Leonid Brejnev

Leonid Brejnev
Leonid Brejnev
	rus. Леонид Брежнев
	8 aprel 1966 — 10 noyabr 1982
Sələfi	vəzifə təsis olunub ; Brejnev 1-ci Sov.İKP baş katibidir
Xələfi	Yuri Andropov
	14 oktyabr 1964 — 8 aprel 1966
	14 oktyabr 1964 — 8 aprel 1966
Sələfi	Nikita Xruşşov
Xələfi	Yuri Andropov
Şəxsi məlumatlar
Partiya	Sov.İKP (10 noyabr 1982);
Doğum tarixi	19 dekabr 1906
Doğum yeri	Kamenskoe, Yekaterinoslav quberniyası, Rusiya İmperiyası
Vəfat tarixi	10 noyabr 1982 (75 yaşında)
Vəfat yeri	Moskva, SSRİ
Vəfat səbəbi	ürək tutması
Dəfn yeri	Kreml divarı nekropolu;
Hərbi xidmət
Qoşun növü	Sovet Ordusu
Rütbəsi	Sovet İttifaqı Marşalı, briqada komissarı[d], polkovnik, general-mayor, general-leytenant, ordu generalı
Döyüşlər	Şərq cəbhəsi; Barvenkovo-Lozova əməliyyatı[d]; Novorossiysk əməliyyatı[d]; İkinci Dünya müharibəsi;
Təltifləri	; ; ;
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Leonid İliç Brejnev (19 dekabr 1906 [1 yanvar 1907]^[1]^[2]^[3]^[…], 1 yanvar 1907(1907-01-01)^[4] və ya 19 dekabr 1906(1906-12-19)^[5], Kamianske, Yekaterinoslav quberniyası^[d] – 10 noyabr 1982(1982-11-10)^[1]^[6]^[2]^[…], Zareçye^[d]) — SSRİ dövlət, siyasi, hərbi və partiya xadimi, 1964-cü ildən vəfat etdiyi 1982-ci ilədək SSRİ-də ən yüksək vəzifələri tutmuşdur. Sov.İKP MK-nın 1964—1966-cı illərdə Birinci Katibi, 1966-cı ildən 1982-ci ilədək Baş Katibi. Onun dövrü əsasən "Durğunluq" ("Zastoy") dövrü kimi səciyyələnir.

Həyatı[redaktə | əsas redaktə]

(19.12.1906 digər məlumatlara görə, 19.12.1907 — 10.11.1982 — SSRİ dövlət, siyasi, hərbi və partiya xadimi, 1964-cü ildən vəfat etdiyi 1982-ci ilədək SSRİ-də ən yüksək vəzifələri tutmuşdur. Sov.İKP MK-nın 1964—1966-cı illərdə Birinci Katibi, 1966-cı ildən 1982-ci ilədək Baş Katibi. 1960—1964 və 1977—1982-ci illərdə SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Sədri. Sovet İttifaqı Marşalı (1976) və dörd dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (196660 illik yubileyinə görə, 1976, 1978, 1981). "Xalqlar arasında sülhü möhkəmləndirməyə görə" Beynəlxalq Lenin Mükafatı (1973) və Ədəbiyyat üzrə Lenin mükafatının laureatı (1979). Onun adı ilə "Kiçik torpaq", "Dirçəliş" və "Xam torpaq" kitabları çap edilmişdir.

Brejnev dövrünün dünyamiqyaslı əhəmiyyətli hadisələri[redaktə | əsas redaktə]

"Dunay" əməliyyatı[redaktə | əsas redaktə]

1968-ci il 21 Avqustda keçmiş Çexslovakiyaya beş Varşava İttifaqı ölkələrinin (SSRİ, Bolqarıstan, Macarıstan, ADR və Polşa) ordusu daxil oldu. Orduların 36 saat ölkə ərazisində olması Çexoslovakiyada olan sosializmdən "kənaraçıxmaları" aradan qaldıra bildi və "həqiqi" sosializmə qayıdıldı.

Boşalma[redaktə | əsas redaktə]

60-cı illərdə beynəlxalq münasibətlər kökündən dəyişmişdi. Hər iki supergüc ABŞ və SSRİ öz hərbi balanslarında bərabərlik yaratdıqdan sonra, daha çox strateji silahların azaldılması və silahlanma yarışını səngitmək istəyirdilər. Buna əsasən bir neçə müqavilə də imzalanmışdır. Boşalmanın ən yüksək həddi 1973-cü ildə açılmış olan Avropada təhlükəsizlik və əməkdaşlıq haqqında müşavirə oldu. Müşavirənin nəticəsi kimi 1975-ci ildə Helsinki də yekun akt imzalandı. Bu akta əsasən Avropada sərhədlərin dəyişdirilməməsi, ölkələrin suverenliyi və ərazi bütövlükləri, ölkələrin bir-birinə hörmətlə yanaşması, gücdən və hədədən istifadə etməmək haqqında ümumi razılıq alındı. Boşalmanın nəticəsi kimi hətta SSRİ-yə Pepsi-kola ixracı başlandı və onun ərazisində yeni zavodun tikintisi layihələşdirildi.

