Serbiya əhalisi

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin

Serbiya əhalisi-məqalə Serbiya əhalisinin demoqrafik xüsusiyyətləri haqqındadır.

Demoqrafiya tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Serbiyada əhalinin siyahıya alınması 10 ildən bir aparılır və Serbiya Respublikasının Statistika Təşkilatı tərəfindən təşkil edilir. Serbiya Krallığı ilk dəfə əhalinin siyahıya alınmasını 1834-cü ildə həyata keçirmişdir; bunu 1841, 1843, 1846, 1850, 1854, 1859, 1863, 1866 və 1874-ci illərdəki əhalinin sayı ilə izləmişdir. Serbiya Krallığı dövründə 1884, 1890, 1895, 1900, 1905 və sonuncusu 1910-ci ildə olmaq üzrə altı dəfə siyahıyaalma təşkil edilmişdir. Sonra Yuqoslaviya Krallığı 1921 və 1931-ci illərdə əhalinin siyahıya alınmasını həyata keçirmişdir. 1941-ci ildə keçirilməsi planlaşdırılan siyahıya alma İkinci Dünya Müharibəsi üzündən baş tutmamışdır. Yuqoslaviya dövründə 1948, 1953, 1961, 1971, 1981 və 1991-ci ildə əhali siyahı alınmışdır. 2002 və 2011-ci illərində iki siyahıyaalma daha edilmişdir.

Serbiya
Demoqrafiya
İl Əhali İllik artım(%)
1834 678,192
1841 828,895 +22.2%
1843 859,545 +3.7%
1846 915,080 +6.5%
1850 956,893 +4.6%
1854 998,919 +4.4%
1859 1,078,281 +7.9%
1863 1,108,668 +2.8%
1866 1,216,219 +9.7%
1874 1,669,337 +37.3%
1884 1,901,336 +13.9%
1895 2,493,770 +31.2%
1910 2,922,858 +17.2%
1921 4,781,446 +63.6%
1931 5,675,567 +18.7%
1948 5,794,966 +2.1%
1953 6,163,154 +6.4%
1961 6,678,227 +8.4%
1971 7,202,591 +7.9%
1981 7,729,676 +7.3%
1991 8,010,991 +3.6%
2002 7,498,001 −6.4%
2011 7,186,862 −4.1%
2015 7,106,862

Təxminlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Serbiya Respublikasının Statistika Təşkilatının gələcəkdəki Serbiya əhalisiylə əlaqədar təxminləri aşağıdakı kimidir.

İl Əhali
2015 7,106,862
2020 6,950,753
2030 6,815,036
2040 6,830,010
2050
2060

Əhali sayının dinamikası[redaktə | mənbəni redaktə et]

1880–1887[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ortalama əhali (x 1,000) Doğumlar Ölümlər Təbii artım Doğum sürəti (1/1,000) Ölüm sürəti (1/1,000) Təbii artım (1/1,000)
1880 1,738 70,167 54,243 15,924 40.4 31.2 9.2
1881 1,775 80,678 43,645 37,033 45.4 24.6 20.8
1882 1,814 80,274 41,648 38,626 44.3 23.0 21.3
1883 1,859 87,161 42,263 44,898 46.7 22.7 24.0
1884 1,902 90,441 47,552 42,889 47.6 25.0 22.6
1885 1,940 90,627 52,318 38,309 46.7 27.0 19.7
1886 1,965 83,091 58,525 24,566 42.3 29.7 12.6
1887 2,008 93,911 50,481 43,430 46.8 25.1 21.7

1900–1912[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ortalama əhali (x 1,000) Doğumlar Ölümlər Təbii artım Doğum sürəti (1/1,000) Ölüm sürəti (1/1,000) Təbii artım (1/1,000)
1900 2,470 105,000 58,000 47,000 42.4 23.5 18.9
1901 2,520 96,000 53,000 43,000 38.0 21.0 17.0
1902 2,570 98,000 57,000 41,000 38.0 22.3 15.7
1903 2,580 106,000 60,000 46,000 40.9 23.5 17.4
1904 2,650 106,000 56,000 50,000 39.8 21.1 18.7
1905 2,660 100,000 65,000 35,000 37.3 24.8 12.5
1906 2,690 113,000 66,000 47,000 42.0 24.5 17.5
1907 2,770 111,000 62,000 49,000 40.0 22.4 17.6
1908 2,820 104,000 67,000 37,000 36.8 23.7 13.1
1909 2,840 110,000 83,000 27,000 38.7 29.3 9.4
1910 2,870 112,000 64,000 48,000 39.0 22.4 16.6
1911 2,940 107,000 64,000 43,000 36.3 21.8 14.5
1912 2,980 114,000 63,000 51,000 38.3 21.1 17.1

1950–2014[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kosovonun daxil olduğu Serbiya məlumatları.

