Pınar Selek

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Pınar Selek
türk. Pınar Selek
Doğum tarixi 8 oktyabr 1971(1971-10-08) (52 yaş)
Doğum yeri
Təhsili
Fəaliyyəti yazıçı, sosioloq, insan hüquqları fəalı, uşaq ədəbiyyatı yazıçısı
Fəaliyyət illəri 2004-cü ildən
pinarselek.fr
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Pınar Selek (türk. Pınar Selek; 8 oktyabr 1971, İstanbul[1]) — türk yazıçısı, sosioloq, feminist.[2] O, Türkiyədə qadınlar, yoxsullar, kimsəsiz uşaqlar, cinsi azlıqlar və kürd icmaları da daxil olmaqla həssas icmaların hüquqları ilə bağlı işi ilə tanınır. O, türk, alman və fransız dillərində nəşr olunmuş bir neçə kitabın müəllifi və türk feminist jurnalı "Amargin"in qurucu redaktorlarından biridir.[3] Pınar Selek Fransada yaşayır, burada Strasburq, daha sonra Fransanın PAUSE proqramı çərçivəsində Nitsa universitetlərindən akademik dəvət alıb. Hazırda isə Kot d'Azur Universitetində sosiologiya üzrə dosent kimi daimi vəzifədə işləyir.[4] 2017-ci ildə Fransa vətəndaşlığı alıb.[5]

Selek 1998-ci ildə İstanbulda Misir bazarında törədilən partlayışla bağlı 15 il Türkiyədə məhkəmə istintaqına cəlb edilib.[6] O, dörd dəfə (2006, 2008, 2011, 2014-cü illərdə) mühakimə olunub və bütün ittihamlar üzrə bəraət qazanıb.[7] Onun son bəraəti 21 iyun 2022-ci ildə Türkiyə Ali Məhkəməsi tərəfindən ləğv edilib. Bəraət hökmü ləğv olunaraq, ona ömürlük həbs cəzası verilib. Yenidən məhkəmə baxışı 31 mart 2023-cü il tarixinə planlaşdırılıb, daha sonra 29 sentyabr 2023-cü il tarixinə təyin olunub.[8]

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Pınar Selek 1971-ci ildə İstanbulda anadan olub. Selek ilk təhsilini İstanbulda "Notre-Dame de Sion" Liseyində alıb. Ali təhsilini isə Memar Sinan İncəsənət Universitetinin Sosiologiya fakültəsində tamamlamışdır. Burada o, bakalavr və magistr dərəcəsinə yiyələnib.[9] O, Fransanın "Sophiantipolis UDEL" Universitetində iqtisadiyyat və siyasət kurslarını bitirib. Selek, 4 oktyabr 2013-cü il tarixində Fransanın ən nüfuzlu təhsil müəssisələrindən biri olan Lionda Paris Ali Normal Məktəbi tərəfindən Jamaa Baida və Boualem Sansal ilə birlikdə Fəxri Doktor adına layiq görülüb.[10] 7 mart 2014-cü ildə Strasburq Universitetində “Türkiyədə müxalifət hərəkatlarının qarşılıqlı əlaqəsi” adlı dissertasiya işi ilə siyasi elmlər doktoru adını alıb.[9][11] O, siyasətçi və hüquqşünas Camal Hakkı Selekin nəvəsi və vəkil Alp Selekin qızıdır.[12]

Məhkəməsi, həbs və azadlığa buraxılma, 1998-2000[redaktə | mənbəni redaktə et]

