Tuğanlıq beynəlxalq festivalı
| Tuğanlıq beynəlxalq teatr festivalı | |
|---|---|
| başq. «Туғанлыҡ» | |
 | |
| Janr | teatr |
| Tarix | 1991-ci ildən |
| Yer | Ufa, Başqırdıstan |
| Keçirildiyi illər | 1991, 1996, 2000, 2006, 2012, 2016, 2019 |
| Təsisçilər | Rusiya Federasiyası Mədəniyyət Nazirliyi, TÜRKSOY |
| Təşkilatçı | Başqırdıstan Respublikası Teatr Xadimləri İttifaqı |
Tuğanlıq beynəlxalq teatr festivalı (başq. «Туғанлыҡ» — Qohumluq) — türkdilli teatrların beynəlxalq festivalı. Festival Rusiya Federasiyası Mədəniyyət Nazirliyi və Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatının (TÜRKSOY) təsisçiliyi ilə baş tutur. Festival Başqırdıstan Respublikasının paytaxtı Ufa şəhərində kiçirilir. İlk Festival dəfə 1991-ci ildə keçirilmişdir.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Türkdilli teatrların beynəlxalq "Tuğanlıq" festivalı Başqırdıstanın paytaxtı — Ufa şəhərində 1991-ci ildən başlayaraq keçirilir.
Beynəlxalq Türkdilli Teatrlar Festivalının təsisçiləri Rusiya Federasiyası Mədəniyyət Nazirliyi, Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı (TÜRKSOY), Başqırdıstan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi, Rusiya Federasiyası Teatr Xadimləri İttifaqı, Başqırdıstan Respublikası Teatr Xadimləri İttifaqıdır.
Festivalın əsas məqsədləri Rusiya Federasiyası və xarici ölkələrin türkdilli xalqlarının yaradıcılıq və mədəni əlaqələrini qorumaq, möhkəmlətmək və s.-dir.
Tuğanlıq festivalının nəticələrinə görə "Ən yaxşı festival tamaşası", "Ən yaxşı rejissor işi", "Ən yaxşı aktrisa", "Ən yaxşı aktyor" və "Ən yaxşı səhnə tərtibatı" kimi 5 əsas nominasiya üzrə mükafatlar verilir. Bundan əlavə olaraq iştirakçılara aşağıdakı mükafatlar da verilir: "Bəstəkarın ən yaxşı əsəri", "Ən yaxşı dram", "Ən yaxşı ikinci rol", "Debüt", "Ümid", "Tarixi ənənələrə və yaşlı nəslin ideallarına hörmət", "Tamaşaçı Seçimi Mükafatı" və s. Əsas nominasiyalarda qalib gələn tamaşalar xarici turlarda iştirak edirlər. Festival çərçivəsində səhnə rəssamlarının sərgisi (2000), "Türk teatr ənənəsi və müasir dünya" elmi-praktik konfransı (2006), "Mədəniyyətlər və türkdilli teatr dialoqu" beynəlxalq elmi-praktik konfransı (2012) , ustad dərsləri və s. keçirilir.
1991-ci ildə festivalda 11, 1996–9, 2000–15, 2006–15, 2012-ci ildə isə 14 teatr kollektivi iştirak edib.[1][2]
Tuğanlıq beynəlxalq teatr festivalında müxtəlif vaxtlarda Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrı (Bakı), Ankara Dövlət Teatrı, Altay Respublikası Dövlət Milli Dram Teatrı (Gorno-Altaysk), Balkar Dram Teatrı (Nalçik), İssık-Kul Musiqi və Dram Teatrı (Karakol), Mustai Kərim adına Başqırdıstan Respublikasının Milli Gənclər Teatrı, Salavat Dövlət Başqırd Dram Teatrı, Arslan Mubaryakov adına Sibay Dövlət Başqırd Dram Teatrı, Xakass Milli Dram Teatrı (Abakan) və başqaları iştirak ediblər.
