I Yustinian

Vikipediya, azad ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
Fla`vi Pyotr Savva`ti Yusinia`n

lat. Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus

yun. Φλάβιος Πέτρος Σαββάτιος Ιουστινιανός
Meister von San Vitale in Ravenna.jpg
bayraqBizans İmperatorubayraq
527 — 565
Sələfi I Yustin
Xələfi II Yustin
Şəxsi məlumatlar
Doğum adı Flavius Petrus Sabbatius Justinianus
Doğum tarixi
Doğum yeri Tveriya, Makedoniya
Vəfat tarixi (82 yaşında)
Vəfat yeri Konstantinopol
Dəfn yeri Konstantinopol
Atası Savvati
Anası Vigelantiya
Həyat yoldaşı Feadora
Uşağı yoxdur
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Fla`vi Pyotr Savva`ti Yusinia`n (lat. Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus, yun. Φλάβιος Πέτρος Σαββάτιος Ιουστινιανός) tarixdə daha çox I Yustinia`n yaxud Böyük Yustinia`n (11 may 482[1][2] və ya 11 may 483[3] – 14 noyabr 565[1][2][3], Konstantinopol[4]) kimi tanınan Yustinianlar sülaləsinə məxsus 527-565 ci illərdə Bizans imperatoru.

Yustinianın hakimiyyəti imperiyanın bərpası (renovatio imperii) ilə əlamətdardır.[5] Onun generalı Belisarius, şimali Afrikada yerləşən Vandal krallığını fəth etdi və krallıq 534-cü ildə süqut etdi. Sonradan Belisarius, Narses və digər generallar Ostroqot krallığını zəbt edərək Dalmatiya, Siciliya, İtaliya və Romanı ostqotların yarım əsrdən çox hökmranlığından sonra imperiyaya qaytardılar. Prefekt Liberius İberiya yarımadasının cənubunu geri alaraq İspaniya əyalətini yaratdı. Bu yürüşlər qərbi Aralıq dənizi üzərində Roma nəzarətini bərpa etdi və İmperiyanın illik gəlirini bir milyon solididən çox artırdı.[6] Yustinian hakimiyyəti dövründə Qara dənizin şərq sahilində, əvvəllər heç vaxt Roma hakimiyyəti altında olmamış Tzani xalqını da tabe etdi.[7] O, şərqdə I Qubad dövründə, daha sonra isə yenə I Xosrovun dövründə Sasani imperiyası ilə müharibələr apardı: ikinci münaqişə qismən onun qərbdəki ambisiyalarına görə başladı.

Onun hakimiyyətinin əks-səda doğuran cəhəti bir çox müasir dövlətlərdə hələ də mülki hüququn əsasını təşkil edən Roma hüququnun, Mülki hüquq toplusunun (Corpus Juris Civilis) vahid şəkildə yenidən yazılması idi.[8] Onun hakimiyyəti Bizans mədəniyyətinin çiçəkləndi və Ayasofya kimi memarlıq abidələri inşa edildi. O, Şərqi Pravoslav Kilsəsində "İmperator Müqəddəs Yustinian" adlanır.[9] Onun bərpa fəaliyyətlərinə görə, Yustinian bəzən 20-ci əsrin ortalarında tarixşünaslıqda "Son Romalı" kimi tanınmışdı.[10]

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yustinian Tauresiumda, (Dardaniya)[11] təxminən 482-ci ildə anadan olmuşdur. Latın dilində danışan (ehtimal ki, sonuncu Roma imperatoru) Yustinian,[12] İlliro-Roma[13][14][15] və ya Trako-Roma[16][17][18] mənşəli olduğu güman edilən kəndli ailəsindən idi. Sonradan götürdüyü Yustinian koqnomeni əmisi Justin tərəfindən övladlığa götürüldüyünün göstəricisidir.[19]O, hakimiyyəti dövründə doğulduğu yerdən çox uzaqda yerləşən Justiniana Primanın əsasını qoydu. [20][21][22] Anası Yustinin bacısı Vigilantia idi. İmperator olana qədər imperator mühafizə dəstələrindən birinin komandiri olan Yustin Yustinianı övladlığa götürdü, onu Konstantinopola gətirdi və onun təhsilini təmin etdi. Nəticədə Yustinian hüquq, ilahiyyat və Roma tarixində yaxşı təhsil aldı. Justinian imperatorun şəxsi mühafizəçisi kimi xidmət etmək üçün "scholae palatinae" arasından seçilmiş 40 kişidən biri kimi xidmət edirdi.Yustinian dövründə yaşamış salnaməçi Con Malalas onun xarici görünüşünü qısa, açıq dərili, qıvrım saçlı, yuvarlaq üzlü və yaraşıqlı kimi təsvir edir. Başqa bir müasir tarixçi Prokopi, Yustinyanın görünüşünü zalım imperator Domitian ilə müqayisə edir, baxmayaraq ki, bu, ehtimal ki, böhtandır.

