Vyetnam müharibəsində beynəlxalq iştirak

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Vyetmin müstəqillik hərəkatının və Vyetkonqun təmsilçisi Ho Şi Min Şərqi Almaniya dənizçiləri ilə. 1957-ci il.

Vyetnam müharibəsində beynəlxalq iştirak — 1955–1975-ci illərdə baş tutan Vyetnam müharibəsi zamanı Şimali Vyetnam və Cənubi Vyetnamdan kənar dövlətlərin iştirakı. Vyetnam müharibəsi dünyanın bir çox ölkəsini əhatə etmişdi. Şimali Vyetnama Şərq bloku, Cənubi Vyetnama isə ümumiyyətlə Qərb bloku dövlətləri dəstək verirdi.

Hanoy tərəfindən[redaktə | mənbəni redaktə et]

ÇXR[redaktə | mənbəni redaktə et]

1950-ci ildə Çin Xalq Respublikası Vyetnam Demokratik Respublikasına diplomatik tanınma elan etmiş və Vyetnam Demokratik Respublikasına ağır silahlar, habelə Lo Quybonun başçılıq etdiyi hərbi müşavirlərini Vyetminə Fransa ilə müharibədə kömək etmək üçün göndərmişdi. 1954-cü il Cenevrə razılaşmasının ilk layihəsi Fransanın baş naziri Pyer Mendes-Fransa və Çinin Baş naziri Çjou Enlay tərəfindən müzakirə edilmişdi. Çin ABŞ-nin müdaxiləsini gördükdən sonra Vyetmini 17-ci paraleldə bölünməyi qəbul etməyə çağırmışdı.[1]:54–55

" 2,000 illik Çin–Vyetnam düşmənçiliyi və 100 illik Çin–Rusiya qarşılıqlı şübhələri onlar Vyetnamda bizə qarşı birləşən zaman dayandırılmışdı.
Riçard Holbruk. 1985-ci il.[2] 		"

SSRİ[redaktə | mənbəni redaktə et]

Leonid Brejnev (solda) Vyetnam müharibəsi zamanı Sovet İttifaqının lideri idi.

Cənubi Çin dənizində yerləşdirilmiş SSRİ gəmiləri Cənubi Vyetnamda VXO və CVMAC qüvvələrinə həyati əhəmiyyətli erkən xəbərdarlıqlar etmişdir. Sovet kəşfiyyat gəmiləri Okinava və Quamdan uçan Amerika B-52 bombardmançılarını izləyirdi. Onların hava sürəti və istiqaməti qeyd olunur, sonra Şimali Vyetnamın cənub qərargahı olan Cənubi Vyetnam üzrə Mərkəzi İdarəyə ötürülürdü. CVMİ analitikləri hava sürətindən və istiqamətdən istifadə edərək bombalama hədəfini hesablayır, istənilən aktivlərə "hücum trayektoriyasına perpendikulyar" hərəkət etməyi əmr edirlər. Bu qabaqcadan xəbərdarlıqlar onlara bombardmançıların yolundan çəkilmək üçün vaxt verir və bombardmanlar böyük ziyana səbəb olsa da, 1968-ci ildən 1970-ci ilə qədər erkən xəbərdarlıqlara görə qərargah komplekslərində bir nəfər də olsun hərbi və ya mülki lideri öldürməmişdilər.[3]

Sovet İttifaqı Şimali Vyetnamı tibbi ləvazimatlar, silahlar, tanklar, təyyarələr, helikopterlər, artilleriya, zenit raketləri və digər hərbi texnika ilə təmin edirdi. 1991-ci ildə Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Rusiya Federasiyası rəsmiləri etiraf etmişdilər ki, Sovet İttifaqı müharibə zamanı Vyetnamda 3,000-ə qədər hərbçi yerləşdirmişdi.[4]

Şimali Koreya[redaktə | mənbəni redaktə et]

Koreya Fəhlə Partiyasının 1966-cı ilin oktyabrında qəbul etdiyi qərar nəticəsində, 1967-ci ilin əvvəlində Şimali Koreya Şimali Vyetnama dəstək vermək məqsədilə Koreya Xalq Ordusunun Hərbi Hava Qüvvələrinin 921-ci və 923-cü qırıcı eskadrilyalarını Hanoyu müdafiə etsin deyə Şimali Vyetnama göndərmişdi. Şimali Koreya 1968-ci ilə qədər orada qalmış və 200 pilot aktiv xidmət edirdi.[5]

Kuba[redaktə | mənbəni redaktə et]

Fidel Kastro və Vo Nquyen Zyap.

Fidel Kastronun rəhbərliyi altında Kuba Respublikasının Şimali Vyetnama verdiyi töhfələr Vyetnam Demokratik Respublikasının nümayəndələri tərəfindən bir neçə dəfə tanınmışdır.[6] Kastro öz çıxışlarında Kubanın müharibə zamanı hərbi məsləhətçi kontingentini göndərdiyini qeyd etmişdir.[7][8]

Sayqon tərəfindən[redaktə | mənbəni redaktə et]

Cənubi Vyetnam rəsmi olaraq ABŞ, Avstraliya, Yeni Zelandiya, Fransa, Birləşmiş Krallıq, Pakistan, Tayland və Filippin ilə hərbi ittifaqın bir hissəsi olduğu üçün ittifaq müharibə zamanı işə salınmışdı. Birləşmiş Krallıq, Fransa və Pakistan iştirakdan imtina etmiş, Cənubi Koreya və Tayvan isə müqavilədən kənar iştirakçılar olmuşdular.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Qiang, Zhai. China and the Vietnam Wars, 1950–1975. University of North Carolina Press. 2000. ISBN 978-0-8078-4842-5.
  2. ↑ Leslie H. Gelb. "U.S. Power in Asia has Grown Since Vietnam". The New York Times. 18 April 1985. 3 July 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 August 2023.
  3. ↑ Truong, Nhu Tang; Chanoff, David; Doan, Van-Toai. A Vietcong memoir. San Diego: Harcourt, Brace, Jovanovich. 1985. səh. 168. ISBN 978-0-15-193636-6.
  4. ↑ "Soviet Involvement in the Vietnam War". historicaltextarchive.com. Associated Press. 2012-02-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-08-28.
  5. ↑ Pribbenow, Merle. "The 'Ology War: technology and ideology in the defense of Hanoi, 1967". Journal of Military History. 67 (1). 2003: 183. doi:10.1353/jmh.2003.0066.
  6. ↑ "Vietnam agradece apoyo cubano durante guerra (Vietnam says thanks for Cuban support during the war, in Spanish)". Revista Vietnam. 13 December 2012. 1 September 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 August 2015.
  7. ↑ Castro, Fidel. "Cuba y Vietnam: discurso de Fidel Castro en apoyo del F.N.L. (Cuba and Vietnam, speech of Fidel Castro in support of Viet Cong, in Spanish)". Ruinas Digitales. 1 September 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 August 2015.
  8. ↑ "Vietnam - Cuba: 60 years of historic friendship". En.nhandan.org.vn. 15 April 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 April 2021.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Vyetnam_müharibəsində_beynəlxalq_iştirak&oldid=7261963"