Azərbaycanda qraffiti

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Nərimanov rayonunda panda qraffitisi.
Rusiyanın Ukrayna işğalına qarşı hazırlanmış qraffiti.

Azərbaycanda qraffiti müasir dövrdə yaranan incəsənət sahələrindən biridir. Azərbaycanda bu sənəti tək-tək, eləcə də, qrup halında fəaliyyət göstərən gənclər icra edir.

Xüsusiyyətlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Azərbaycanda qraffiti sənətinə olan münasibət əsasən mənfidir. Ona görə də Azərbaycanda bu sənət çox inkişaf etməyib və məşğul olan gənclərin sayı azdır. Bakının ilk qraffiti sənətçilərindən[1] biri hesab olunan Yunis Krılov bu sənətlə məşğul olduğuna görə bir neçə dəfə sutkalıq həbs olunub. Bu səbəbdən bəzi gənclər qraffitini gizli şəkildə çəkməyə üstünlük verirlər.[2]

Bakı şəhərində qraffitilərin çoxu mənzil istismar idarələrinin əməkdaşları tərəfindən adətən bir neçə gün sonra ağardılır, lakin son dövrlərdə qraffiti sənətinə qarşı müsbət münasibətin yaranması halları da müşahidə olunur. 2015-ci ildə Bakıda baş tutmuş Avropa Oyunları ərəfəsində şəhərin bir çox hissələrində, məsələn, Avtovağzal dairəsindəki körpünün divarlarına kütləvi qraffiti çəkilmişdi və bu qraffitilər silinməmişdi.[3]

Keçmiş Sovetski küçəsinin uçulmuş divarlarında sovet rəmzi olan oraq və çəkic işarələri, eləcə də, əhalinin köçməyə etirazını bildirən şüarlar yer alırdı. Bakıda bu sənətin başqa forması isə seçki vaxtı binaların divarlarına hökumət əleyhinə fikrilərin yazılmasıdır: 2013-cü il prezident seçkilərindən zamanı kömürlə yazılmış "İlhama yox" yazısı Xətai metrostansiyası yaxınlığında 2015-ci ilə qədər qalmışdı.[3]

2019-cu ildə Azərbaycanda gender bərabərliyininə həsr olunmuş "Qız qalası: Qadın olmaq" festivalı çərçivəsində İsveç qraffiti sənətçisi Karolina Falkholt tərəfindən çəkilmiş çılpaq qadın qraffitisi mübahisələrə və sosial şəbəkələrdə müzakirələrə səbəb olmuşdur. Yerli sakinlərin etirazından sonra həmin qraffiti silinmişdir.[4]

Sənətşünas Ziyadxan Əliyev Azərbaycanda qraffiti çəkmək üçün xüsusi divarların ayrılmasını təklif etmişdir.[3]

Tədbirlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

2013-cü ildə Azərbaycanda ilk dəfə qum heykəltəraşlığı və qraffiti üzrə açıq festival baş tutmuşdur. Dostluq çimərliyində baş tutmuş tədbirin ikinci hissəsi kimi qraffiti üzrə müsabiqə keçirilmişdir.[5] Həmin ilin oktyabr ayında bu festival ikinci dəfə baş tutmuş, Rusiyadan, İrandan və Türkiyədən olan gənclər iştirak etmişdirlər.[6]

2013-cü ilin mayında Azərbaycanda ilk dəfə olaraq Beynəlxalq Yaşıl Qraffiti Festivalı keçirilmişdir. Qlobal ekoloji məsələlər haqqında incəsənət vasitəsilə ictimaiyyəti məlumatlandırmaq məqsədi daşıyan bu tədbirdə Türkiyə, Azərbaycan, Gürcüstan və Böyük Britaniyadan olan qraffiti sənətçiləri iştirak etmişdirlər.[7]

2014-cü ilin sentyabrında Dədə Qorqud parkında Leyla Əliyevanın iştirakı ilə 3D qraffiti layihəsinin açılışı baş tutmuş və Azərbaycanda ilk yerüstü qraffiti əsərləri təqdim olunmuşdur.[8]

2016-cı ildə Gəncənin Avropanın gənclər paytaxtı seçilməsi münasibətilə şəhərdə qraffiti festivalı keçirilmiş və iştirakçılar beton lövhələrdə qraffitilər çəkmişdirlər.[9]

2021-ci ilin dekabrında Heydər Əliyev Mərkəzində braziliyalı qraffiti sənətçisi Nina Pandolfonun sərgisi baş tutmuş və onun qraffiti instalyasiyaları sərgilənmişdir.[10]

2022-ci ildə Bakının "Park Bulvar" ticarət mərkəzində Şuşa ilinə həsr olunmuş "Şuşa Graffiti Fest" tədbiri baş tutmuşdur. Festival çərçivəsində ticarət mərkəzinin mənfi ikinci mərtəbəsinin divarlarına qraffitilər çəkilmişdir.[11]

Qalereya[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ "Bakı və onun ətrafında 47+ qrafiti. FOTOREPORTAJ". Urban.az (az.). 26 noyabr 2019. 2023-02-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 fevral 2023.
  2. ↑ ""Xuliqanlıq" saydığı qraffitini indi də hökumət özü çəkir". Azadlıq (az.). 19 may 2015. (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 fevral 2023.
  3. ↑ 1 2 3 "Bakıda qraffiti qadağası: "Mən rəsmimlə heç kimə ziyan vurmuram"". Azadlıq (az.). 23 may 2016. 4 iyul 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 fevral 2023.
  4. ↑ ""Bu bir rəsmdir, mentalitetə bağlayanlar kor və laldır" -Qalmaqallı foto ilə bağlı AÇIQLAMA". Son Xəbər (az.). 30 sentyabr 2019. 2023-02-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 fevral 2023.
  5. ↑ "Azərbaycanda ilk dəfə "Qum Heykəltəraşlığı və Qraffiti üzrə açıq Festival" keçirilib". Azərbaycan Gənclər Fondu (az.). 2013. 2023-06-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 fevral 2023.
  6. ↑ "Azərbaycanda ikinci dəfə qum heykəltəraşlığı və qraffiti üzrə açıq festival başlayır". Azertag (az.). 17 oktyabr 2013. 2023-06-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 fevral 2023.
  7. ↑ "IDEA kampaniyası Azərbaycanda ilk dəfə olaraq "Beynəlxalq Yaşıl Qraffiti festivalı" keçirəcək". Trend (az.). 27 mart 2013. 2023-02-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 fevral 2023.
  8. ↑ "Dədə Qorqud parkında 3D qraffiti layihəsinin açılışı olub - FOTO". Oxu.az (az.). 25 sentyabr 2014. 2023-02-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 fevral 2023.
  9. ↑ "Gəncədə "Qraffiti Festival"". Elm və Təhsil Nazirliyi (az.). 2016. 2023-02-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 fevral 2023.
  10. ↑ "Heydər Əliyev Mərkəzində sərgi açılacaq". Modern.az (az.). 8 dekabr 2021. 2023-02-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 fevral 2023.
  11. ↑ ""Davam" yaradıcı gənclərin iştirakı ilə Şuşaya həsr olunan festival keçirib". Azertag (az.). 13 may 2022. 28 May 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 fevral 2023.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Azərbaycanda_qraffiti&oldid=7186100"