Suqan silsiləsi

Suqan
rus. Суганский хребет
Ümumi məlumatlar
Mütləq hündürlüyü	4487 m
Uzunluğu	23 km
Hündür nöqtəsi	Suqan
Yerləşməsi
42°58′57″ şm. e. 43°30′26″ ş. u.
Ölkə	Rusiya, Kabardin-Balkariya ,Şimali Osetiya
Yerləşməsi	Böyük Qafqaz
Suqan
Suqan

Suqan silsiləsi — Mərkəzi Qafqazda, Kabardin-Balkariya və Şimali Osetiya ərazisində yerləşən dağ silsiləsi. Silsilə Çereka-Balkarriya hövzəninin qərbində, Urux hövzəsinin şərqindədir. Cənubdan isə silsiləni Karasu çayının hövzəsi əhatə edir. Dağ silsiləsinin ümumi uzunluğu 23 km-dir. Baş Qafqaz silsiləsinin şimalında yerləşən Yan silsilənin bir hissəsi hesab olunur. Silsilənin şimal yamacı Kabardin-Balkariya Respublikasının ərazisinə aiddir. Suqan zirvəsi və silsilənin cənub yamacı Şimali Osetiya ərazisinə daxildir. Baş Qafqaz silsiləsi Suqan silsiləsi ilə Ştulinski boyunu ilə birləşir. Bu ərazidən Qeze-Tau Baş Qafqaz silsiləsinə ayrılır.

Silsilənin qərbindən şərqinə doğru zirvələrin hündürlüyü öncə qalxır, sonra isə enir:Gülçi-Tau (4447 m), Suqan (4487 m), Sunqabaşı (4481 m), Naxaşbita (4439 m), Suqatı (4300 m).

Suqan silsiləsindən şimala doğru tirələr ayrılır. Onların zirvələri əsas silsilənin zirvələrindən yetərincə alçaqdır. Şimala doğru uzanan beş tirə dərələr və vadilər əmələ gətirir. Onları hündürlükləri şimala doğru tədricən azalır. Şimal tirələri Qayalı silsilə ilə sərhəddir. Suqan silsiləsi ilə Qayalı silsilə arasında çox da hündür olmayan bir çox aşırımlar yerləşir.

Müasir buzlaşma

Buzlaşma əsasən silsilən şimal yamaclarını əhatə edir. Cənub yamaclarında isə çox kiçik ölçüyə malik buzlaqlara rast gəlinir. Onlar son illər demək olar ki, öz ölçülərin yetərincə itiribdir. Cənub yamacında olan ən böyük buzlaqlar Axsuu, Cənubi Suqan və Doppax buzlağıdır. Bunların hər üçü eyni zirvədə formalaşıb.

Şimal yamaclarında durum fərqlidir. Burda buzlaqların ölçüləri daha böyük və daha uzundur. Bunlardan ən böyüyü Gülçi buzlağıdır. O eyni adlı vadidə yerləşir. Şimali Suqan və Psıqansuu buzlağı Psıqansuu çayı vadisindədir. Silsilənin şərq hissəsində buzlaq yoxdur.

Marşrutlar

Cənub yamacı alpinistlər tərəfindən daha çox öyrənilib. Burda çətinliyinə görə 1B-dən 5B kateqoriyasına qədər onlarca marşrut var. Şimal yamacı isə buzlaqlar və sərt qayalıqlara görə daha çətindir. Bölgə həm də sərt iqlim xüsusiyyəti ilə də diqqəti cəlb edir. Fəth olunan marşrutlar çətinliyinə görə 4–5-ci kateqoriyaya aiddir.

Ədəbiyyat

• Северный Кавказ / под. ред. Е. П. Маслова. — М.: Гос. Изд-во Геогр. Лит-ры, Институт географии (Академия наук СССР), 1957. — 507 с.
• Москва "Физкультура и спорт" 1976
• Наумов А. Ф. Н34 Караугом, Дигория, Цей (Центральный Кавказ), М., "Физкультура и спорт", 1976. 200 с. с ил.