39°27′04″ şm. e. 48°36′17″ ş. u.HGYO

Xırmandalı (Biləsuvar)

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Xırmandalı.
Xırmandalı
39°27′04″ şm. e. 48°36′17″ ş. u.HGYO
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 8.541 nəf. (2009)[1]
Rəqəmsal identifikatorlar
Poçt indeksi AZ1317[2]
Xırmandalı xəritədə
Xırmandalı
Xırmandalı

Xırmandalı — Azərbaycan Respublikasının Biləsuvar rayonunun Xırmandalı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.[3][4]

Toponimikası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bayat tayfasında bir tirənin adı olub.[5]

Yaşayış məntəqəsinin adı türkdilli Xırmandalı tayfasının adı ilə bağlıdır. Mənbələrdə harmandalu/xarmandalu/xərbəndəlu/xudabəndəlu kimi qeydə alınan xırmandalıların adı bayat tayfasının tərkibində çəkilir və Səfəvilər dövlətinin siyasi həyatında mühüm rol oynadıqları göstərilir. Bu tayfanın adına İran və İraq toponimiyasında da rast gəlmək mümkündür. Qubalı Fətəli xan dövründə (1758-1789) xırmandalıların bir hissəsi Cənubi Azərbaycanın Ərdəbil əyalətindən köçüb Quba xanlığının Müşkür və Şabran mahallarına gəlmişlər. Füzuli rayonundakı Mandılı oykonimi də Xırmandalı adının təhrif olunmuş formasıdır.[6]

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Oruc bəy Bayatın «Relaciones de Don Juan de Persia» kitabında bu tayfanın adı çəkilir və təsvir edilir ki, “Xırmandalı biz markizlərə deyirik.”[7]

Tarixi abidələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xırmandalı kəndində aşağıdakı daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmışdır:

İnventar № Abidənin adı Tarixi Yerləşdiyi ünvan Növü Əhəmiyyət dərəcəsi
865 Toraqaytəpə kurqanları[8] Dəmir dövrü Xırmandalı kəndinin yanında Arxeoloji Ölkə

Coğrafiyası və iqlimi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kənd Muğan düzündə yerləşir.

Əhalisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
İl Daimi əhali Kişilər Qadınlar
1999[9] 7348 3540 3808
2009[10] ↗8541 ↗4189 ↗4352

Şəhidləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Abbasov Müşviq Allahverdi oğlu (1973–1992)[11] — Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi.
  • Ağayev Fikrət Səftər oğlu (1968–1994)[12] — Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi.
  • Əliyev Fuad İmanxan oğlu[13] — Birinci Qarabağ müharibəsində itkin düşmüş kənd sakini.
  • Hacıyev Mehman Abasət oğlu (1994–1994)[14] — Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi.
  • Qasımov Ayaz Hidəyət oğlu (1974–1993)[15] — Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi.
  • Qurbanov Bəhruz Kəramət oğlu (1970–1994)[16] — Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi.
  • Məhərrəmov Ceyhun Məhərrəm oğlu (1973–1992)[17] — Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi.
  • Məmmədov Mehman Xıdır oğlu (1969–1994)[18] — Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi.
  • Muradov Fərhad Əbülfət oğlu (1971–1993)[19] — Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi.
  • Rzayev Vurğun Səxavət oğlu (1973–1994)[20] — Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi.
  • Süleymanov Sərvət Xıdır oğlu (1973–1992)[21] — Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi.
  • Usubov Altay Əlibala oğlu (1973–1994)[22] — Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi.
  • Zeynalov Niyaməddin Məmmədqulu oğlu (1974–1993)[23] — Birinci Qarabağ müharibəsində itkin düşmüş kənd sakini.
  • Məmmədov Elvin Tərlan oğlu (1992–2020)[24] — İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidi.

İqtisadiyyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mədəniyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kənddə Xırmandalı kənd kitabxana filialı,[25] Xırmandalı kənd Mədəniyyət Evi,[26] Xırmandalı Poçt Şöbəsi (AZ1317) və Xırmandalı EATS[27] fəaliyyət göstərir.

Təhsil

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kənddə Xırmandalı kənd 1 saylı və 2 saylı tam orta məktəbləri, eləcə də Xırmandalı kənd Uşaq İncəsənət Məktəbi fəaliyyət göstərir.[28][29]

Bundan başqa kənddə Xırmandalı kənd körpələr evi-uşaq bağçası və Xırmandalı kənd uşaq bağçası fəaliyyətdədir.[30]

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 12 fevral 2018-ci il tarixli Sərəncamı[31] ilə Biləsuvar rayonunun Xırmandalı kəndində 40 yerlik körpələr evi-uşaq bağçasının tikintisi üçün 854 000 manat vəsait ayrılmışdır.[32]

Din

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kənddə 01 iyul 2011-ci ildə qeydiyyatdan keçən, şəhadətnamə nömrəsi 100111 A1-542-3 olan Xırmandalı kəndi "Əli Əkbər" məscidi dini icması[33] və 01 iyul 2011-ci ildə qeydiyyatdan keçən, şəhadətnamə nömrəsi 100111 A1-542-8 olan Xırmandalı kəndi "İmam Zaman" məscidi dini icması[34] fəaliyyət göstərir.

