Zatheria
Naviqasiyaya keç
Axtarışa keç
| Zatheria | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| Elmi təsnifat | ||||||
|
Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Sinifüstü: Klad: Klad: Sinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Zatheria |
||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||
|
||||||
| ||||||
Zatheria — plasentalı (Eutheria) və kisəli (Metatheria) məməliləri, habelə onların nəsli kəsilmiş qohumlarını əhatə edən bir məməli kladıdır.[1] Bu kladın adı qədim yunan dilindən tərcümədə "fərqli heyvanlar" mənasını verir və ilk dəfə 1975-ci ildə Malkolm McKenna tərəfindən təklif edilmişdir.[2]
Xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Zatheria kladının üzvləri bir sıra ortaq xüsusiyyətlərə malikdirlər:
- Tribosfenik azı dişləri: Zatheria'nın ən vacib xüsusiyyətlərindən biri, tribosfenik azı dişlərinə sahib olmasıdır. Bu dişlər, üç əsas hissədən ibarətdir: protokon, parakon və metakon. Bu diş quruluşu, qidanı daha səmərəli şəkildə çeynəməyə və həzm etməyə imkan verir.[3]
- Dentary-squamosal çənə oynağı: Zatheria, dentary-squamosal çənə oynağına malikdir. Bu oynaq, daha güclü bir çeynəmə qüvvəsi təmin edir.
- Üç orta qulaq sümüyü: Zatheria, üç orta qulaq sümüyünə malikdir: çəkic, zindan və üzəngi. Bu sümüklər, səs dalğalarının daha səmərəli şəkildə daxili qulağa ötürülməsini təmin edir.
Təsnifatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Zatheria kladı, iki əsas qrupa ayrılır:
- Tribosphenida: Bu qrup, müasir məməlilərin əksəriyyətini, o cümlədən kisəlilər (Metatheria) və plasentalılar (Eutheria) daxil olmaqla, əhatə edir.
- Peramuridae: Bu qrup, erkən Təbaşir dövründə yaşamış və nəsli kəsilmiş bir məməli fəsiləsidir. Peramuridlər, tribosfenik dişlərə sahib olmaları ilə xarakterizə olunurlar, lakin müasir terianlardan daha primitiv xüsusiyyətlərə malikdirlər.
Təkamülü
[redaktə | mənbəni redaktə et]Zatheria, təxminən 160 milyon il əvvəl, Yura dövründə ortaya çıxmışdır. Bu qrup, sürətlə şaxələnərək müxtəlif formalar yaratmışdır. Kretase dövrünün sonunda, dinozavrların məhvi ilə birlikdə, Zatheria məməliləri daha da müxtəlifləşmiş və Yer üzündə dominant onurğalı qrupu halına gəlmişdir.[3]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Luo, Z.-X.; Kielan-Jaworowska, Z.; Cifelli, R.L. "In quest for a phylogeny of Mesozoic mammals". Acta Palaeontologica Polonica. 47 (1). 2001: 1–78.
- ↑ McKenna, M.C. Toward a phylogenetic classification of the Mammalia. In: Luckett, W.P. & Szalay, F.S. (eds.) Phylogeny of the primates: a multidisciplinary approach. New York: Plenum. 1975. 21–46.
- ↑ 1 2 Luo, Z.-X.; Kielan-Jaworowska, Z.; Cifelli, R.L. "In quest for a phylogeny of Mesozoic mammals". Acta Palaeontologica Polonica. 52 (1). 2007: 1–78.