Ortalama əhali (x 1,000) Doğumlar Ölümlər Təbii artım Doğum sürəti (1/1,000) ölüm sürəti (1/1,000) Təbii artım (1/1,000) Ümumi doğum sürəti Aşağı doğumlar
1950 5 970 163 297 76 851 86 446 27.4 12.9 14.5 3,51
1951 6 042 145 197 80 034 65 163 24.0 13.2 10.8 3,07
1952 6 112 161 306 67 870 93 436 26.4 11.1 15.3 3,33
1953 6 188 151 672 68 168 83 504 24.5 11.0 13.5 3,03
1954 6 274 152 569 62 610 89 959 24.3 10.0 14.3 3,05
1955 6 358 140 396 65 179 75 217 22.1 10.3 11.8 2,81
1956 6 425 132 078 67 055 65 023 20.6 10.4 10.1 2,66
1957 6 481 118 535 64 885 53 650 18.3 10.0 8.3 2,38
1958 6 535 118 425 55 564 62 861 18.1 8.5 9.6 2,45
1959 6 585 114 872 60 850 54 022 17.4 9.2 8.2 2,40
1960 6 635 119 298 61 872 57 426 18.0 9.3 8.7 2,56 81 516
1961 6 693 115 222 57 990 57 232 17.2 8.7 8.6 2,51 95 196
1962 6 752 110 008 62 830 47 178 16.3 9.3 7.0 2,47
1963 6 809 108 324 57 778 50 546 15.9 8.5 7.4 2,46
1964 6 863 103 847 62 100 41 747 15.1 9.0 6.1 2,51
1965 6 916 106 699 58 856 47 843 15.4 8.5 6.9 2,43
1966 6 974 103 775 55 471 48 304 14.9 8.0 6.9 2,45
1967 7 027 103 491 62 915 40 576 14.7 9.0 5.8 2,40 131 502
1968 7 078 103 621 60 932 42 689 14.6 8.6 6.0 2,41
1969 7 127 105 478 68 152 37 326 14.8 9.6 5.2 2,27 162 643
1970 7 171 102 453 67 211 35 242 14.3 9.4 4.9 2,40
1971 7 214 104 070 65 872 38 198 14.4 9.1 5.3 2,30
1972 7 258 106 859 70 822 36 037 14.7 9.8 5.0 2,28
1973 7 303 108 361 67 152 41 209 14.8 9.2 5.6 2,31
1974 7 351 110 458 66 457 44 001 15.0 9.0 6.0 2,32
1975 7 401 112 945 69 590 43 355 15.3 9.4 5.9 2,35
1976 7 452 114 035 68 565 45 470 15.3 9.2 6.1 2,28
1977 7 503 111 510 68 924 42 586 14.9 9.2 5.7 2,26
1978 7 550 110 622 71 986 38 636 14.7 9.5 5.1 2,23
1979 7 611 109 953 72 306 37 647 14.4 9.5 4.9 2,14
1980 7 688 109 597 76 180 33 417 14.3 9.9 4.3 2,26
1981 7 729 103 407 78 086 25 321 13.4 10.1 3.3 2,24
1982 7 738 106 575 78 473 28 102 13.8 10.1 3.6 2,31
1983 7 747 108 003 83 506 24 497 13.9 10.8 3.2 2,23
1984 7 754 107 036 82 742 24 294 13.8 10.7 3.1 2,21
1985 7 759 101 938 81 836 20 102 13.1 10.5 2.6 2,22 214 806
1986 7 759 99 419 83 977 15 442 12.8 10.8 2.0 2,21 212 400
1987 7 757 98 279 83 426 14 853 12.7 10.8 1.9 2,24 205 343
1988 7 755 97 471 83 616 13 855 12.6 10.8 1.8 2,22 193 558
1989 7 773 91 270 85 256 6 014 11.7 11.0 0.8 2,09 193 755
1990 7 806 90 590 85 932 4 658 11.6 11.0 0.6 2,11
1991 7 836 90 378 89 072 1 306 11.5 11.4 0.2 1,80 150 449
1992 7 852 86 877 93 475 -6 598 11.1 11.9 -0.8 1,77 135 907
1993 7 848 87 931 95 121 -7 190 11.2 12.1 -0.9 1,90 113 720
1994 7 843 85 292 93 011 -7 719 10.9 11.9 -1.0 1,87 114 659
1995 7 837 86 236 93 933 -7 697 11.0 12.0 -1.0 1,70 92 785
1996 7 828 82 548 98 370 -15 822 10.5 12.6 -2.0 1,85 80 003
1997 7 831 79 716 98 068 -18 352 10.2 12.5 -2.3 1,76 60 723
1998 7 568 76 330 99 376 -23 046 10.1 13.1 -3.0 1,68 55 360
1999 7 540 72 222 101 444 -29 222 9.6 13.5 -3.9 1,62 43 771
2000 7 516 73 764 104 042 -30 278 9.8 13.8 -4.0 1,48 42 322
2001 7 503 78 435 99 008 -20 573 10.5 13.2 -2.7 1,58 34 255
2002 7 500 78 101 102 785 -24 684 10.4 13.7 -3.3 1,57 30 794
2003 7 481 79 025 103 946 -24 921 10.6 13.9 -3.3 1,59 29 856
2004 7 463 78 186 104 320 -26 134 10.5 14.0 -3.5 1,57 26 645
2005 7 441 72 180 106 771 -34 591 9.7 14.3 -4.6 1,45 26 645
2006 7 412 70 997 102 884 -31 887 9.6 13.9 -4.3 1,43 25 665
2007 7 382 68 102 102 805 -34 703 9.2 13.9 -4.7 1,38 24 273
2008 7 350 69 083 102 711 -33 628 9.4 14.0 -4.6 1,42 24 159
2009 7 321 70 299 104 000 -33 701 9.6 14.2 -4.6 1,45 22 733
2010 7 291 68 304 103 211 -34 907 9.4 14.2 -4.8 1,42 22 092
2011 7 259 65 598 102 935 -37 337 9.0 14.2 -5.2 1,41
2012 7 199 67 257 102 400 -35 143 9.3 14.2 -4.9 1,45
20131 Arxivləşdirilib 2014-07-14 at the Wayback Machine 7 164 65 554 100 300 -34 746 9.2 14.0 -4.8 1,44
20142 Arxivləşdirilib 2015-04-02 at the Wayback Machine 7 129 67 144 102 257 -35 113 9.4 14.3 -4.9

