Neftekumsk rayonu
| Neftekumsk rayonu | |
|---|---|
.jpg) | |
|
44°45′02″ şm. e. 44°58′47″ ş. u. |
|
| Ölkə | |
| İnzibati mərkəz | Neftekumsk[2] |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Yaradılıb | 1965 |
| Sahəsi |
|
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | 86558 |
| Rəsmi sayt | |
.svg) |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
![Bayraq[d]](/wiki/Fayl:Flag_of_Neftekumsky_rayon_(Stavropol_krai).png)
![Gerb[d]](/wiki/Fayl:Coat_of_arms_of_Neftekumsky_district_(2006).png)
Neftekumsk rayonu - Rusiyanın Stavropol diyarında, eyni adlı bələdiyyənin ləğvindən sonra yaradılmışdır. 1963-cü ildə təsis edilmişdir.[5]
Coğrafiya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ərazisində eyni adlı şəhər mahalının qurulduğu Neftekumsk rayonu, Stavropol diyarının cənub-şərq hissəsində, Tersko-Kum ovalığında yerləşir. İqlimi kəskin kontinentaldır. Arid zonasıdır. Şabalıdı torpaqlar yayılmışdır. Rayonun ərazisi 3797 km² -dir. Rayon birbaşa Levokumski, Kurski, Stepnovski, Budyonovski rayonları və Dağıstan Respublikası ilə həmsərhəddir. Sərhədlərin ümumi uzunluğu təxminən 350 km-dir. Əsas çay Kumadır. Rayonu su ilə təmin etmək üçün Tersko-Kumski kanalı və kiçik su anbarları sistemi istifadə olunur. Rayon ərazisindəki Zunkar gölü 76 hektar su həcmindədir.[6]
Tarix[redaktə | mənbəni redaktə et]
1723-cü ildə I Pyotrun hakimiyyəti altında sulak noğayları, onların istəyinə əsasən, kalmık feodallarına tabe olmaqdan azad edildi və Qızılyar çöllərinə daxil olmaq hüququnu aldılar. Onları qaranoğaylar, yəni qara sadə noğaylar adlandırırdılar. Köçəri xalqların üzərində nəzarəti hərbi şöbə tərəfindən general-qubernator vasitəsilə, 1802-ci ildən isə Xarici İşlər Dövlət Kollegiyası həyata keçirirdi. XIX əsrin ortalarında köçəri tayfalar məskunlaşmış bir həyata keçməyə başladılar. 1830-cu ildə Açikulakski quruldu, əhalisi 16 522 nəfər idi. 1918-ci ilin iyun ayında "qeyri-rezident idarələr" ləğv edildi. Mahalın hüquqları Açikulakski mahalı Müqəddəs Xaç mahalına daxil edildi. 1920-1950-ci illərdə ərazilərin inzibati bölgüsü tez-tez dəyişdi: 1930-cu illərdə yaranan Açikulakski və Kayasulinski rayonları Terek vilayətindən Dağıstan Respublikasına, sonra Stavropol diyarına, Qroznı bölgəsinə, 1957-ci ildə yenidən Stavropol diyarına verildi. 1958-ci ildə Kayasulinski rayonu, 1963-cü ildə isə Açikulakski ləğv edildi. Yaşayış məntəqələri Kursk və digər ərazilərə daxil edildi.[7] 1 fevral 1963-cü ildə RSFSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin qərarı ilə Neftekumsk kəndinin inzibati mərkəzi olan Neftekumski sənaye bölgəsinə çevrildi . Buraya ləğv edilmiş Açikulakski bölgəsi daxildir. RSFSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin 12 yanvar 1965-ci il tarixli qərarı ilə Neftekumsk rayonu Kursk və Levokumski rayonlarının yaşayış məntəqələrinin bir hissəsinin daxil edilməsi ilə yaradıldı.[8] Buraya keçmiş Açikulakski və Kayasulinski rayonlarının əraziləri daxil idi . Eyni zamanda, Neftekumsk sənaye ərazisi ləğv edilmişdi. 4 oktyabr 2004-cü ildə "Stavropol diyarının bələdiyyə vahidlərinin statusuna şəhər, kənd qəsəbəsi, şəhər və bələdiyyə mahalının statusu verilməsi haqqında" Stavropol diyarının Qanununa uyğun olaraq , Neftekumsk bələdiyyə rayonu yaradıldı.[9] 1 may 2017-ci il tarixindən etibarən Stavropol diyarının 29 aprel 2016-cı il tarixli 47-KZ [10]Qanununa əsasən, Neftekumsk bələdiyyəsinin bütün bələdiyyələri onları Neftekumsk şəhər dairəsinə birləşdirməklə dəyişdirildi.[11]
İqtisadiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
Rayonda sənaye və kənd təsərrüfatı inkişaf etmişdir. Ərazidə neft və qaz yataqları var. Əmək qabiliyyətli əhali əsasən kənd təsərrüfatında, neft-qaz sənayesində və xidmət sektorunda çalışır.
