Ədiyə Topçu
| Ədiyə Topçu | |
|---|---|
| krımtat. Эдие Осман къызы Топчы | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 22 sentyabr 1919 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 7 noyabr 1967 (48 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | aktrisa, müğənni |
| Fəaliyyət illəri | 1935-ci ildən |
| Janr | xalq mahnısı |
| Mükafatları |
 |
Ədiyə Topçu (krımtat. Ediye Topçı, Эдие Топчы) ― Sovet Krım tatar artisti, müğənni, Özbəkistan SSR əməkdar artisti (1966), Krım tatarlarının "Xaytarma" Dövlət Mahnı və Rəqs Ansamblının solisti[1].
Bioqrafiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]1919-cu il sentyabrın 22-də Baxçasaray şəhərində anadan olub.
Məktəb illərində bədii özfəaliyyət tədbirlərində iştirak edib. 1935-ci ildə 16 yaşında Krım Radio Komitəsində işləməyə başlamış, orada vokal ansamblının xorunda oxumuş, 1938-ci ildə isə ansamblın solisti olmuşdur.
1940-cı ildə Simferopol Musiqi Məktəbinin vokal şöbəsinə daxil olur, N. Çernovun sinfində oxuyur. 1941-ci ildə Krım MSSR Xalq Komissarları Soveti yanında İncəsənət İdarəsində işləməyə başlayır,
lakin müharibə onun Pyotr Çaykovski adına Moskva Konservatoriyasına daxil olmasına mane olur. Sovet qoşunları Krımı azad etdikdən sonra 1944-cü il mayın 18-də Özbəkistan SSR-ə, Bekabad şəhərinə deportasiya edilib. 1944–1946-cı illərdə burada Uzgosteatrın solisti kimi çalışıb. 1950–1951-ci illərdə xor qrupuna rəhbərlik etmişdir.
Sonra məktəbi tərk etməli olur, Beqovat pambıq zavodunun satış şöbəsində tərəziçi (1951), 1952–1955-ci illərdə Horpromkombinatda dərzi, 1956–1957-ci illərdə mədəniyyət şöbəsində şəhər parkında ictimai işçi işləyir.
Müğənniliyə qayıdaraq Bekabad Mədəniyyət Evində özfəaliyyət ansamblında çıxış edib. 1957-ci ildə bəstəkar Edem Nalbəndovun səyi ilə Özbəkistan Dövlət Filarmoniyasının nəzdində Krım Tatarlarının Dövlət Mahnı və Rəqs Ansamblı qurulmuş və 1965-ci ildən "Xaytarma" adlandırılmışdır.
Ədiyə Topçu qurulduğu gündən bu ansamblda məşhur rəssamlar: Sabriye Erecepova, Ablyamit Ömərov, Akim Cemilyev, Səlimə Çələbiyeva və başqaları ilə birlikdə xidmət etmişdir. Əfsanəvi müğənninin ifasında həm Krım-tatar xalq mahnıları, həm də bəstəkarlar Yəhya Şərfədinov, Abibulli Kavri, İlyas Bəxşiş, Ədəm Nalbəndov, şairlər Maksud Süleyman, Əşrəf Şəmizadə, Rəşid Murad, Xalidə və s orijinal mahnıları da daxil olmaqla 60-dan çox mahnının audioyazıları qorunub saxlanılıb.
1966-cı ildə mahnı sənətinin inkişafındakı xidmətlərinə görə müğənni Ədiyə Topçu "Özbəkistanın əməkdar artisti" fəxri adına layiq görülüb.
1967-ci il noyabrın 7-də uzun sürən xəstəlikdən sonra vəfat etmişdir. Müğənni Daşkəndin Çilanzar şəhər qəbiristanlığında dəfn edilib.
Ailə
[redaktə | mənbəni redaktə et]Əri — Osman Batırov, jurnalist. Simferopolun işğalı zamanı Abdulla Dağçı partizan qrupun üzvü olub. Güllələnib[2].
Mənbə
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Голос и судьба Эдие Топчи
- Юбилейное мероприятие к 100-летию Эдие Топчи
- Фотовыставка "Эдие Топчи"
- Республиканская крымскотатарская библиотека продолжает марафон мероприятий "Литература. Театр. Творчество"
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "100-ЛЕТИЕ ЗАСЛУЖЕННОЙ АРТИСТКИ УЗБЕКИСТАНА ЭДИЕ ТОПЧИ". 2022-02-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-23.
- ↑ Абдульвапов Н., Р. Саранаев. Дом, в котором жили участники симферопольского подполья Мустафа и Фатьма Саранаевы (группа Абдуллы Дагджи) // Свод памятников истории, архитектуры и культуры крымских татар / гл. ред. Р. С. Хакимов; сост. Н. Р. Абдульвапов. — Белгород: Константа, 2018. — Т. III. г. Симферополь. — С. 316. — 392 с. — ISBN 978-5-906952-68-4.