Hepatit E

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Viruslu Hepatit E
XBT-10 B17.2
XBT-9 070.4
DiseasesDB 5794
eMedicine med/995 
MeSH D016751
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Hepatit E — (HEV) bir virusun yaratdığı qaraciyər xəstəliyi. Hepatit E virusu oral yolla, əsasən çirklənmiş su vasitəsilə ötürülür. Xəstəliyin ağır gedişi demək olar ki, yalnız hamilə qadınlarda müşahidə olunur. Hamiləliyin üçüncü trimestrində xəstəlik ən təhlükəlidir və bu dövrdə ölüm 25% -ə qədər çata bilər.

Etiologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xəstəliyin törədicisi Hepevirus cinsinə aid olan hepatit E virusudur (HEV). Virus ikosahedron formasına malikdir, üst qabığı yoxdur. Virus hissəciklərin ölçüsü 32–34 nm-dir, genomu təxminən 7,5 kb uzunluğunda tər ipli zəncirli kodlaşdırıcı RNT ilə təmsil olunur.

Müxtəlif bölgələrdə — Asiya-Afrika, Meksika və Şimali Amerikada təcrid olunmuş beş HEV genotipi var: genotip 1 və 2 yalnız insanlarda, 3 və 4 zoonotik, insanlarda və isti qanlı heyvanlarda (qaban, maral) aşkar edilir, genotip 7 əsasən dromedarlara təsir göstərir.[1][2]

Epidemiologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xəstəlik daha çox ekvatora yaxın inkişaf etməkdə olan ölkələrdə qeydə alınır. İnfeksiya mənbəyi əsasən xəstəliyin ilkin mərhələsində olan xəstə insandır. İnfeksiya oral, nəcis, su yolu ilə ötürülür. Çiy molyusklar yeyərkən elementar yolla da bu xəstəliyə yoluxmaq mümkündür. Əsasən 15–50 yaş arası kişilər bu xəstəliyə daha həssasdır. Hər il təqribən 20 milyon yoluxma halı qeydə alınır: 70.000 ölüm və 3.000 ölü doğum.[3] Endemik bölgələrdə infeksiya daim qeydə alınır. Xəstəlik yağışlı mövsümlərdə pik həddə çatır.

Patogenezi və patoloji anatomiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Patogenezin əsas əlaqələri hepatit A ilə eynidir. HEV birbaşa sitopatik təsir göstərir və hepatositlərin sitolizinə səbəb olur.

Morfoloji cəhətdən fokal, daha az tez-tez zonal qaraciyər nekrozu, hamilə qadınlarda — kütləvi qaraciyər nekrozu aşkar edilir.

Kliniki təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]

İnkubasiya müddəti 20–65 gün arasıdır. Xəstəliyin gedişi hepatit A-ya bənzəyir.

Xəstəliyi iki mərhələyə bölmək olar: prodromal və şiddətlənmə dövrü.

Prodromal dövr 3–7 gün davam edir, ümumi zəiflik, dispeptik sindromlar əmələ gəlir, xəstələrin 70% -ində açıq ağrı sindromu müşahidə olunur. Bədənin hərarəti qalxır. Preikterik dövrün sonunda alanin aminotransferaza və aspartat aminotransferaza, DRr≤1 aktivliyi artır. Bəzən 20 dəfə normadan artıq qalxır və xəstəliyin başlanğıcından 5 həftə sonra pik həddə çatır. Qələvi fosfatazanın aktivliyində bir qədər artım olur. Bilirubinin səviyyəsi hepatositlərin zədələnmə dərəcəsindən asılı olaraq 85–342 mkmol/l arasında dəyişir. Periferik qanda neytropeniya və ya limfopeniya ilə leykopeniya müəyyən edilir. Xəstəliyin şiddətli vaxtında, sarılığın görünüşü ilə xəstələrin vəziyyəti yaxşılaşmır. Sarılıq və intoksikasiya qısamüddətli olur. Qaraciyər və nadir hallarda (hepatit A-dan fərqli olaraq) dalaq böyüyür. Sidik tünd rəngdə, nəcis bir qədər rəngsiz olur. Xəstəlik, bir qayda olaraq, yüngül və ya orta şiddət formalarında davam edir. Klinik təzahürlərin ümumi müddəti 14–25 gündür.

Uzun müddətli virus daşıyıcısı inkişaf etmir. Xroniki hepatit və qaraciyər fibrozunun[4] sürətli inkişafı orqan[5] transplantasiyası resipiyentlərində, insanın immunçatışmazlığı virusu (İİV) ilə yoluxmuş şəxslərdə,[6][7] qeyri-Hodgkin lenfoması üçün rituksimab ilə müalicə olunan xəstələrdə müşahidə edilmişdir.[8]

Sağalma müddəti hepatit A ilə müqayisədə daha uzundur.

Diaqnostikası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Diaqnostikası hepatit A, B, C istisna olmaqla, coğrafi tarix nəzərə alınmaqla, klinik və epidemioloji məlumatlara əsaslanır. Diaqnoz xəstəliyin 10-cu günündə ortaya çıxır və 1–2 ay ərzində ELISA üsulu ilə qanda anti-HEV-IgM-nin aşkarlanması[9] ilə təsdiqlənir. Erkən mərhələlərdə PCR, ELISA üsulu ilə nəcisdə və qanda HEV RNT-nin göstəricisini[10] və ya nəcisdə və qaraciyər biopatında virusun immunofluoressensiya ilə aşkarlanması mümkündür.[11]

Müalicəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Müalicəsi hepatit A üçün olduğu kimi simptomatikdir. Ağır infeksiya halında ribavirin tövsiyə olunur.[12] Hamilə qadınların xəstəxanaya yerləşdirilməsi lazımdır. Həkim hamiləliyin qorunmasını çalışmalıdlr. Hamiləliyin süni şəkildə dayandırılması yalnız rekovalessensiya dövründə mümkündür. Ribavirinin hamilə qadınlara təyin edilməsi onun aydın teratogen təsirinə görə tövsiyə edilmir.[13]

Proqnozu[redaktə | mənbəni redaktə et]

İnfeksiya sağalma ilə başa çatır. Ölüm halı 4% -dir. Hamilə qadınlar arasında ölüm 20% -ə qədər çatır, ikinci və üçüncü trimestrdə bu rəqəm artır. Bildirilən ölüm səbəblərinə ensefalopatiya və yayılmış damardaxili laxtalanma daxildir. Yoluxmuş hamilə qadınlarda qaraciyər çatışmazlığının dərəcəsi yüksəkdir.

Profilaktikası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əsasən sanitar-gigiyenik normalara riayət etməkdən ibarətdir. Hepatit E-nin qeydə alındığı ölkələrdə səyahətçilər çiy su içməməlidilər. Klinik sınaqlarda yüksək effektivliyini göstərən rekombinant vaksin də hazırlanmışdır.[14][15]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Mushahwar IK. Hepatitis E virus: molecular virology, clinical features, diagnosis, transmission, epidemiology, and prevention. // J Med Virol. 2008; 80(4):646-58 (ISSN: 0146-6615).
  2. ↑ Khuroo MS; Khuroo MS; Khuroo NS. Transmission of Hepatitis E Virus in Developing Countries. // Viruses. 2016; 8(9) (ISSN: 1999-4915).
  3. ↑ Rein DB; Stevens GA; Theaker J; Wittenborn JS; Wiersma ST. The global burden of hepatitis E virus genotypes 1 and 2 in 2005. // Hepatology. 2012; 55(4):988-97 (ISSN: 1527-3350). 2018-12-23 tarixində arxivləşdirilib.
  4. ↑ Behrendt P; Steinmann E; Manns MP; Wedemeyer H. The impact of hepatitis E in the liver transplant setting. // J Hepatol. 2014; 61(6):1418-29 (ISSN: 1600-0641).
  5. ↑ Kamar N; Selves J; Mansuy JM; Ouezzani L; Péron JM; Guitard J; Cointault O; Esposito L; Abravanel F; Danjoux M; Durand D; Vinel JP; Izopet J; Rostaing L. Hepatitis E virus and chronic hepatitis in organ-transplant recipients. // N Engl J Med. 2008; 358(8):811-7 (ISSN: 1533-4406).
  6. ↑ Dalton HR; Bendall RP; Keane FE; Tedder RS; Ijaz S. Persistent carriage of hepatitis E virus in patients with HIV infection. // N Engl J Med. 2009; 361(10):1025-7 (ISSN: 1533-4406).
  7. ↑ Puoti M; Moioli MC; Travi G; Rossotti R. The burden of liver disease in human immunodeficiency virus-infected patients. // Semin Liver Dis. 2012; 32(2):103-13 (ISSN: 1098-8971).
  8. ↑ Ollier L; Tieulie N; Sanderson F; Heudier P; Giordanengo V; Fuzibet JG; Nicand E. Chronic hepatitis after hepatitis E virus infection in a patient with non-Hodgkin lymphoma taking rituximab. // Ann Intern Med. 2009; 150(6):430-1 (ISSN: 1539-3704).
  9. ↑ Legrand-Abravanel F; Thevenet I; Mansuy JM; Saune K; Vischi F; Peron JM; Kamar N; Rostaing L; Izopet J. Good performance of immunoglobulin M assays in diagnosing genotype 3 hepatitis E virus infections. // Clin Vaccine Immunol. 2009; 16(5):772-4 (ISSN: 1556-679X).
  10. ↑ Chionne P; Madonna E; Pisani G; Taffon S; La Rosa G; Candido A; Dettori S; Tritarelli E; Equestre M; Bruni R; Ciccaglione AR. Evaluation of rapid tests for diagnosis of acute hepatitis E. // J Clin Virol. 2016; 78:4-8 (ISSN: 1873-5967). 2018-12-23 tarixində arxivləşdirilib.
  11. ↑ Clayson ET; Myint KS; Snitbhan R; Vaughn DW; Innis BL; Chan L; Cheung P; Shrestha MP. Viremia, fecal shedding, and IgM and IgG responses in patients with hepatitis E. // J Infect Dis. 1995; 172(4):927-33 (ISSN: 0022-1899).
  12. ↑ Gerolami R; Borentain P; Raissouni F; Motte A; Solas C; Colson P. Treatment of severe acute hepatitis E by ribavirin. // J Clin Virol. 2011; 52(1):60-2 (ISSN: 1873-5967).
  13. ↑ Kamar N; Bendall R; Legrand-Abravanel F; Xia NS; Ijaz S; Izopet J; Dalton HR. Hepatitis E. // Lancet. 2012; 379(9835):2477-2488 (ISSN: 1474-547X).
  14. ↑ Shrestha MP; Scott RM; Joshi DM; Mammen MP; Thapa GB; Thapa N; Myint KS; Fourneau M; Kuschner RA; Shrestha SK; David MP; Seriwatana J; Vaughn DW; Safary A; Endy TP; Innis BL. Safety and efficacy of a recombinant hepatitis E vaccine. // N Engl J Med. 2007; 356(9):895-903 (ISSN: 1533-4406).
  15. ↑ "TheLancet.com - Maintenance". 2012-07-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-03-17.

Ədəbiyyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Hepatit_E&oldid=6784516"