Nikeyanın mühasirəsi (1328–1331)
| Nikeyanın mühasirəsi | |||
|---|---|---|---|
 İznikdə yerləşən Lefke darvazası | |||
| Tarix | 1328–1331 | ||
| Yeri |
Nikeya (indiki Türkiyənin İznik şəhəri) |
||
| Nəticəsi | Osmanlının qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
|
|
|||
| Komandan(lar) | |||
|
|
|||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
|
|||
| İtkilər | |||
|
|||
Nikeyanın mühasirəsi — 1328-ci ildən 1331-ci ilə qədər Osmanlı bəyi I Orxanın qüvvələrinin Bizans imperiyasının Nikeya şəhərini mühasirəyə alması. Münaqişənin nəticəsində Osmanlı türkləri Bizansın əsas şəhərlərindən birini fəth etmişdir. Bu, Osmanlı imperiyasının genişlənməsində mühüm rol oynamışdır.
Zəmin[redaktə | mənbəni redaktə et]
Konstantinopolun latınlardan geri alınmasından sonra Bizans imperiyası bütün səylərini Yunanıstan üzərində nəzarətini bərpa etməyə cəmləmişdi. Qoşunlar şərq cəbhəsindən Anadoluya və Peloponnesə aparılmalı idi, çünki keçmiş Nikeya imperiyasının Anadoluda tutduğu torpaqlar artıq Osmanlı basqınlarına açıq vəziyyətdə qalmışdı. Basqınların artan tezliyi və şiddəti səbəbilə Bizans imperatorluq orqanları Anadoludan geri çəkilmişdi.
Mühasirə[redaktə | mənbəni redaktə et]
1326-cı ildə İznik ətrafında yerləşən ərazilər I Osmanın əlinə keçmişdi. O, Bursa şəhərini də fəth edərək Bizansın paytaxtı Konstantinopolun yaxınlığında təhlükəli bir paytaxt qurmuşdu. 1328-ci ildə Osmanın oğlu Orxan 1301-ci ildən ara-bir blokada vəziyyətində olan Nikeyanı mühasirəyə almışdı. Osmanlıların göl kənarındakı liman vasitəsilə şəhərə girişi idarə etmək imkanı yox idi. Nəticədə mühasirə bir neçə il nəticə vermədən davam etmişdi.
1329-cu ildə imperator III Andronik mühasirəni yarmağa cəhd göstərmişdi. O, Osmanlıları həm Nikomediyadan, həm də Nikeyadan uzaqlaşdırmaq üçün yardım dəstəsinə rəhbərlik etmişdir. Bəzi kiçik uğurlardan sonra qüvvələr Pelekanonda məğlub olaraq geri çəkilmişdi. Heç bir təsirli imperator qüvvəsinin sərhədi bərpa edə bilməyəcəyi və Osmanlıları sıxışdıra bilməyəcəyi aydın olmuş, şəhər 2 mart 1331-ci ildə süqut etmişdi.[1] Şəhərdən çıxmaq istəyən sakinlərə icazə verilmişdir.[2]
Nəticəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qısa müddət ərzində şəhər genişlənən Osmanlı bəylinin paytaxtı olmuşdur.[3] Şəhərin mərkəzindəki böyük Ayasofiya kilsəsi Orxan məscidinə çevrilmiş,[4] yaxınlığında mədrəsə və hamam tikilmişdi.[5] Nikeya sakinləri sürətlə böyüyən Osmanlı dövlətinə daxil olmuş və onların bir çoxu artıq 1340-cı ilə qədər islamı qəbul etmişdilər.[6]
Konstantinopol patriarxı XIX İohann şəhərin ələ keçirilməsindən az sonra Nikeya xalqına məktub ünvanlamışdı. Onun məktubunda qeyd edilmişdir ki, "İşğalçılar nəyin bahasına olursa-olsun xalqa öz natəmiz dinlərini sırımağa çalışıblar, bununla da sakinləri Məhəmmədə tabe etmək istəyirlər". Patriarx xristianlara "dininizdə möhkəm olmağınızı" və əlavə etmişdir ki, "Aqarlar [türklərin] yalnız bədəniniz ağasıdır, ruhunuzun deyil".[7][8][9]
Ərəb səyyah İbn Bətutə 1331-ci ilin sonunda Nikeyada qalmışdı.[10] İbn Bətutəyə görə, şəhər xarabalıq halında idi və orada yalnız sultanın xidmətində olan az sayda adam yaşayırdı. Şəhər divarları arasında bağlar və hər bir ev meyvə bağı ilə əhatə olunmuş əkin sahələri var idi. Şəhərdə meyvə, qoz, şabalıd və iri şirin üzüm yetişdirilirdi.[11] Osmanlı fəthləri sürətlə davam etmiş və Nikomediya 1337-ci ildə süqut etmişdir
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ A History of the Byzantine State and Society, Treadgold, W., Stanford Press, 1997
- ↑ Norwich, J.J. Byzantium: The Decline and Fall. London: Viking. 1995. səh. 286. ISBN 978-0-670-82377-2.
- ↑ Raby, Julian (1989). "İznik, 'Une village au milieu des jardins'". In Petsopoulos, Yanni (ed.). Iznik: The Pottery of Ottoman Turkey. London: Alexandra Press. pp. 19–20
- ↑ Tsivikis, Nikolaos, Nicaea, Church of Hagia Sophia // Encyclopaedia of the Hellenic World, Asia Minor, Foundation of the Hellenic World, 23 March 2007, 3 March 2016 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 20 September 2014
- ↑ St. Sophia Museum, ArchNet, 4 March 2016 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 20 September 2014
- ↑ Nicol, Donald M. The Last Centuries of Byzantium, 1261–1453. Cambridge University Press. 1993. səh. 176. ISBN 9780521439916.
- ↑ Revista de istorie. Editura Academiei Republicii Socialiste România. 1979. 2023-04-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-01.
- ↑ Giese, Friedrich. "Die altosmanischen anonymen Chroniken". 1922. 2023-04-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-01.
- ↑ Miklosich, Franz; Ller, Joseph M. Acta et Diplomata Graeca Medii Aevi Sacra et Profana. 22 March 2012. ISBN 9781108044547. 6 April 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 April 2024.
- ↑ Dunn, 1986. Raby (1989, p. 20) suggests a date between 1334 and 1339.
- ↑ Defrémery, Sanguinetti, 1854; Gibb, 1962
Əlavə ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Dunn, Ross E. The adventures of Ibn Battuta, a Muslim traveler of the 14th century. Berkeley: University of California Press. 1986. ISBN 0520067436.
- R.G. Grant, Battle: A Visual Journey Through 5,000 Years of Combat, Dorling Kindersley Publishers Ltd, 2005. ISBN 0-7566-1360-4ISBN 0-7566-1360-4