Abbas Zamanov (ədəbiyyatşünas)

Abbas Zamanov
Abbas Fəttah oğlu Zamanov
Doğum tarixi	10 oktyabr 1911
Doğum yeri	Maxta, Şərur, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi	1 aprel 1993 (81 yaşında)
Vəfat yeri	Bakı, Azərbaycan
Vətəndaşlığı	SSRİ→ Azərbaycan
Elm sahəsi	ədəbiyyat
Elmi dərəcəsi	filologiya elmləri doktoru
Elmi adı	professor
İş yeri	BDU
Təhsili	Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti
Tanınır	tənqidçi, ədəbiyyatşünas, tərcüməçi, mətnşünas, ssenarist
Mükafatları
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Zamanov Abbas Fəttah oğlu (10 oktyabr 1911, Maxta, Şərur-Dərələyəz qəzası – 1 aprel 1993, Bakı) — tənqidçi, ədəbiyyatşünas, tərcüməçi, mətnşünas, 1982-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, filologiya elmləri doktoru (1968), professor (1971), Azərbaycanın Əməkdar elm xadimi (1980), Azərbaycan EA müxbir üzvü (1983), Türk Dil qurumunun (Türkiyə) müxbir üzvü (1971), Səlcuq Universitetinin (Türkiyə) fəxri doktoru (1988).

Həyatı

Abbas Zamanov 1911-ci il oktyabrın 10-da Naxçıvan MR Şərur rayonunun Maxta kəndində anadan olmuşdur. Naxçıvan və Bakı şəhərlərində uşaq evlərində yaşamışdır (1921–1927). Bakı pedaqoji texnikumunu bitirdikdən sonra rəhbər komsomol işçisi kimi çalışmışdır (1929–1937), iki il də "Gənc işçi" qəzeti redaksiyasında məsul redaktorun müavini vəzifəsində işləmişdir (1933–1934). Sonra "Ədəbiyyat" qəzetində məsul katib və Azərnəşrin bədii ədəbiyyat şöbəsində müdir (1937–1939) olmuşdur. 1939-cu ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun dil və ədəbiyyat fakültəsini qiyabi bitirmiş və oraya müəllimliyə dəvət edilmişdir.

Opera teatrının və filarmoniyanın direktoru (1940–1941) olmuşdur. M.F.Axundov adına Opera və Balet Teatrının Təbrizə qastrol səfərinə rəhbərlik etmişdir (1941). İkinci dünya müharibəsi illərində Ordu sıralarında xidmət etmişdir. Tərxis olunandan sonra Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsində baş müəllim (1948–1960), Azərbaycan EA Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun elmi əməkdaşı (1960–1968), Azərbaycan EA Nizami adına Ədəbiyyat muzeyinin direktoru (1968–1971), ADU-nun Azərbaycan ədəbiyyatı kafedrasının müdiri (1971–1979) vəzifələrində çalışmışdır. Universitetdə Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi kafedrasının professoru olmuşdur (1979-cu ildən). Ədəbi fəaliyyətə 1937-ci ildə çap etdirdiyi publisist və elmi-kütləvi məqalələrlə başlamışdır. Həmin vaxtdan Azərbaycanda və onun hüdudlarından uzaqlarda XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatına dair elmi-tədqiqat əsərləri müntəzəm dərc olunmuşdur. Bolqarıstan, İran, Türkiyə, İraq, Avstriya və digər ölkələrdə məqalələri çıxmışdır. "Sabir və müasirləri" monoqrafıyası Əsəd Behrənginin tərcüməsində Təbrizdə, "Cəlil Məmmədquluzadə" oçerki Ələkbər Qəhrəmaninin tərcüməsində Tehranda fars dilində nəşr olunmuşdur. Türk Dil Qurumunun (Türkiyə) müxbir üzvü (1971), Konya və Səlcuq Universitetlərinin (Türkiyə) fəxri doktoru seçilmişdir. Mətnşünaslıq sahəsində ciddi fəaliyyət göstərmiş, C.Məmmədquluzadə, M.Ə.Sabir, Ə.Haqverdiyev, N.Nərimanov, S.S.Axundov, S.Hüseyn, H.Nəzərli, S.Ə.Şirvani, S.M.Qənizadə və Q.Zakirin əsərlərini rus və Azərbaycan dillərində tərtib və nəşr etdirmişdir. O, M.Ə.Sabir, Cavid haqqında xatirə və məqalələri toplayıb ön sözlə "Sabir xatirələrdə" (1982) və "Cavidi xatırlarkən" (1982) adı ilə kütləvi tirajla çap etdirmişdir. 1 dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni, döyüş xidmətlərinə görə medalı və bir sıra digər medallarla təltif edilmişdir.

1993-cü il aprelin 1-də Bakıda vəfat etmiş, Fəxri Xiyabanda dəfn olunmuşdur.

Əsərləri

1. İrəli (cəbhə qeydləri). Bakı: Azərnəşr, 1943, 24 səh.
2. A.Şaiqin həyatı və yaradıcılığı. Bakı: Bilik, 1956, 22 səh.
3. Müasirləri Sabir haqqında. Bakı: Azərnəşr, 1962, 324 səh
4. Sabir və müasirləri. Bakı: Azərnəşr, 1973, 282 səh.
5. Əməl dostları. Bakı: Yazıçı, 1979, 372 səh.
6. Sabir gülür. Bakı: Gənclik, 1981, 260 səh.
7. Sabir bu gün. Bakı: Gənclik, 1985, 350 səh.
8. Cəbhə dəftərindən. Bakı: Azərnəşr, 1986, 95 səh.
9. Bu dünyadan Rəsul Rza gəlib keçdi. Bakı: MBM, 2008, 72 səh.
10. Cənubdan səslər. Bakı: Min bir mahnı, 2010, 364 səh.

Tərcümələri

(ruscadan)

1. N.Jurba. Aleksey Matrosov. B.: Uşaqgəncnəşr 1951, 240 səh.
2. H.Məmmədquluzadə. Mirzə Cəlil haqqında xatirələrim. B.: Gənclik, 1981, 155 səh.

Filmoqrafiya

1. Sovet Naxçıvanı-şərqin qapısı (film, 1949)
2. Azərbaycan naminə (film, 2005)
3. Zəlimxan dastanı (film, 2007)
4. Mətbuat fədaisi (film, 2007)