Etnik qruplar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Serbiyanın etnik qrup xəritəsi, 2002 əhali sayı

Balkanların mərkəzi bölgəsində olan Serbiya müxtəlif etnik qruplara məskən olmuşdur. 2011 siyahıyaalmada, Serblər 83.3% ilə ölkədə əhali nisbəti ən böyük olan etnik qrupdur. Macarlar Serbiyada serblərin yanındakı ən böyük etni qrupdur. Əhalinin 3,5%-i macarlardan ibarətdir və macarların ən sıx olduğu bölgə Şimali Voyvodinadır (Voyvodinanın 13%-i). Romanlar ümumi əhalinin 2% -ni təşkil edir, amma qeyri-rəsmi məlumatlar 2-3 qat daha yüksək olduğunu göstərir.[5] Boşnaklar ikinci böyük etni qrup olaraq cənub-qərbi Serbiyadakı Raska bölgəsində daha sıx olaraq məskunlaşmışlar. Digər etnik qruplar arasında xorvatlar (0.9%), slovaklar (0.8%), albanlar, çernoqoriyalılar (0.5%), rumınlar (0.4%), makedonlar (0.3%), və bolqarlar (0.3%) vardır. Çinlilər 15.000 adamla Serbiyanın ən kiçik etnik qrupu olaraq təyin olunmuşdur.[6][7]