Səhiyyə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kənddə Xırmandalı kənd sahə xəstəxanası yerləşir.[35]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=41.
  2. ↑ https://www.e-gov.az/az/services/readwidenew/3544.
  3. ↑ Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı, 2024" (PDF) (az.). stat.gov.az. 2024-02-28. 2024-03-14 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-04-05.
  4. ↑ "Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Standartı. İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı — 2019. Bakı: 2020, səh. 39" (PDF). 2022-01-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-05-02.
  5. ↑ http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=699150&pno=65 (#bare_url_missing_title). 2024-06-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-07-01.
  6. ↑ Xırmandalı (Biləsuvar) // Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. I cild. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. səh. 247. ISBN 978-9952-34-155-3.
  7. ↑ Persia), Juan (de. Relaciones de Don Juan de Persia sobre las cosas notables de Persia (ispan). Bostillo. 1604. 2024-06-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-07-01.
  8. ↑ "Azərbaycandakı dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş siyahısı. səh. 30" (PDF). 2021-07-07 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-05-08.
  9. ↑ Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıya alınması. 1999-cu il. I hissə. Bakı: "Səda" nəşriyyatı, 2000, səh. 71.
  10. ↑ Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması. 2009-cu il. I cild. Bakı: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2010, səh. 79.
  11. ↑ Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi Abbasov Müşviq Allahverdi oğlu (http://bilasuvar.cls.az/)[ölü keçid]
  12. ↑ Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi Ağayev Fikrət Səftər oğlu (http://bilasuvar.cls.az/)[ölü keçid]
  13. ↑ Birinci Qarabağ müharibəsində itkin düşmüş kənd sakini Əliyev Fuad İmanxan oğlu (http://bilasuvar.cls.az/)[ölü keçid]
  14. ↑ Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi Hacıyev Mehman Abasət oğlu (http://bilasuvar.cls.az/)[ölü keçid]
  15. ↑ Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi Qasımov Ayaz Hidəyət oğlu (http://bilasuvar.cls.az/)[ölü keçid]
  16. ↑ Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi Qurbanov Bəhruz Kəramət oğlu (http://bilasuvar.cls.az/)[ölü keçid]
  17. ↑ Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi Məhərrəmov Ceyhun Məhərrəm oğlu (http://bilasuvar.cls.az/)[ölü keçid]
  18. ↑ Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi Məmmədov Mehman Xıdır oğlu (http://bilasuvar.cls.az/)[ölü keçid]
  19. ↑ Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi Muradov Fərhad Əbülfət oğlu (http://bilasuvar.cls.az/)[ölü keçid]
  20. ↑ Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi Rzayev Vurğun Səxavət oğlu (http://bilasuvar.cls.az/)[ölü keçid]
  21. ↑ Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi Süleymanov Sərvət Xıdır oğlu (http://bilasuvar.cls.az/)[ölü keçid]
  22. ↑ Birinci Qarabağ müharibəsi şəhidi Usubov Altay Əlibala oğlu (http://bilasuvar.cls.az/)[ölü keçid]
  23. ↑ Birinci Qarabağ müharibəsində itkin düşmüş kənd sakini Zeynalov Niyaməddin Məmmədqulu oğlu (http://bilasuvar.cls.az/)[ölü keçid]
  24. ↑ "Vətən müharibəsi şəhidi Məmmədov Elvin Tərlan oğlu (bilesuvar-ih.gov.az)". 2022-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-18.
  25. ↑ ""Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumların Siyahısı"nın təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı. Bakı şəhəri, 17 iyun 2014-cü il, № 196, səh. 24" (PDF). 2021-11-10 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-05-18.
  26. ↑ ""Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumların Siyahısı"nın təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı. Bakı şəhəri, 17 iyun 2014-cü il, № 196, səh. 72" (PDF). 2021-11-10 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-05-18.
  27. ↑ "Azərbaycan Respublikası Biləsuvar Rayon İcra Hakimiyyəti. Poçt və Rabitə (bilesuvar-ih.gov.az)". 2021-12-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-18.
  28. ↑ "Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi. Biləsuvar Rayon Təhsil Şöbəsi. Məktəblər (bilasuvar.edu.gov.az)". 2022-06-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-18.
  29. ↑ "Biləsuvar rayonunda yerləşən təhsil müəssisələri barədə məlumat (bilesuvar-ih.gov.az)". 2022-05-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-18.
  30. ↑ "Biləsuvar rayonunda fəaliyyət göstərən məktəbəqədər təhsil müəssisələri barədə məlumat (bilesuvar-ih.gov.az)". 2022-05-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-18.
  31. ↑ "Azərbaycan Respublikasının regionlarında uşaq bağçalarının tikintisi ilə bağlı tədbirlər haqqında" Arxivləşdirilib 2021-09-22 at the Wayback Machine Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 12 fevral 2018-ci il tarixli Sərəncamı. president.az  (az.)
  32. ↑ "Azərbaycan Respublikasının regionlarında uşaq bağçalarının tikintisi ilə bağlı xərclərin bölgüsünə dair SİYAHI" Arxivləşdirilib 2021-09-22 at the Wayback Machine. president.az  (az.)
  33. ↑ "Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş Üzrə Dövlət Komitəsi. Müsəlman Dini İcmalar (2011), səh. 3" (PDF). 2022-06-26 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-05-13.
  34. ↑ "Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş Üzrə Dövlət Komitəsi. Müsəlman Dini İcmalar (2011), səh. 4" (PDF). 2022-06-26 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-05-13.
  35. ↑ "Biləsuvar rayonunda yerləşən səhiyyə müəssisələri barədə məlumat (bilesuvar-ih.gov.az)". 2022-05-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-18.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Xırmandalı_(Biləsuvar)&oldid=7714604"