda Vrhbosna arxiyeparxiyası və Banya Luka yeparxiyasından fərqli olaraq katoliklər demək olar ki ümumi əhalinin yarısını təşkil edirlər. Burada katoliklərin 1992-1995 Bosniya müharibəsi zamanı və sonrasında Xorvatiyaya axını da Bosniya Herseqovinanın digər bölgələrindən xeyli az idi. Beləliklə, 1990-cı ildə, statistikaya görə, birləşmiş diosezlərdə 208 min katolik yaşayırdı, 1999-cu ildə qaçqınlara görə onların sayı 199 minə düşdü, lakin 2004-cü ildə katolik əhalisi 208 minə çatdı.

Statistika[redaktə | mənbəni redaktə et]

2004-cü il tarixinə görə arxiyepiskopluqda 208 min katolik (əhalinin yüzdə 43-ü), 229 keşiş və 81 kilsə var idi.^[1] Yeparxiyanın sobor katedralı, Mostardakı Məryəm Ana Katedral Kilsəsidir. Ayrıca, katedral statusunu Trebinye şəhərindəki sobor da daşıyır (Trebinye-Mrkanın yeparxiyasının mərkəzi). 1993-cü ildən Ratko Periç Mostar-Duvnonun yepiskopu və Trebinye-Mrkanin administratorudur..