Xristofor Kolumb (Zador)
| Xristofor Kolumb | |
|---|---|
| Bəstəkar | |
Xristofor Kolumb (alm. Christoph Kolumbus) — bəstəkar Yenö Zadorun I Frans İosifin nəvəsi Avstriyalı İosif Fransın alman dilində librettosu ilə müşayiət olunan birpərdəli operası.[1] Yəhudiəsilli macarıstanlı olan Zador operanı 1939-cu ildə Nasist Almaniyasının təqiblərindən qaçmaq üçün Avropanı tərk etdikdən sonra Atlantik okeanı boyunca səyahət edərkən yazmışdır.[2] Əsər Xristofor Kolumbun 1492-ci ildə Amerikaya ilk səyahətini təsvir edir. Soprano İosefa Çekova 9 oktyabr 1939-cu ildə dünya premyerası üçün əsərin ingilis dilinə tərcüməsini yazmışdır.[1][3] Onun tərcüməsi bir neçə dəfə əsərin ABŞ-də ifaları üçün, o cümlədən 1975-ci ildə Amerika Simfonik Orkestri tərəfindən hazırlanmış operanın səsyazmasında istifadə edilmişdir.[3] Opera təxminən bir saat davam edir.[1]
Süjet
[redaktə | mənbəni redaktə et]Opera beş səhnəyə bölünən bir pərdədə baş verir. İlk səhnə Ferdinand və İzabellanın İspaniya məhkəməsində baş verir və Kolumbun İspaniya monarxları qarşısında uğurlu maliyyələşdirmə kampaniyasını dramatikləşdirir. Qalan dörd səhnənin hamısı "Santa Mariya" gəmisində baş verir və son səhnə Kolumbun 12 oktyabr 1492-ci ildə San-Salvadora enişini təsvir edir.[1]
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Yenö Zador Anşluss günündə Avstriyadan qaçmış yəhudiəsilli macarıstanlı idi. Nasist Almaniyasının yüksəlişi ilə əlaqədar olaraq Avropada təhlükəsizliyinin müvəqqəti olduğunu dərk edən o, ABŞ-də iş axtarmış və Nyu-York Musiqi Kollecinin fakültəsində vəzifə tutmuşdur. Məktəb Zadora ABŞ vizası təmin etmiş və o, 1939-cu ildə ABŞ-yə getmişdir. Atlantik okeanı boyunca səyahət edərkən Zador "Xristofor Kolumb" operasına musiqi yazmış, partitura həm Kolumbun Yeni dünyaya səyahətinin, həm də Holokost zamanı Zadorun Amerikaya səyahətinin interpretasiyası olmuşdur.[2]
"Xristofor Kolumb"un dünya premyerası 8 oktyabr 1939-cu ildə baş tutmuşdur.[4] "Radio City Music Hall" Əvvəlcə operanın RCMH-də nümayişi planlaşdırılırdı,[5] lakin bilet tələbi kifayət qədər yüksək idi ki, tamaşa satılan daha böyük Mərkəz Teatrına köçürülmüşdür.[3] Premyerada soprano İosefa Çekova tərəfindən Avstriyalı İosif Fransın orijinal almanca librettosunun ingilis dilinə tərcüməsindən istifadə edilmişdir.[1]
1956-cı ildə Takson Simfonik Orkestri Çekovanın ingilis dilinə tərcüməsindən istifadə edərək operanı ifa etmişdir.[6] Onun tərcüməsi həmçinin Amerika Simfonik Orkestrinin 1975-ci ildə Laslo Halasın rəhbərliyi altında operanın səsyazmasında istifadə edilmişdir.[3]
Mənbə
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 3 4 5 Noel Straus. "COLUMBUS VOYAGE DEPICTED IN OPERA; Eugene Zador's One-Act Work Has World Premiere Here at the Center Theatre". The New York Times. October 9, 1939. səh. 14.
- ↑ 1 2 Crawford, p. 19, 188
- ↑ 1 2 3 4 Eugene Zador: Christopher Columbus, liner notes. Cambria. 1997.
- ↑ Wlaschin, p. 433
- ↑ Pitts Sanborn. "Season of Song". The Christian Science Monitor. October 14, 1939. səh. 12.
- ↑ "Premiere Performances". The Musical Courier. 154 (6). November 15, 1956. səh. 7.
Əlavə ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Crawford, Dorothy Lamb. A Windfall of Musicians: Hitler's Émigrés and Exiles in Southern California. Yale University Press. 2009. ISBN 9780300155488.
- Wlaschin, Ken. Encyclopedia of American Opera. McFarland & Company. 2006. ISBN 9780786421091.