Festivalın laureatları[redaktə | mənbəni redaktə et]
I fesival — 1991-ci il
"Festivalın ən yaxşı tamaşası"
- 1-ci mükafat — "Həftə boyunca çomaq", K.V.İvanov adına Çuvaş Akademik Dram Teatrı (Çeboksarı);
- 2-ci mükafat — "Dahi Kudqənt Böyük", P.A.Oyunski adına Saxa Akademik Teatrı (Yakutsk);
- 3-cü mükafat — "Biçuar", Q. Kamal adına Tatar Teatrı (Kazan).
"Ən yaxşı rejissor işi" — "Ҡанатланып ос һин, Толпарым" — "Yüksəl mənim Tulparım!", F. M. Bulakovun əsəri, rejissor R. V. İsrafilov, Məcid Qafuri adına Başqırdıstan Dram Teatrı (Ufa).
- "Ən yaxşı səhnə" rəssam V. V. Fyodorov (Çuvaş Akademik Dram Teatrı, Çeboksarı).
- "Ən yaxşı qadın rolu" — E. A. Yunusova (Başqırdıstan Dram Teatrı, Ufa).
- "Ən yaxşı kişi rolu" — O. Z. Xanov "Төшөмлө урын" — "Qazanclı yer" A. N. Ostrovski, Gənc Tamaşaçılar Teatrı (Ufa) teatrı.
II festival — 1996-cı il
- "Festivalın ən yaxşı tamaşası" — "Bibinur, ah, Bibinur!" F. M. Bulyakov, Məcid Qafuri adına Başqırdıstan Dram Teatrı (Ufa).
- "Ən yaxşı rejissor işi" — rejissor. V. N. Yakovlev, K. V. İvanov adına Çuvaş Dövlət Akademik Dram Teatrı (Çeboksarı).
- "Ən yaxşı səhnə tərtibatı" — "Kara və Sedip" V. Kok-Oola, rəssam V. Şulqa; V. Kok-oola adına Tuvan Milli Musiqi və Dram Teatrı (Kızıl).
- "Ən yaxşı qadın rolu" — Qırğız Akademik Dram Teatrı, "Yerli Manas" tamaşasında K. Seidalieva (Bişkek).
- Ən yaxşı kişi rolu — V. İsmayıl "Sənətçi" roluna görə "Yug" Azərbaycan Gənclər Teatrının Məhəmməd Hadinin "Ümid haqqında, ya da Ümid haqqında üç oyun" tamaşası. (Bakı).
III festival — 2000-ci il
- "Festivalın ən yaxşı tamaşası" — "Sən kimsən, Subedey?" E. Mijit, V. Kok-oola adına Tuvan Milli Musiqi və Dram Teatrı (Kızıl).
- "Ən yaxşı rejissor işi" — "Qabil — Adəmin oğlu" K. Aşir, M. O. Auezov adına Qazax Dövlət Akademik Dram Teatrı, (Alma-Ata).
- "Ən yaxşı qadın rolu" — L. Useinova, Krım Tatar Akademik Musiqi və Dram Teatrının (Simferopol) Vilyam Şekspirin "Makbet" tamaşasındakı roluna görə.
- Ən yaxşı kişi rolu — Tatar Dram və Komediya Teatrının (Kazan) K. G. Tinçurinin "Solğun Ulduzlar" tamaşasında Ş. T. Farxutdinov.
IV festival — 2006-cı il
- "Festivalın ən yaxşı tamaşası" — "Kokuk oyağı" — A. A. Abuşaxmanovun eyni addan sonra "Guguk yuvası üzərindən uçuş". K. Keseyin romanı, Məcid Qafuri adına Başqırdıstan Dram Teatrı
- "Ən yaxşı rejissor işi" — A. A. Abuşaxmanov, Məcid Qafuri adına Başqırdıstan Dram Teatrı
- "Ən yaxşı qadın rolu" — Tatar Akademik Teatrının (Kazan) A. P. Çexovun "Üç bacı" tamaşasında L. M. Xamitova.
