Bulletin de Nouvelles
Bulletin de Nouvelles (azərb. Xəbər Bülteni) - Osmanlı imperiyasında çap olunmuş ilk qəzet. Qəzet imperiyanın paytaxtı İstanbul şəhərində, fransız dilində 15 gündən bir olmaqla çap edilmişdir. Bulletin de Nouvelles Osmanlı imperiyası ərazisində çap olunan ilk qəzet olaraq qəbul olunur.
Məlumat[redaktə | mənbəni redaktə et]
XVIII-XIX əsrlər ərzində fransız dili Qərbi Avropanın əsas ünsiyyət dillərindən biri hesab olunurdu. Fransanın XVI əsrdən etibarən Aralıq dənizinin şərqindən Mesopotamiyaya qədər uzanan tarixi ərazilərlə ciddi ticarət əlaqələri mövcud olmuşdur. Bu səbəbdən fransız dili həmin dövrlərdə mətbuatın əsas beynəlxalq dili hesab olunurdu və Osmanlı imperiyasında bu dildəki mətbuat nümunələrini təkcə fransızlar yox, eyni zamanda yəhudi, erməni və yunan əsilli şəxslər də nəşr və çap etdirmişdir. 1839-1922-ci illər arasında Osmanlı imperiyasında fransız dilində 400 dən çox jurnal və qəzet çap olunmuşdur. Bu qəzetlərin bir çoxu İstanbulda yerləşən fransız təmayüllü orta məktəblərin dəstəyi və Fransa Səfirliyinin maddi yardımı ilə çap olunurdu.
Müasir Türkiyə ərazisində ilk qəzet 1795-ci ilin avqust ayında nəşr olunmuşdur. Bulletin de Nouvelles adlı qəzet İstanbulda yerləşən Fransa səfirliyinin nəznində yaradılmış mətbəədə çap edilirdi. Qəzet 15 gündən bir, 6-8 səhifə olmaqla yayınlanmışdır. Həmin dövrdə İstanbulda və ümumiyyətlə imperiya ərazisində mətbəə fəaliyyətləri ilə məşğul olmaq üçün lazımi avadanlıqlar olmadığından, bir çox avadanlıq Paris şəhərindən gətirilmişdir. Qəzetin əsas fəaliyyət istiqaməti Fransada baş verməkdə olan Fransa Burjua İnqilabı haqqında İstanbulda yaşayan fransızları və bu dilin daşıyıcılarını məlumatlandırmaqdan ibarət idi. 1789-cu ildə başlamış inqilabi hərəkatın təsiri bütün Qərbi Avropa, o cümlədən Osmanlı imperiyasına yayılmışdır. Bir çox mənbə də, Bulletin de Nouvelles qəzetinin yayın fəaliyyətinə 1795-ci ildə başladığı göstərilsə də, bu fəaliyyətin nə qədər davam etdiyi dəqiq məlum deyildir. Bəzi mənbələrdə bu tarix 7-8 ay, bəzilərində isə 2 il olduğu göstərilmişdir.
Qəzet bağlandıqdan sonra İstanbulda yerləşən Fransa səfirliyi İstanbul Fransız Qəzeti (ing. Gazetta Française de Constantinople) adlı yeni bir fransız dilli qəzetin fəaliyyətinə başlamışdır. Sözügedən qəzet ayda bir dəfə olmaqla dörd səhifə şəklində yayımlanırdı. İki illik fəaliyyətin ardından qəzetin nəşri dayandırılmışdır.