İkinci Vyetnam, amma SSRİ üçün[redaktə | əsas redaktə]

"Boşalma" SSRİ-nin 1979-cu il 26 Avqustunda Əfqanıstana öz qoşunlarını daxil etməsi ilə qurtardı. Əfqanıstanda hakimiyyət çevrilişi oldu- Barbak Karmal hakimiyyətə gəldi. Əfqanıstanda olan vəziyyət ABŞ prezidenti Cimmi Karterin milli təhlükəsizlik üzrə köməkçisi, dünya miqyaslı analitik Zbiqnev Bjezinski prezidentə belə deyir: "Bizdə tarixi şans yaranıb ki, Sovet İttifaqına öz Vyetnamını verək". Sonrakı müddətdə Əfqanıstan "Soyuq müharibə"-nin əsas mərkəzinə çevrilmişdir. Rəsmi məlumatlara görə Sovetlər İttifaqı 15 minə yaxın əsgər itirmişdir (qeyri-rəsmi 40 min). Əfqanıstan tərəfi isə 1 mln-a yaxın şəhid vermişdir (o zaman ölkə əhalisinin sayı 13 mln.)

Olimpiada-1980[redaktə | əsas redaktə]

1980-cı il 19 iyuldan – 3 avqustadək Moskvada XXII yay olimpiadası keçirildi. ABŞ və bir neçə başqa ölkələr SSRİ-nin Əfqanıstana hücumu ilə əlaqədar boykot elan etdilər. Buna baxmayaraq olimpiada baş tutdu.

İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]

↑ ¹ ² ³ ⁴ Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P1417"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P2450"></a>
↑ ¹ ² ³ ⁴ Munzinger-Archiv — 1913.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P1284"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q974352"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P1286"></a>
↑ ¹ ² Brockhaus Enzyklopädie
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P5019"></a>
↑ ¹ ² https://www.ceskatelevize.cz/ivysilani/10095687448-historicky-magazin/206452801280045
↑ ¹ ² The Fine Art Archive — 2003.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P6846"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P6848"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P6847"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P6844"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P6845"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a>
↑ ¹ ² filmportal.de — 2005.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P2639"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812"></a>


	Sovet İttifaqı Marşalları
	Kliment Voroşilov • Mixail Tuxaçevski • Aleksandr Yeqorov • Semyon Budyonnı • Vasili Blyuxer • Semyon Timoşenko • Qriqori Kulik • Boris Şapoşnikov • Georgi Jukov • Aleksandr Vasilevski • İosif Stalin • İvan Konyev • Leonid Qovorov • Konstantin Rokossovski • Rodion Malinovski • Fyodor Tolbuxin • Kirill Meretskov • Lavrenti Beriya • Vasili Sokolovski • Nikolay Bulqanin • Hovannes Baqramyan • Sergey Biryuzov • Andrey Qreçko • Andrey Yeryomenko • Kirill Moskalenko • Vasili Çuykov • Matvey Zaxarov • Filipp Qolikov • Nikolay Krılov • İvan Yakubovski • Pavel Batitski • Pyotr Koşevoy • Leonid Brejnev • Dmitri Ustinov • Viktor Kulikov • Nikolay Oqarkov • Sergey Sokolov • Sergey Axromeyev • Semyon Kurkotkin • Vasili Petrov • Dmitri Yazov

[_4c1663e696ed2b4e-1] ¹ ² ³ ⁴ Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P1417"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P2450"></a>

[_f56d7c2bbbe31909-2] ¹ ² ³ ⁴ Munzinger-Archiv — 1913.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P1284"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q974352"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P1286"></a>

[_563f632eb61c84f3-3] ¹ ² Brockhaus Enzyklopädie
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P5019"></a>

[_5c792964ec1ded78-4] ¹ ² https://www.ceskatelevize.cz/ivysilani/10095687448-historicky-magazin/206452801280045

[_33ecdf77eb5f416a-5] ¹ ² The Fine Art Archive — 2003.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P6846"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P6848"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P6847"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P6844"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P6845"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a>

[_193d033f1be9c6e1-6] ¹ ² filmportal.de — 2005.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P2639"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812"></a>

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

"Qələbə" ordeni kavalerləri
İki dəfə	Aleksandr Vasilevski • Georgi Jukov • İosif Stalin
Bir dəfə	Aleksey Antonov • Leonid Brejnev • Leonid Qovorov • İvan Konyev • Rodion Malinovski • Kirill Meretskov • Konstantin Rokossovski • Semyon Timoşenko • Fyodor Tolbuxin
Xarici	I Mixay • Bernard Montqomeri (1971) • Mixail Rolya-Jimerski • İosip Broz Tito • Duayt Eyzenhauer