- Ən yaxşı kişi rolu — X. Utyaşev, A. A. Abuşaxmanovun eyni addan sonra "Guguk yuvası üzərindən uçuş". K. Keseyin romanı, Məcid Qafuri adına Başqırdıstan Dram Teatrı
V festival — 2012-ci il
- "Festivalın ən yaxşı tamaşası" — F. Bulyakovun "Moskva-Vasyutki", Sterlitamak Dövlət Başqırd Dram Teatrı (Sterlitamak).
- "Ən yaxşı rejissor işi" — Mustay Kərimin "Ay tutulması gecəsində" faciəsi əsasında hazırlanan "Tutulma" tamaşası üçün A. A. Abuşaxmanov, Məcid Qafuri adına Başqırdıstan Dram Teatrı (Ufa).[3]
- "Ən yaxşı qadın rolu" — T. Osayeva, Əli Əmirlinin pyesi əsasında hazırlanan "Zəngin bir qadın" tamaşasında, A. Salavatov adına Kumık Dövlət Musiqi və Dram Teatrı.
- Ən yaxşı kişi rolu — F. M. Bulyakovun "Moskva-Vasyutki" tamaşasında F. A. Bəkirov, Sterlitamak Dövlət Başqırd Dram Teatrı (Sterlitamak).
- "Milli klassiklərin orijinal bədii həlli üçün" — Jambıl adına Şərqi Qazaxıstan Regional Dram Teatrının kollektivi A. Kunanbayevin "Mənə adam deyildiyi üçün" tamaşasına görə.
- Ən yaxşı musiqi tərtibatı" — "Və Rəbb şeytana dedi", Türkiyə Cümhuriyyəti Ankara Dövlət Teatrı, N. Asyalı.
- "Ən yaxşı ikinci plan qadın rolu" — Saxa Respublikası (Yakutiya) Nyurba Dövlət Dram Teatrının, V İvanov-Çili Baiylainin "Hero Kyun Kyubedzhe" tamaşasında A. Krivogornitsyna.
- "İkici plan ən yaxşı kişi aktyor" — "Çitigen" roluna görə Xakas Dram və Musiqi Teatrının Çikamatsu Monzaemon dramatik şeiri əsasında hazırlanan "Səmavi Torlar Adası" tamaşasında V. Topoyev.
- "Ən yaxşı aktyor dueti" — P. V. Kuçiyak adına Altay Respublikası Milli Dram Teatrının "Turgak" tamaşasında aktyorlar A. Tovarov və İ. Kukuyev.
- "Tamaşanın ən yaxşı plastik həlli" — Krım Tatar Akademik Musiqi və Dram Teatrının (Simferopol) Əşrəf Şəmizadənin "Aslıxan" şeiri əsasında hazırlanan tamaşa.[4]
Jüri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Beynəlxalq Türkdilli Teatrlar Festivalının münsiflər heyətinə məşhur teatr xadimləri daxildirlər: O. İ. Pivovarov (1991), Y. İ. Yeremin (1996), V. Y. Kalış (2000), V. A. Andreyev (2006), A. S. Borisov (2012).
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Данилова Г. Уфа примет «Туганлык».//Российская газета". 2014-09-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-24.
- ↑ "В Башкирии пройдет Международный фестиваль тюркоязычных театров.// Новости телеканала «Культура»". 2014-09-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-24.
- ↑ "Валеева Р. Лучшим режиссёром пятого международного фестиваля «Туганлык» признан Айрат Абушахманов.//ИА «Башинформ»". 2014-09-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-25.
- ↑ "Давлетшина А. Международный форум.//«Ватандаш»". 2016-12-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-25.
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Международный фестиваль тюркоязычных театров "Туганлык"// Культурный мир Башкортостана
- Балгазина А. А., Бондарева И. А. Туганлык // Башкирская энциклопедия / гл. ред. М. А. Ильгамов. — Уфа : ГАУН "Башкирская энциклопедия", 2015–2020. — ISBN 978-5-88185-306-8.