Pınar Selek 1998-ci il iyulun 11-də İstanbulda Misir bazarında iki gün əvvəl baş vermiş, 7 nəfərin ölümü və 100-ə yaxın insanın yaralanması ilə nəticələnən partlayışla bağlı həbs edilib.[13] Çoxları hesab edir ki, həbs onun elmi araşdırmalarının bir hissəsi kimi kürdlərlə əlaqəsi ilə bağlıdır.[14][15] Onun işi müsadirə edildi və o, araşdırması zamanı müsahibə aldığı insanların adlarını çəkməkdən imtina etdi.[16] Digər şübhəli Abdulmecit Öztürk Selekdən iki həftə sonra həbs olundu və polisə partlayışı birlikdə törətdiklərini etiraf etdi.[13][17] Baxmayaraq ki, o, daha sonra ifadəsindən imtina etdi. O, polis nəzarətində olarkən işgəncələrə məruz qaldığını iddia edirdi. Daha sonra Öztürk bütün ittihamlardan azad olundu. Onun Selekə qarşı ifadəsi isə əsassız elan edildi.[18][19].

İşgəncələrə və pis rəftara məruz qaldığı iki il yarım həbsxanada yatdıqdan sonra,[17] Selek 22 dekabr 2000-ci ildə İstanbul Analitik Kimya Departamentinin müəllimləri də daxil olmaqla bir qrup ekspertin hesabatından dən sonra sərbəst buraxıldı.[20] İstanbul Universiteti və Cərrahpaşa Universitetinin Ədli Tibb Fakültəsi, partlayışın qaz balonunun təsadüfən yanması nəticəsində baş verdiyini bildirən hesabatları yayımlamışdı. [21][22] tərəfindən təyin edilmiş 3 ekspert şahid də partlayışın qaz sızması nəticəsində baş verdiyini bildirdi.[23]

Bəraət hökmləri, təkrar məhkəmə araşdırmaları və hökm, 2006–2023[redaktə | mənbəni redaktə et]

Pınar Selek və Günter Uolraf 25 yanvar 2013-cü ildə hökm oxunduqdan sonra Strasburqda keçirilən mətbuat konfransında.

İstanbul 12 saylı Ağır Cəza Məhkəməsi Selekə dörd dəfə (2006, 2008, 2011, 2014-cü illərdə) cinayət törətmədiyinə görə bəraət verib. Bəraətlərin səbəbini onun bomba hücumu ilə əlaqələndirən hər hansı bir dəlilin olmaması idi.[24] Bununla belə, 22 noyabr 2012-ci ildə məhkəmə əvvəlki bəraət hökmlərini dəyişdirmək və vəkillərinin “Türkiyə hüquq tarixində görünməmiş” adlandırdıqları işi yenidən başlamaq qərarına gəlib.[25]

24 yanvar 2013-cü ildə işə bir saatdan çox baxdıqdan sonra məhkəmə Pınar Seleki 1998-ci ildə Misir bazarında törədilən partlayışa görə ömürlük həbsə məhkum etdi.[22] Qərar iş üzrə baş hakimin xüsusi rəy bildirməsi ilə birə qarşı iki səs çoxluğu ilə qəbul edildi.[26] Selek qiyabi mühakimə olunsa da, Fransa, Almaniya, İtaliyaAvstriyadan olan 30-dan çox qeyri-hökumət təşkilatı və siyasi partiya nümayəndəsi dinləmələrdə iştirak etmişdi. Bundan əlavə məhkəmə prosesində 150-yə yaxın insan etiraz etmişdi.[20] Məhkəməyə həmçinin prorektor da daxil olmaqla Strasburq Universitetindən dörd müşahidəçi iştirakçı qismində gəlmişdi.[27]

2014-cü il dekabrın 19-da Pınar Selekə dördüncü bəraət hökmündən sonra Türkiyə Ali Məhkəməsi 21 iyun 2022-ci ildə bəraət hökmünü ləğv etdi. Ali məhkəmə Pınar Selekə dərhal ömürlük həbs cəzası verdi. Yenidən məhkəmə prosesi 2023-cü il martın 31-nə təyin edilmişdi və prosesdə Fransa, İsveçrə, Belçika, Almaniya, İtaliya, Norveç və Türkiyədən yüz hüquqşünas, siyasətçi, alim və qeyri-hökumət təşkilatlarının nümayəndələri iştirak edirdi.[28] Müdafiəçilərin Ali Məhkəmənin yeni dəlillər və mühakimə olmadan bəraət hökmünün ləğvi və yeni hökmün çıxarılması ilə bağlı qanunsuz prosesinə etiraz etdiyi dinləmədən sonra yeni məhkəmə baxışı 29 sentyabr 2023-cü il tarixinə təyin edildi.[29]

