Qlobal kənd
Qlobal kənd — media texnologiyalarının bütün dünyada yayılması nəticəsində dünya əhalisinin bir-birinə daha çox bağlı olması fenomeni. Bu termin kanadalı media nəzəriyyəçisi Marşall MakLuhan tərəfindən "Qutenberq qalaktikası: Tipoqrafik insanın yaradılması" (1962) və "Medianı anlamaq" (1964) kitablarında işlədilmişdir.[1] Ədəbiyyatçı alim Syu-İm Li qlobal kənd termininin "transmilli ticarət, miqrasiya və mədəniyyət tərəfindən dəyişdirilmiş qlobal birgəyaşayışı ifadə etmək üçün dominant termin" kimi necə müəyyən edildiyini təsvir edir.[2] İqtisadi jurnalist Tomas Fridman qlobal kəndi "vahid qloballaşan bazar və kəndə bağlanmış dünya" kimi tərif etmişdir.[3]
Qlobal kənd və media[redaktə | mənbəni redaktə et]
İnsanlar fiziki cəhətdən bağlı olmadıqları, lakin zehni olaraq bağlandıqları rəqəmsal cəmiyyətə uyğunlaşmaq üçün texnologiyadan istifadə edirlər. Hər bir sosial media platforması fərdlər üçün rəqəmsal ev rolunu oynayır və insanlara qlobal kənd vasitəsilə özlərini ifadə etməyə imkan verir.[4] "Ümumi semantikanın icmalı" adlı kitabda media ekologiyasının, yeni medianın media mətnlərini yaratmaq və onlara baxmaq imkanı olan şəxslərin genişləndiyi iddia edilir.[5] Kütləvi informasiya vasitələri yarandığı gündən dünyanın qərbləşməsinə çağırış edilir. Kütləvi informasiya vasitələri olmasa, digər ölkələr dünyadakı başqa xalqların əldə etdikləri şeylərin nədən ibarət olduğundan xəbərdar olmaya bilər. İnkişaf etməkdə olan ölkələrin əksəriyyəti xəbərləri və əyləncə resurslarını ABŞ kimi inkişaf etmiş dövlətlərdən alır, bu isə inkişaf etmiş ölkələrin xeyrinə qərəzli ola bilər.[6]
İnternetdə fiziki məsafə insanların real vaxtda ünsiyyət fəaliyyətinə daha az mane olur. Sosial sahələr internetin açıqlığı, insanların onlayn icmaları axtara bilməsi, eyni maraqları və narahatlıqları bölüşən başqaları ilə ünsiyyət qura bilməsi ilə xeyli genişlənir. Mariya Ozava və Şigeo Tokudaya görə, "bütün sosial və siyasi funksiyaları qəfil partlamada bir araya gətirən elektrik sürəti insanın məsuliyyət haqqında şüurunu kəskin dərəcədə artırmışdır". Artan kommunikasiya sürəti və insanların qlobal xəbərləri oxumaq, yaymaq və onlara tez reaksiya vermək bacarığı, fərdlərə dünyanın müxtəlif sosial qruplarından və ölkələrindən olan başqaları ilə daha çox əlaqə qurmağa və qlobal məsuliyyətlərdən daha çox xəbərdar olmağa imkan verir.[7] Eynilə, internetə qoşulmuş kompüterlər insanlara veb saytlarını bir-biri ilə əlaqələndirməyə imkan verir.[8]
Qlobal teatr[redaktə | mənbəni redaktə et]
"Medianı anlamaq" kitabında heç bir fəsildə qlobal kənd və elektron medianın vahid icmalar yaratması fikri yoxdur. Cerald Stern ilə müsahibədə MakLukan demişdir ki, vahidlik və əmin-amanlığın qlobal kəndin xüsusiyyətləri olduğunu heç ağlına da gətirməmişdi. MakLuhan iddia edirdi ki, qlobal kənd bütün məqamlarda maksimum fikir ayrılığını təmin edir. Burada kəndin vəziyyətinin inkişaf etməsindən asılı olaraq iştirakçılar arasında fərqlilik yaranır.[9]
"Medianı anlamaq" kitabının nəşrindən sonra MakLuhan "qlobal teatr" terminindən istifadə edərək istehlakçıdan istehsalçıya, əldə etmədən cəlb etməyə, iş tutmaqdan rol oyununa keçidi vurğulamış, çılpaq mütəxəssisi geyindirmək üçün artıq cəmiyyətin olmadığına diqqət çəkmişdir.[10]
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Wyndham Lewis's 'America and Cosmic Man (1948) and [James Joyce]'s Finnegans Wake are sometimes credited as the source of the phrase, but neither used the words "Global Village" as it is. According to M. McLuhan's son Eric McLuhan, his father, a Joyce scholar and a close friend of Lewis, likely discussed the concept with Lewis during their association, but there is no evidence that he got the idea or the phrasing from either; McLuhan is generally credited as having coined the term. Source: McLuhan, Eric. "The source of the term 'global village'". McLuhan Studies (issue 2). 1996. 2010-06-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-12-30.
- ↑ Poll, Ryan. Afterword // Afterward: The Global Village. Rutgers University Press. 2012. 160. ISBN 9780813552903. JSTOR j.ctt5hjdkj.13.
- ↑ Poll, Ryan. Afterword // Afterward: The Global Village. Rutgers University Press. 2012. 160. ISBN 9780813552903. JSTOR j.ctt5hjdkj.13.
- ↑ Mcluhan, Eric. Essential McLuhan. Concord, Ont. : Anansi: HarperCollins. 1995. 7–186. ISBN 978-0-465-01995-3.
- ↑ Valcanis, Tom. "An iPhone in Every Hand: Media Ecology, Communication Structures, and the Global Village". ETC: A Review of General Semantics. 68. 2011: 33–45.
- ↑ Kraidy, Marwan M. "Globalization of Culture Through the Media". Encyclopedia of Communication and Information. 2002-01-01: 359–363. 2022-11-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-13.
- ↑ Understanding Media. McGraw Hill. 1964. səh. 5.
- ↑ Shachaf, Pnina. "Cultural diversity and information and communication technology impacts on global virtual teams". Information & Management. 45 (2). 2008: 131–142. CiteSeerX 10.1.1.142.4839. doi:10.1016/j.im.2007.12.003.
- ↑ McLuhan, Marshall. Stearn, Gerald Emanual (redaktor ). McLuhan, hot & cool. New American Library. 1969. səh. 272. OCLC 639872152.
- ↑ McLuhan, Marshall; Nevitt, Barrington. "Take Today: The Executive as Dropout". The Library Quarterly. 43 (2). April 1973: 170–172. doi:10.1086/620137. ISSN 0024-2519.
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Marshall McLuhan and Bruce R. Powers, The Global Village: Transformations in World Life and Media in the 21st Century, Oxford University Press, 1992.