Dillərin yaşaması dərəcəsi

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin

Dillərin yaşaması dərəcəsi (ing. Degree of endangerment[1]) — YUNESKO tərəfində 9 meyara görə "Yox olma təhlükəsi olan dünya dilləri atlası" (ing. Atlas of the World’s Languages in Danger)na daxil olan dillərə verilən qiymət, onların içində ən vacibi nəsillər arasında dillərin ötürülməsidir[2].

Yox olma dərəcəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Status İzah Dil nümunələri[mənbə göstərin]
Təhlükəsiz Dil bütün nəsillər tərəfindən istifadə edilir, onun nəsillərə ötürülməsi pozulmayıb ingilis dili, türk dili, alman dili, azərbaycan dili, rus dili
Təhlükəyə davamsız Dildə uşaqların əksəriyyəti danışır, ancaq onun istifadəsi məhdudur (məsələn, bu dildə ancaq evdə danışırlar) adıgey dili, başqırd dili, belorus dili, qaraçay-çərkəz dili, larqal dili, abxaz dili, aymara dili, akvava dili, anal dili, açı dili, siciliya dili, çuvaş dili
Yox olma dərəcəsi var Uşaqlar tərəfindən doğma dil kimi öyrənilmir mokşan dili, abazin dili, erzyan dili, korsika dili, lombard dili, txavınq dili, baoan dili, emiliano-romanol dili
Yox ola biləcək qədər ciddi təhlükə Yaşlı nəsil tərəfindən istifadə edilir, valideynlər başa düşür, böyülər öz aralarında və uşaqlarnan istifadə etmirlər koryak dili, kili dili, ijor dili, nanay dili, nqanasan dili, çukot dili, arnaut dili, langedok dili, limuzen dili, çanqo dili
Yox olma sərhəddində Dil daşıyıcıları ancaq qocalardır. Dil onlar tərəfindən nadir hallarda istifadə edilir orok dili, vod dili, tofalar dili, bakpinka dili, daxlik dili, həmçinin üç dirçələn dil: korn dili, liv dili, men dili
Ölü dillər Yaşayan dil daşıyıcıları yoxdur (YUNESKO atlasına 1950-ci ildən sonra yox olan dillər salınıb saam babin dili, arman dili, kerek dili, аtа dili, obispenyo dili

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. «Атлас языков мира, находящихся под угрозой исчезновения» Arxivləşdirilib 2020-12-29 at the Wayback Machine // Организация Объединённых Наций по вопросам образования, науки и культуры
  2. "Мозли, Кристофер, изд. 2010, Атлас языков мира под угрозой исчезновения, Париж, Издательство Юнеско". 2015-02-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-03-10.