Akademik institutların və beynəlxalq təşkilatların dəstəyi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Pınar Selek (ortada) 25 yanvar 2013-cü il tarixində Strasburqda mətbuat konfransında. Afişada "Araşdırma azadlığı. Pınara azadlıq!!!" yazılıb.

Beynəlxalq İnsan Hüquqları Federasiyası (FIDH), Avropa Şurasının İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili[30] və İşgəncələrə Qarşı Ümumdünya Təşkilatı Türkiyə hakimiyyətini Selekin 14 illik “təqibinə” son qoymağa çağırıb. Onların birgə bəyanatında "görünür ki, bu, addım sadəcə onu fikir və ifadə azadlığının qanuni şəkildə istifadəsinə görə cəzalandırmaq məqsədi daşıyır” fikri əksini tapıb.[25] PEN İnternational məsələ ilə bağlı hiddət və narahatlığını ifadə edib. PEN bildirib ki, Selekə qarşı hüquqi kampaniya onu “uzun müddətdir Türkiyədəki azlıq qruplarına verdiyi dəstəyə və fəaliyyətinə” görə cəzalandırmaq məqsədi daşıyır.[21] Yaxın Şərq Tədqiqatları Dərnəyi (MESA) Selekə dəstəyini və onun uzun müddət məhkəmə təqiblərinə məruz qalmasından narahatlığını ifadə edib.[31] MESA-nın Akademik Azadlıq Komitəsi Türkiyənin Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğana ünvanladığı məktubda qeyd edib ki, “Onun işi ilə bağlı bütün hallar Selekin PKK ilə bağlı apardığı akademik araşdırmalara görə son on dörd il ərzində onun hüquqlarını pozaraq istintaq altında olduğunu göstərir".[32] Human Rights Watch onun mühakimə olunmasını “cinayət mühakiməsi sisteminin təhrifi və prosesdən sui-istifadə” adlandırıb. Təşkilat “əsassız ittihamların birdəfəlik ləğv edilməsini” təkid edib.[33] Türkiyəli jurnalist Cengiz Candar 2013-cü ilin yanvarında verilən qərarı “parodiya” və “utanc verici hökm” adlandırıb.[18]

Seleklə həmrəylik ifadə edən digər təşkilatlara Amnesty International,[34] Türkiyədə Akademik Azadlıq və Tədqiqat Azadlığı üzrə Transmilli İşçi Qrupu,[35] Fransız Sosioloji Dərnəyi,[36][37] Fransa Siyasi Elmlər Assosiasiyası[38] və Maraq ifadə edən alimlər komitəsi daxildir.[39]

Strasburq Universitetinin prezidenti Alen Berets universitetin Seleklə həmrəyliyini dəstəkləyərək onun ömürlük həbs cəzasını "ədalətsiz və iyrənc" adlandırıb.[40][41] "Cote d'Azur" Universiteti Selekə və onun təmsil etdiyi dəyərlərə və akademik azadlıqlara "sarsılmaz dəstəyini" açıq şəkildə elan edib.[42] Fransadan olan bir qrup alim onun cəzasını sosial elmlərin müstəqilliyinə qəsd adlandırıb.[28]

Hər hökmdən sonra keçirilən mətbuat konfranslarında Selek ədalət uğrunda mübarizəni davam etdirəcəyinə söz verir.[43][44]

Əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

1996-cı ildə Selek “Ya Basta”nı türk dilinə tərcümə etdi.[9] Bu, Zapatista liderinin Subkomandante Markosa məktublar toplusudur.[9] 2001-ci ildə onun trans cəmiyyətinin həyatına həsr olunmuş "Maskeler Süvarilər Qacılar" adlı kitabı nəşr olundu.[9] 2012-ci və 2022-ci illər arasında o, həmçinin fransız dilində beş kitab və roman,[9] həmçinin iki uşaq kitabı çap etdirib.[45]

Kitabları[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Biz barışa bilmədik, İthaki Özyürek Yayınları, İstanbul, 2004
  • Axı İnsan Olmaq, İletişim Yayınları, İstanbul, 2008
  • Maskalar Süvari Qacılar, Ayızı Yayınları, İstanbul, 2011
  • Yolgeçen Inn, İletişim Nəşrləri, 2011

Uşaq kitabları

  • Yaşıl Qız, Özyürek Yayınları, İstanbul, 2010
  • Su Damlası, Özyürek Yayınları, İstanbul, 2010

Tərcümə etdiyi əsərlər

  • Ya Başta!-Yetər Yetər!, Belge Yayınları, İstanbul, 1996

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. 1 2 Deutsche Nationalbibliothek Record #141138246 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
  2. Kerem Öktem (September 15, 2008), "Another Struggle: Sexual Identity Politics in Unsettled Turkey" Arxivləşdirilib 2017-10-17 at the Wayback Machine. Middle East Research and Information Project. Retrieved January 26, 2013.
  3. Amargi Istanbul – Pınar Selek Arxivləşdirilib 2017-10-18 at the Wayback Machine. Retrieved January 25, 2013.
  4. Valérie Erlich, Fanny Jedlicki, Pascale Laborier, Sylvie Monchatre, Pascale Laborier. "Debate: The case of Pinar Selek is a stark reminder of the dangers faced by academics in Turkey and around the world". The Conversation. 2023-03-29. 2023-07-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-19.
  5. Alet-les-Bains: Pinar Selek guest of the Friends of François de Ravignan, L'Indépendant, 2019, 2021-07-11 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2020-11-23
  6. Kaya Genc (February 1, 2013), "Why was this Turkish sociologist given a life sentence?" Arxivləşdirilib 2013-06-03 at the Wayback Machine. UNCUT Arxivləşdirilib 2016-08-26 at the Wayback Machine. Retrieved February 2, 2013.
  7. SCF. "Author, sociologist Selek says won't return to Turkey to stand trial: report". Stockholm Center for Freedom (ingilis). 2023-03-24. 2023-07-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-17.
  8. Valérie Erlich, Fanny Jedlicki, Pascale Laborier, Sylvie Monchatre, Pascale Laborier. "Debate: The case of Pinar Selek is a stark reminder of the dangers faced by academics in Turkey and around the world". The Conversation (ingilis). 2023-03-29. 2023-07-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-17.
  9. 1 2 3 4 5 6 "Who's who in Politics in Turkey" (PDF). Heinrich Böll Stiftung. 215–216. 2019-11-15 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-11-27.
  10. "Vibrante cérémonie de doctorat Honoris Causa pour Jamâa Baïda, Boualem Sansal et Pinar Selek". ens-lyon.fr (Fransızca). 2017-06-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-29.
  11. "Pınar Selek Siyaset Bilimi Doktoru unvanını aldı" (Türkçe). 2016-10-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-29.
  12. "Ich fühle mich nirgends sicher" (Almanca). 2017-09-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-29.
  13. 1 2 Baran Mavzer (January 27, 2013), "Pınar Selek Issued a Life Sentence after 15 Year Trial" Arxivləşdirilib 2015-03-28 at the Wayback Machine. Global Voices Arxivləşdirilib 2011-07-23 at the Wayback Machine. Retrieved January 27, 2013.