Serbiya (Kosovo daxil) 2011-ci ildə
Serblər
  
83.3%
Macarlar
  
3.5%
Qaraçılar
  
2.1%
Boşnaklar
  
2%
Xorvatlar
  
0.8%
Slovaklar
  
0.7%
digər
  
5.3%
tutulmamış
  
2.2%
Voyvodina
Serblər
  
66.7%
Macarlar
  
13%
Slovaklar
  
2.6%
Xorvatlar
  
2.4%
Qaraçılar
  
2.2%
Rumınlar
  
1.3%
Çernoqoriyalılar
  
1.1%
digər/tutulmamış
  
9.7%
Sumadiya və Qərbi Serbiya
Serblər
  
88.5%
Boşnaklar
  
7%
Qaraçılar
  
1%
digər/tutulmamış
  
3.5%
Cənubi və Şərqi Serbiya
Serblər
  
89.1%
Qaraçılar
  
3.6%
Valaxlar
  
2.1%
Bolqarlar
  
1%
digər/tutulmamış
  
4.2%
Belqrad bölgəsi
Serblər
  
90.7%
Qaraçılar
  
1.6%
digər/tutulmamış
  
7.6%
Etnik
qrup
1948 siyahı 1953 siyahı 1961 siyahı 1971 siyahı 1981 siyahı 1991 siyahı 2002 siyahı[8] 2011 siyahı
Əhali % Əhali % Əhali % Əhali % Əhali % Əhali % Əhali % Əhali %
Serblər 4,651,819 80.2 4,963,070 80.4 5,477,670 82.0 5,788,547 80.4 5,972,661 77.3 6,616,917 80.3 6,212,838 82.9 5,988,150 83.3
Macarlar 433,618 7.5 441,748 7.2 449,377 6.7 430,145 6.0 390,321 5.0 337,479 4.5 293,299 3.9 253,899 3.5
Qaraçılar 40,951 0.7 46,896 0.8 6,624 0.1 35,301 0.5 76,833 1.0 90,853 1.2 108,193 1.4 147,604 2.1
Müsəlmanlar 7,636 0.1 74,840 1.2 85,441 1.3 127,973 1.8 156,604 2.0 176,401 2.3 19,503 0.3 22,301 0.3
Boşnaklar 136,087 1.8 145,278 2.0
Xorvatlar 164,574 2.8 167,045 2.7 189,158 2.8 176,649 2.5 140,650 1.8 97,344 1.2 70,602 0.9 57,900 0.8
Slovaklar 73,138 1.3 75,006 1.2 77,816 1.2 76,707 1.1 73,170 0.9 65,363 0.9 59,021 0.8 52,750 0.7
Albanlar 33,769 0.6 40,954 0.7 53,167 0.8 68,593 1.0 76,296 1.0 74,303 1.0 61,647 0.8 5,809 0.1
Çernoqoriyalılar 46,810 0.8 54,718 0.9 67,165 1.0 93,705 1.3 120,438 1.6 117,761 1.6 69,049 0.9 38,527 0.5
Valaxlar 93,440 1.6 28,047 0.5 1,367 0.0 14,719 0.2 25,592 0.3 15,675 0.2 40,054 0.5 35,330 0.5
Rumınlar 63,112 1.1 59,689 1.0 59,492 0.9 57,399 0.8 53,676 0.7 37,818 0.5 34,576 0.5 29,332 0.4
Yuqoslaviyalılar 14,873 0.2 122,904 1.7 439,265 5.7 312,595 4.1 80,721 1.1 23,303 0.3
Makedonlar 17,391 0.3 26,302 0.4 35,146 0.5 41,627 0.6 47,930 0.6 44,028 0.6 25,847 0.3 22,755 0.3
Bolqarlar 59,395 1.0 60,146 1.0 58,243 0.9 53,536 0.7 33,294 0.4 26,416 0.3 20,497 0.3 18,543 0.3
Digər[9]/tutulmamış 114,493 2.0 132,549 2.1 102,700 1.5 115,093 1.6 122,506 1.6 97,953 1.3 266,067 3.5 368,136 5.1
Toplam 5,936,223 6,171,010 6,678,239 7,202,898 7,729,236 8,110,906 7,498,001 7,186,862

Din[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sırbistan (Kosova dahil) in 2011
Şərqi pravoslav
  
84.5%
Roma-Katolik
  
5%
İslam
  
3%
Protestantlıq
  
1%
Digər
  
0.1%
Ateizm/Aqnostisizm
  
1.1%
Tutulmamış
  
4.4%

Serbiya Şərqi pravoslavın əksəriyyəti, Roma-Katolikİslamın azlıq təşkil etdiyi müxtəlif Avropa ölkələrindən biridir.[10]

Ölkədəki provaslav sayı 6,079,396 nəfərdir ki, bu da əhalinin 84.5%-ni təşkil edir. Serbiya Provaslav Kilsəsi ölkədəki ən böyük ənənəvi kilsədir. Serbiya içindəki digər Provaslav Xristian birlikləri arasında çernoqoriyalılar, rumınlar, valaxlar, makedonlar və bolqarlar da vardır.