Yustinianlar sülaləsinin zaman xətti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Flavi MavrikiI TiberiII YustinI YustinianI Yustin

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 autori vari Enciclopedia Dantesca (итал.). / U. Bosco Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 1970.
  2. ↑ 1 2 Любкер Ф. Iustinianus (rus.). // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский, пер. А. Д. Вейсман, Ф. Гельбке, Л. А. Георгиевский, А. И. Давиденков, В. А. Канский, П. В. Никитин, И. А. Смирнов, Э. А. Верт, О. Ю. Клеменчич, Н. В. Рубинский СПб: Общество классической филологии и педагогики, 1885. С. 707–708.
  3. ↑ 1 2 group of authors Justinian I. (ing.). // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm 11 New York, Cambridge, England: University Press, 1911.Vol. 15. P. 596–602.
  4. ↑ http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1468-0025.2008.00486.x/full.
  5. ↑ J. F. Haldon, Byzantium in the seventh century (Cambridge, 2003), 17–19.
  6. ↑ "History 303: Finances under Justinian". Tulane.edu. 9 March 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 November 2012.
  7. ↑ Evans, J. A. S., The Age of Justinian: the circumstances of imperial power. pp. 93–94
  8. ↑ John Henry Merryman and Rogelio Pérez-Perdomo, The Civil Law Tradition: An Introduction to the Legal Systems of Europe and Latin America, 3rd ed. (Stanford: Stanford University Press, 2007), pp. 9–11.
  9. ↑ "St. Justinian the Emperor". Orthodox Church in America (ingilis). İstifadə tarixi: 25 November 2017.
  10. ↑ For instance by George Philip Baker (Justinian, New York 1938), or in the Outline of Great Books series (Justinian the Great).
  11. ↑ Britannica Concise Encyclopedia, Encyclopædia Britannica, Inc., 2008, ISBN 1593394926, p. 1007.
  12. ↑ The Inheritance of Rome, Chris Wickham, Penguin Books Ltd. 2009, ISBN 978-0-670-02098-0 (p. 90). Justinian referred to Latin as his native tongue in several of his laws. See Moorhead (1994), p. 18.
  13. ↑ Michael Maas. The Cambridge Companion to the Age of Justinian. Cambridge University Press. 2005. ISBN 978-1139826877.
  14. ↑ Treadgold, Warren T. (1997). A history of the Byzantine state and society. Stanford University Press. p. 246. ISBN 978-0-8047-2630-6. Retrieved 12 October 2010.
  15. ↑ Barker, John W. Justinian and the later Roman Empire. University of Wisconsin Press. 1966. səh. 75. ISBN 978-0-299-03944-8. İstifadə tarixi: 28 November 2011.
  16. ↑ Robert Browning. Justinian and Theodora. Gorgias Press. 2003. ISBN 978-1593330538.
  17. ↑ Shifting Genres in Late Antiquity, Hugh Elton, Geoffrey Greatrex, Ashgate Publishing, Ltd., 2015, ISBN 1472443500, p. 259.
  18. ↑ Pannonia and Upper Moesia: A History of the Middle Danube Provinces of the Roman Empire, András Mócsy, Routledge, 2014, ISBN 1317754255, p. 350.
  19. ↑ The sole source for Justinian's full name, Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus (sometimes called Flavius Anicius Iustinianus), are consular diptychs of the year 521 bearing his name.
  20. ↑ Sima M. Cirkovic. The Serbs. Wiley. 2004. ISBN 978-0631204718.
  21. ↑ Justiniana Prima Site of an early Byzantine city located 30 km south-west of Leskovci in Kosovo. Grove's Dictionaries. 2006.
  22. ↑ Byzantine Constantinople: Monuments, Topography and Everyday Life. Brill. 2001. ISBN 978-9004116252.
SƏLƏF
I Yustin 		I Yustinian
Yustinianlar sülaləsi 		XƏLƏF
II Yustin
Vikianbarın loqosu Vikianbarda I Yustinian ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=I_Yustinian&oldid=6489381"