Əhali[redaktə | mənbəni redaktə et]
2010-cu il siyahıyaalınmasına əsasən rayonda 33 104 kişi (48.13%) və 35 674 qadın (51.87%) yaşayırdı. Ölkə əhalisinin etnik tərkibinə əsasən ruslar 49,67%, noğaylar 19,06% dargilər 11,88%, türkmənlər 7,44%, tatarlar 2%, avarlar 1,53 %,ermənilər 1,03, digərləri 7,39% təşkil edir.[12]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 http://docs.cntd.ru/document/461506269.
- ↑ 1 2 3 http://www.gks.ru/free_doc/2016/oktmo/tom4_oktmo.rar.
- ↑ https://web.archive.org/web/20180303160429/http://stavstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/stavstat/resources/0b99810047c561dc854aa5ed3bc4492f/%D0%90%D0%A2%D0%A3_%D0%9C%D0%A2%D0%A3_%D0%BD%D0%B0_2015%D0%B3.htm.
- ↑ http://web.archive.org/web/20200424113056/https://www.gks.ru/storage/mediabank/Численность%20по%20МО_Site.xlsx.
- ↑ Нефтекумский район // Энциклопедический словарь Ставропольского края / Е. А. Абулова и др. ; гл. ред. : доктор социологических наук, профессор В. А. Шаповалов ; рецензенты: академик РАН Ю. А. Поляков, доктор исторических наук, профессор О. Г. Малышева. — Ставрополь: Изд-во СГУ, 2006. — С. 245—246. — 458 с.
- ↑ Гниловский В.Г. Ставропольский край. Ставрополь, 1961. с. 342
- ↑ "История Нефтекумья". 2019-02-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-08.
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета РСФСР от 12 января 1965 года «Об изменениях в административно-территориальном делении Ставропольского края» Arxivləşdirilib 2019-10-08 at the Wayback Machine// Ведомости Верховного Совета РСФСР. — 1965. — № 3. — С. 32.
- ↑ "Туристский паспорт Нефтекумского городского округа Ставропольского края, 2018 год" (PDF). 2022-01-22 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2019-10-08.
- ↑ "Закон Ставропольского края от 29.04.2016 № 47-кз «О преобразовании муниципальных образований, входящих в состав Нефтекумского муниципального района Ставропольского края, и об организации местного самоуправления на территории Нефтекумского муниципального района Ставропольского края»". 2017-05-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-08.
- ↑ "Закон Ставропольского края от 1 декабря 2003 года № 45-кз «Об установлении внешних границ районов Ставропольского края»". 2017-07-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-08.
- ↑ "Итоги Всероссийской переписи населения 2010 года. Общая численность населения (в т.ч. мужчин, женщин) по муниципалитетам и населённым пунктам Ставропольского края". 2016-03-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-08.