Serbiyada Roma-Katolik məzhəbinə mənsub 356,957 adam var və əhalinin 5%-ini təşkil edir. Katoliklərin çoxu Voyvodinada (Serbiyanın şimal bölgəsində) məskunlaşmışlar və macarlar, xorvatlar, bunyevatslar, slovaklar və çexlər kimi etnik qruplara aiddirlər.[10] Protestantlıq ölkə əhalisinin 1%-ini təşkil edir.

Müsəlmanlar 222,282 adamla əhalinin 3%-ini təşkil edir. Ölkədəki ən böyük üçüncü dini qrupdur. İslamın başda cənub Raska olmaqla Serbiyanın cənub bölgələrində güclü bir tarixi vardır. Boşnaklar Serbiyadakı ən böyük İslami birlikdir.

Ateistlər 80,053 adamla əhalinin 1.1%-ini təşkil edir (Aqnostisizm olan 4,070 adam daxil olmaqla).[11]

Dillər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dil Ana dili olaraq danışan %
Serb dili 6,330,919 88
Macar dili 243,146 3.4
Bosniya dili 138,871 1.9
Roman dili 100,668 1.4
Digər/tutulmamış 373,258 5.2

Ölkənin rəsmi dili Cənubi Slavyan dil qrupundan olan və əhalinin 88%-inin ana dili olaraq danışdığı Serb dilidir. [11] Serbiyanın azlıq təşkil edən dilləri Macar dili, Slovak dili, Alban dili, Roman dili, Bolqar dili, Rusin dili, Bosniya diliXorvat dilidir. Bütün bu dillər müəyyən bölgə və şəhərlərdə milli rəsmi dillər hesab olunur. Voyvodinadakı ən böyük dil qrupu serb dilidir. Digər böyük 5 dil Macar dili, Slovak dili, Xorvat dili, Rumın dili, Rusin dilidir.

Təhsil[redaktə | mənbəni redaktə et]

2011 əhali sayımına görə Serbiyada oxuyucu yazıçılıq nisbəti 98%-dir və kompüter savadlılıq dərəcəsi 49%-dir (tam kompüter savadlılıq dərəcəsi 34.2% -dir).[12] Oxşar hsablamaya görə təhsil səviyyəsi: 16.2% ali məzun (10.6%- inin yüksək dərəcəsi, 5.6% iştirakçı dərəcəsi vardır.), 49% orta təhsil məzunu, 20.7% ibtidai təhsil məzunu və 13.7% ibtidai təhsilin tamamlayamamıştır.

Səhiyyə[redaktə | mənbəni redaktə et]

Serbiyadakı insan ömrü 74.2 ildir, kişilər üçün 71.6 və qadınlar üçün 76.8 ildir.[13] Serbiya 42.2 il ortalama yaş ilə yaşlı bir əhaliyə malikdir (dünyanın ən yaşlı onuncu ölkəsi).[14]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. "Arxivlənmiş surət". 2016-03-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-03.
  2. "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2014-09-04 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2016-04-03.
  3. B.R. Mitchell. European historical statistics. 1750-1975.
  4. "Institut national d'études démographique (INED)". 2014-07-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-03.
  5. "Vesti – Zvaničan broj Roma u Srbiji". B92. 7 April 2009. 1 January 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 April 2016.
  6. Chinese Migrants Use Serbia as Gate to Europe Arxivləşdirilib 2014-10-12 at the Wayback Machine. ABC News. 13 July 2010.
  7. V. Mijatović – B. Hadžić. "I Kinezi napuštaju Srbiju | Reportaže". Novosti.rs. 2016-01-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-03.
  8. Official Results of Serbian Census 2003–PopulationPDF (441 KiB), pp. 12-13  (serb.)
  9. Including Ethnic groups with population less than 2,000 members and dually declared|http://media.popis2011.stat.rs/2012/site_eng.pdf%7C[ölü keçid] Retrieved January, 2015
  10. 1 2 "Становништво, домаћинства и породице – база : Попис у Србији 2011". Popis2011.stat.rs. 2020-06-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-03.
  11. 1 2 "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2014-07-15 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2016-04-03.
  12. "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2019-08-08 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2016-04-03.
  13. "Arxivlənmiş surət". 2014-07-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-03.
  14. "Dnevni list Danas | Društvo | Srbija gubi 30.000 stanovnika godišnje". Danas.rs. 2016-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-03.