Özbəkistanda səhiyyə
Postsovet dövründə Özbəkistanın səhiyyə xidmətinin keyfiyyəti aşağı düşdü. 1992-2003 illəri arasında səhiyyə xərcləri və xəstəxana çarpayılarının əhaliyə nisbəti hər ikisi təxminən yüzdə 50 azaldı və bu onillikdə Rusiya mühacirəti bir çox praktikantın sağlamlıq sistemindən məhrum oldu. 2004-cü ildə Özbəkistanda hər 10.000 əhaliyə 53 xəstəxana çarpayısı var. Birdəfəlik iynələr, anesteziklər və antibiotiklər kimi əsas tibbi ləvazimatlar çox qıtdır. Nominal olaraq bütün vətəndaşların pulsuz tibbi xidmət almaq hüququ olsa da, postsovet dövründə rüşvətxorluq dövlət sisteminin ləng və məhdud xidmətindən yayınmaq üçün adi bir yola çevrildi. 2000-ci illərin əvvəllərində siyasət ilkin tibbi yardım müəssisələrinin yaxşılaşdırılmasına və stasionar müəssisələrin qiymətinin azaldılmasına yönəldilmişdir. 2006-cı il dövlət büdcəsi səhiyyə xərclərinə 2005-ci ildəki 10,9 faizlə müqayisədə 11.1 faiz ayırdı. [1]
Sağlamlıq vəziyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ən çox görülən xəstəliklər arasında çirklənmiş içməli su ilə əlaqəli xəstəliklər var: tifo, hepatit, dizenteriya, xolera və müxtəlif xərçəng növləri. Ölümün əsas səbəbləri, tezliyinə görə ürək-damar, tənəffüs və həzm sistemlərinin pozğunluqları və yoluxucu və parazitar xəstəliklərdir. 2019-cu ildə Lancet - də yayımlanan bir araşdırma, dünyada hər 100.000 insana 892 pəhrizlə bağlı ölüm hallarının olduğunu söylədi. [2] [3]
İnsanların immun çatışmazlığı virusuna (HİV) yoluxma halları 2002-ci ildə kəskin şəkildə artdı, qismən yeni bir hökumət hesabat siyasəti və qismən narkotik istifadəsi səbəbiylə 2005-ci ildə 2004-cü ildə 2000 yeni hal ortaya çıxdıqdan sonra təxminən 5.600 HİV hadisəsi məlum oldu.
İşlərin ən azı üçdə ikisi narkotik istifadə ilə əlaqədardır.
HİV hallarının coğrafi mərkəzləri Daşkənd və Əfqanıstan sərhədindəki Surxandaryo vilayətidir . Özbəkistan vasitəsi ilə narkotik qaçaqmalçılığının genişlənməsi şəhər yerlərində narkomaniyanın artmasına səbəb oldu. Bəzi HİV müalicəsi və məsləhət mərkəzləri mövcuddur. Hər 10000 əhaliyə 27.4 həkim və ya 1000 nəfərə 2.74 həkim düşür. [1] [4]
Ana və uşaq sağlamlığı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Özbəkistan üçün 100.000 doğuşa 2010-cu ildə ana ölümü 30'dır. Bu, 2008-ci ildə 44,6, 1990-cı ildə 61,1 ilə müqayisə edilmişdir. 5 yaşa qədər ölüm nisbəti, 1000 doğuşa görə 38, 5 yaşa qədər ölüm halları 48'ə bərabərdir. Özbəkistanda 1000 diri doğulan uşağa mama sayı olmur və hamilə qadınlar üçün ömür boyu ölüm riski 1400-də 1-dir. [5] [6]
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Dünyanın Mama Dövləti - Özbəkistan Ölkə anketi Arxivləşdirilib 2012-10-05 at the Wayback Machine
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 Uzbekistan country profile Arxivləşdirilib 2005-02-26 at the Wayback Machine. Library of Congress Federal Research Division (February 2007). This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
- ↑ (#empty_citation)"The diets cutting one in five lives short every year". BBC. 4 April 2019. 3 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 April 2019.
- ↑ (#empty_citation)"Health effects of dietary risks in 195 countries, 1990–2017: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017". Lancet. 11 May 2019. 11 May 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 May 2019.
- ↑ (#empty_citation)"Countries Compared by Health > Physicians > Per 1,000 people. International Statistics at NationMaster.com". www.nationmaster.com. 2018-07-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-07-25.
- ↑ (#empty_citation)"The State Of The World's Midwifery". United Nations Population Fund. 2011. 2012-01-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-11.
- ↑ (#empty_citation)"UNFPA - United Nations Population Fund". www.unfpa.org (ingilis). 2018-07-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-07-25.