Özalçılıq
Özalçılıq və ya özalizm (türk. Özalcılık) — 1983–1989-cu illərdə Türkiyənin Baş naziri və 1989–1993-cü illərdə Türkiyə Prezidenti olmuş Turqut Özalın iqtisadi və sosial baxışlarına və siyasi üslubuna bağlılıq. Özalçılıq Özaldan sonra baş nazir olan və iqtisadi görüşlərini qismən davam etdirən İldırım Ağbulud və Məsud Yılmazın dövrlərini əhatə etmək üçün də istifadə edilir.
Strukturu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Zəmin[redaktə | mənbəni redaktə et]
Turqut Özalın hakimiyyətdə olduğu 1980-ci illər Yeni sağ anlayışının bütün dünyaya hakim olmağa başladığı bir dövr idi. Özal bu prosesdən təsirlənərək bu yeni dövrün siyasi mövzusu olmuşdur. Marqaret Tetçerin "Özal siyasətinin sona qədər müdafiəçisiyəm" ifadəsi Özalın liberal mühafizəkar siyasət anlayışının xarici aləmdə təqdir olunduğunu göstərməklə yanaşı, xarizmatik və praqmatist kimliyini vurğulamaq baxımından da əhəmiyyətli bir ifadə kimi qiymətləndirilir.[1]
İqtisadiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
İqtisadiyyatda azad bazar nizamına əsaslanan struktur dəyişikliyi proqramı Turqut Özal hökuməti dövründə tətbiq edilmişdir. 1983–1987-ci illər arasında Baş nazirlik dövrünü əhatə edən Türkiyədə adambaşına düşən gəlir 1980-ci ildə 1,539 dollardan 1987-ci ildə 1,636 dollara yüksəlmişdir.[2] Türkiyəni idxalı əvəz edən modeldən ixraca əsaslanan böyümə modelinə çevirməyi nail olmuş və Türkiyə iqtisadiyyatı rəqabətə açılmışdır. Bu dövrdə bir çox Anadolu vilayət və rayonlarında mütəşəkkil sənaye zonaları yaradılmış, Anadolu istehsal ilə məşğul olaraq məhsulları birbaşa ixrac etmişdir.[3]
Türk milliyətçiliyi və islam[redaktə | mənbəni redaktə et]
Fəaliyyət göstərdiyi müddətdə Özal islama qarşı sərt kamalistlərdən qat-qat tolerant olsa da, kamalist sekulyarizm və milliyətçilik ənənəsini davam etdirmişdir.[4]
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Kamu Hızmetı Anlayişinda Değışım Ve Yenı Sağ Polıtıkar". 13 March 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 October 2021.
- ↑ "1983–1987 Türkiye Ekonomisi". 25 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 May 2015.
- ↑ Yaşar, Süleyman. "28 Şubat darbesi niye yapıldı?". Sabah. 28 February 2014. 2 June 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 October 2021.
- ↑ "Turgut Özal's Neo-Ottomanism". academic.oup.com. 2023-08-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-08-26.