Elektron kitab (qurğu)

Elektron kitab və ya e-book – elektron kitabların saxlanması və oxunması üçün istifadə olunan aparat vasitəsidir. (çəkisi təxminən 600 qrama bərabər olan xüsusiləşdirilmiş mikrokompüterdir) Həcmi 16Mb olan elektron kitab fləş-yaddaşın köməyi ilə qurğuda saxlanılır. Bu da 3200 mətn səhifəsini və ya 10-a qədər orta həcmli kitabı saxlamağa imkan verir.

Elektron kitab elektron nəşrin bir qoludur desək səhv etmərik. Elektron kitab bu və ya digər formatda: məs. Microsoft Word mətn redaktorunda yaradılan DOC formatında, HTML hipermətn dili vasitəsi ilə yaradılan mətn formatında və ya ZIP, RAR, ARJ – sıxılmış formatda yayımlanmış kitab mətnlərindən ibarət olan fayldır. Həmin mətnlər HTML dilinin vasitəsilə müxtəlif freym strukturların yaradılması, mətn və şəkillərin formalaşdırılması, siyahı və cədvəl strukturlarının təşkil edilməsi, şərh və istinadların daxil edilməsi əsasında yaradılır.

Elektron kitabda fayl dedikdə oraya – şəkil, qrafik, diaqram, səs də daxil edilə bilər. Elektron kitabları planşet kompüter sinfinə daxil etmək olar. Planşet fərdi kompüterin adi kompüterdən fərqi onun məhdud funksiyaları avtonom iş zamanı böyük vaxtın olmasıdır. Müasir elektron kitablar adətən, sensorlu ekran ilə təchiz edilirlər və geniş funksiyalar toplusuna malik olurlar. Elektron sənədləri oxumaq üçün ixtisaslaşdırılmış ilk qurğu DEC şirkəti tərəfindən yaradılmışdır. 1996-cı ildə DEC dəmir tərkibli "DEC-LECTURE" adlı, monoxrom sensorlu ekranı olan planşet kompüterlər yaradılmışdır. İlk dəfə yaradılarkən, çox baha olduğundan istehsalda geniş yer tuta bilməmişdi. İlk kütləvi LCD monoxrom ekranlı elektron kitab qurğusu 1998-c ildə Nivo Media və Soft Book Press şirkətləri ilə eyni vaxtda buraxılmışdır. Bir müddət sonra onlar modernləşdirilmiş və rəngli ekranlı, geniş funksiyalı elektron kitablar istehsal edilməyə başlanılmışdı. Bu model texniki imkanların yüksək olmasına baxmayaraq, geniş vüsət ala bilməmişdi.

Bir müddət sonra xolestrik (maye-kristal ekranlı) elektron kitablar yaradıldı. Ekran imkanının artmasına və fərdi iş vaxtının çoxalmasına baxmayaraq, onlara ehtiyac az oldu. 2007-ci ildə ekranın (elektron kağız texnologiyalı ekranın yaranması ilə) elektron kitab bazarında artım oldu. Bəzi modellərə tələbat olsa da, onlar fərdi kompüterlərdən və smartfonlardan populyarlıqdan geri qalırdılar.

Elektron kitabların ənənəvi kağız kitablarla müqayisə etsək

• 1.Elektron kitabda mətndə axtarış edilə bilər, böyük istinadlara keçid ola bilər, müvəqqəti qeyd və seçmə təsvir edilə bilər.
• 2.Bir qurğuda 1000-dən artıq kitab saxlanıla bilər.
• 3.Elektron kitabı bir yerdən başqa yerə aparmaq asandır, çünki çox kiçik həcmə və ölçüyə malikdir.
• 4.Lazım olduqda, oxuma zamanı, şriftin formasını və ölçüsünü dəyişmək mümkündür.
• 5.Elektron kitab animasiyalı şəkillərə, multimediyalı kliplərə baxmağa imkan verir.
• 6.Elektron kitabın kağız kitabdan baha olmasına baxmayaraq, elektron mətn kağız mətndən xeyli ucuzdur.
• 7.Daxili proqramlar, nitq sintezatorları, mətni səsləndirməyə imkan verir.
• 8.Elektron kitabın axtarışı və yayılması xeyli yüksəkdir.
• 9.Elektron kitab təbiətə ziyan vurmağın qarşısını alır, belə ki, böyük həcmli kağıza qənaət edir.

Elektron kitab və ya E-book həm də elektron kitabların saxlanması və oxunması üçün istifadə olunan aparat vasitəsidir. çəkisi təxminən 600 qrama bərabər olan xüsusiləşdirilmiş mikrokompüterdir. Burada oxucunu dinləyiciyə çevirmək üçün audiokitabdan istifadə edilə bələr. Audiokitab Oxucunu dinləyiciyə çevirən hazır ədəbiyyat məhsuludur. Bədii əsəri növündən asılı olmayaraq, onu monoton, yorucu olmayan səslə dinləyiciyə (Oxucuya) çatdırmaqdır. Mətni səsləndirən özünü hardasa atristliyə vurmamalı, səmimi olmalıdır. Heç kim müəllifin yerinə deyə bilməz ki, o özü yazdığını belə səsləndirərdi. Burada səs vacib rola malik olduğu kimi səsi müşayiət edən musiqi və digər səs effektləri də az rol oynamır. Dinləyici eşidəcəyi ədəbiyyat nümunəsini qulağı ilə oxumaq imkanını əldə etməlidir. Adətən Audiokitabda istifadə edilən musiqilər məhz həmin əsər üçün yazılır. Nə vaxtsa başqa yerdə eşidilən musiqi təkrar istifadə olunursa, audio kitabda həmin təkrarçılıq dinləyicidə istiqaməti dəyişdirə bilər. Bununla da dinləyici eşitdiyi ədəbiyyat nümunəsində kələfin ucunu itirib, bu musiqini daha harada eşitdiyi haqda fikirləşə bilər. Bu bir növ kitab oxuyan adamla yanaşı dayanaraq, ona lətifə danışmaqla, oxuduğundan fikrini yayındırmağa bənzəyir. Audiokitab üçün mətni oxuyan şəxsdə PAFOS olmamalıdır! Pafosla səsləndirilən ədəbiyyata 5 dəqiqə, 10 dəqiqə, lap əsəblərini cilovlayıb 15 dəqiqə qulaq asarsan, daha davamı ilə maraqlanmadan o diski birdəfəlik ata bilərsən. Bununla da potensial dinləyicini (Oxucunu) birdəfəlik itirmək mümkündür.