  14. Editorial. "Rights for all". Nature. 470 (7335). 2011: 436. Bibcode:2011Natur.470..436.. doi:10.1038/470436a. PMID 21350442.
  15. Maureen Freely. "Crossing the Line". Index on Censorship. 41 (3). 2012: 56–65. doi:10.1177/0306422012456477.
  16. Erdem Güneş. "Sociologist Selek handed life in prison for alleged bombing". Hürriyet Daily News. 2013-01-24. 2013-07-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-01-27.
  17. 1 2 International Federation for Human Rights Arxivləşdirilib 2013-06-05 at the Wayback Machine (January 25, 2013), "TURKEY: Outrage following the conviction of Pinar Selek to life imprisonment" Arxivləşdirilib 2013-06-05 at the Wayback Machine. Paris-Geneva. Retrieved January 25, 2013.
  18. 1 2 Cengiz Çandar. "Selek Case a Travesty For Turkish Judiciary". en:Al-Monitor. 2013-01-28. 2013-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-01-28.
  19. Human Rights Watch Arxivləşdirilib 2024-03-26 at the Wayback Machine (February 8, 2011), "Turkey: Activist’s Trial a Travesty of Justice: Drop All Charges Against Pınar Selek" Arxivləşdirilib 2014-02-03 at the Wayback Machine. Istanbul. Retrieved February 3, 2013.
  20. 1 2 "Sociologist Pinar Selek sentenced lifetime prison for bombing claims" Arxivləşdirilib 2023-03-20 at the Wayback Machine. National Turk Arxivləşdirilib 2024-04-08 at the Wayback Machine. Retrieved January 25, 2013.
  21. 1 2 PEN International Arxivləşdirilib 2016-09-22 at the Wayback Machine (December 12, 2012), "News: TURKEY – PEN International Concerned About Pinar Selek Trial" Arxivləşdirilib 2013-05-03 at the Wayback Machine. Retrieved January 25, 2013.
  22. 1 2 "Turkish sociologist sentenced to life for 'terrorism'". Istanbul. FOCUS Information Agency Arxivləşdirilib 2012-02-05 at the Wayback Machine. Retrieved January 25, 2013.
  23. Erdem Güneş. "Sociologist Selek handed life in prison for alleged bombing". Hürriyet Daily News. 2013-01-24. 2013-07-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-01-27.
  24. World Organisation Against Torture Arxivləşdirilib 2012-09-10 at Archive.today, "Turkey: Continued judicial harassment faced by Ms. Pinar Selek" Arxivləşdirilib 2019-03-23 at the Wayback Machine. Retrieved January 25, 2013.
  25. 1 2 International Federation for Human Rights Arxivləşdirilib 2013-06-05 at the Wayback Machine (November 27, 2012), "TURKEY: Judicial harassment of Pinar Selek continues as Istanbul Heavy Penal Court decides to amend her acquittal and request her conviction" Arxivləşdirilib 2013-05-08 at the Wayback Machine. Retrieved January 25, 2013.
  26. Çiçek Tahaoğlu (January 24, 2013), "Pinar Selek Receives Life Sentence" Arxivləşdirilib 2021-02-10 at the Wayback Machine. Bianet Arxivləşdirilib 2015-11-29 at the Wayback Machine. Retrieved January 25, 2013.
  27. Erdem Güneş (January 24, 2013), "Pınar Selek back on trial again in absentia" Arxivləşdirilib 2017-10-18 at the Wayback Machine. Istanbul. Retrieved January 25, 2013.
  28. 1 2 "« En condamnant Pinar Selek, c'est à l'indépendance de la recherche en sciences sociales que s'attaque le gouvernement turc »". Le Monde.fr (fransız). 2022-07-12. 2023-07-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-17.
  29. AFP. "Turkish exile faces fifth trial over deadly 1998 blast". RFI (ingilis). 2023-03-31. 2023-07-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-19.
  30. "Les autorités turques doivent protéger les libertés démocratiques - Commissaire aux droits de l'homme - www.coe.int". Commissaire aux droits de l'homme (fransız). 2023-07-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-17.
  31. Peter Sluglett, Middle East Studies Association Committee on Academic Freedom Arxivləşdirilib 2013-01-11 at the Wayback Machine (December 25, 2012), "Letter Concerning Prolonged Denial of Justice for Pinar Selek" Arxivləşdirilib 2017-04-12 at the Wayback Machine. Retrieved January 25, 2013.
  32. Middle East Studies Association Arxivləşdirilib 2014-03-26 at the Wayback Machine (December 12, 2012). "Letters on Turkey" Arxivləşdirilib 2014-10-22 at the Wayback Machine. Retrieved February 3, 2013.
  33. Human Rights Watch Arxivləşdirilib 2020-03-01 at the Wayback Machine (February 8, 2011). "Turkey: Activist's Trial a Travesty of Justice" Arxivləşdirilib 2014-02-03 at the Wayback Machine. Retrieved January 27, 2013.
  34. Amnesty International Arxivləşdirilib 2019-03-25 at the Wayback Machine (January 22, 2013). "Kafka in Turkish: The Pınar Selek Trial" Arxivləşdirilib 2019-03-25 at the Wayback Machine. Retrieved July 28, 2013.
  35. GIT-North America Arxivləşdirilib 2024-01-13 at the Wayback Machine (November 27, 2012). "On the Case of Pınar Selek" Arxivləşdirilib 2023-11-23 at the Wayback Machine. Retrieved July 28, 2013.
  36. "L'AFS exprime son soutien à Pinar Selek | Association Française de Sociologie". www.afs-socio.fr. 2014-05-02 tarixində arxivləşdirilib.
  37. "AFS | Soutien à Pinar Selek" (fransız). 2023-07-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-17.
  38. "72 heures de Solidarité avec Pinar Selek du 29 au 31 mars 2023 | Association Française de Science Politique" (fransız). 2023-05-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-17.
  39. Committee of Concerned Scientists Arxivləşdirilib 2013-07-21 at the Wayback Machine (April 5, 2013). "CCS Joins Amnesty's Campaign on Turkey's Lack of Due Process and Free Expression for Academics" Arxivləşdirilib 2023-04-28 at the Wayback Machine. Retrieved July 28, 2013.
  40. Alain Beretz (January 24, 2013), "Un jugement injuste et révoltant : Pinar Selek doit vivre en chercheuse libre!" Arxivləşdirilib 2022-10-08 at the Wayback Machine.  (fr.). University of Strasbourg Arxivləşdirilib 2021-06-12 at the Wayback Machine. Retrieved January 25, 2013.
  41. Pinar Selek website Arxivləşdirilib 2023-12-28 at the Wayback Machine  (türk.), "Declaration by the President of the University of Strasbourg Raising support for PhD. student Pinar Selek" Arxivləşdirilib 2023-10-02 at the Wayback Machine. Retrieved January 25, 2013.
  42. Sanfilippo, Delphine. "Université Côte d'Azur reaffirms its support for Professor Pinar Selek". Newsroom (ingilis). 2023-07-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-17.
  43. Selek, Pinar. "Turquie : « Ce procès dure depuis 25 ans, c'est la moitié de ma vie », Pinar Selek – Pinar Selek" (fransız). 2023-03-31. 2023-07-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-17.
  44. Pinar Selek website Arxivləşdirilib 2023-12-28 at the Wayback Machine (in Turkish) (January 25, 2013), "Freedom to Research, Freedom to Pınar!" Arxivləşdirilib 2023-10-02 at the Wayback Machine. Retrieved January 26, 2013.
  45. Selek, Pinar. "Livres – Pinar Selek" (fransız). 2022-06-22. 2023-07-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-17.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]