Suqovuşan (Tərtər)

Vikipediya, azad ensiklopediya
(Madagiz səhifəsindən istiqamətləndirilmişdir)
Jump to navigation Jump to search
Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Suqovuşan.
Kənd
Suqovuşan
Madaghis133.jpg
40°19′53″ şm. e. 46°43′46″ ş. u.
Ölkə  Azərbaycan
Rayon Tərtər rayonu
Tarixi və coğrafiyası
Mərkəzin hündürlüyü 434 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +994
Poçt indeksi AZ5900
Nəqliyyat kodu 14
Suqovuşan xəritədə
Suqovuşan
Suqovuşan
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Suqovuşan (2020-ci ilə qədər Madagiz adlanmışdı) — Azərbaycan Respublikasının Tərtər rayonunun Çaylı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.[1] Kənd 3 oktyabr 2020-ci il tarixində Qarabağda gedən döyüşlər zamanı Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən azad edilmişdir.[2]

Coğrafiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bölgə əsasən dərin yarğanlarla kəsilmiş yüksək, seyrək meşəlik çəmənliklərdən ibarətdir. Qəsəbə ərazisindən Tərtər çayı axır. Bölgədə əhəngdaşı ehtiyatları mövcuddur.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Suqovuşan kəndi 1923-cü ildə təşkil edilmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətində Ağdərə rayonu inzibati ərazisinə daxil edildi. 1943-cü ildə Suqovuşana şəhər tipli qəsəbə statusu verilmişdi.[3] 1949-cu ildə burada mebel fabriki və əhəng istehsalı sexi olan sənaye kompleksi yerləşirdi. 1953-cü ildə qəsəbədə orta məktəb açıldı.[4] 1992-ci ildə Ağdərə rayonu ləğv edilərək ərazisi qonşu Ağdam rayonu, Tərtər rayonu və Kəlbəcər rayonu arasında bölüşdürüldü. Suqovuşan kəndi də Tərtər rayonuna birləşdirilən kəndlərdən biridir.

Suqovuşan ilk dəfə 1991–1992-ci illərdə Azərbaycan Ordusu tərəfindən işğaldan azad edilib. 1994-cü ilin aprel ayında Manvel Qriqoryanın başçılığı altında Ermənistan ordusunun Eçmiədzin könüllülər dəstəsi yenidən Suqovuşanı işğal edib.

Azərbaycan kütləvi informasiya vasitələrində 2016-cı il aprelin 4-dən 5-nə keçən gecə baş verən ağır döyüşlərdən sonra Suqovuşan kəndinin Azərbaycan Ordusu tərəfindən işğaldan azad edildiyi xəbəri yayılsa da, bu barədə Azərbaycan Respublikası Müdafə Nazirliyi tərəfindən heç bir açıqlama verilməmiş, erməni tərəfi isə xəbərin dezinformasiya olduğunu bildirmişdir.

3 oktyabr 2020-ci il Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.[2] Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən tarixi adı bərpa edilərək Suqovuşan adlandırılmışdır.[5]

Əhalisi[redaktə | mənbəni redaktə et]

2016-cı ilin aprel ayına qədər bu yaşayış məntəqəsində 500 nəfərə qədər erməni yaşayırdı.

Milli tərkibi
Siyahıyaalma ili
1959[6]
1970[7]
Ermənilər 418
(88,7 %) 		▼236
(87,1 %)
Azərbaycanlılar 30
(6,4 %) 		▬30
(11,1 %)
Ruslar 14
(3,0 %) 		▼2
(0,7 %)
Digərləri 9
(1,9 %) 		3
(1,1 %)
Cəmi 471 (100 %) 271 (100 %)

Tarixi abidələr[redaktə | mənbəni redaktə et]

Müqəddəs Yelisey monastırının zəng qülləsi və əsas girişi

Suqovuşan kəndi ərazisində üç tarix-memarlıq abidəsi qeydiyyata alınmışdır:

İnfrastruktur[redaktə | mənbəni redaktə et]

Suqovuşan su anbarı

Kənd ərazisində Suqovuşan su anbarı və Suqovuşan-1 və Suqovuşan-2 su elektrik stansiyaları yerləşir. Kənddə 2014-cü ildə balıqartırma zavodu tikilib. Aprel döyüşləri zamanı elektrik stansiyası və balıqartırma zavoduna ziyan dəysə də, onlar sonradan yenidən bərpa ediliblər. 2022–23-cü illərdə Suqovşandan başqa ölkələrə balıq və qara kürü ixracının başlanması planlaşdırılmışdı.[8]

1992-ci ilin sentyabr ayında Qarabağda formalaşdırılan beşinci müdafiə rayonu hərbi hissəsi Qarabağ döyüşlərində bir çox təxribatçı əməliyyatlarda iştirak edib və azad edilənədək işğalçı Ermənistan ordusunun Qarabağdakı ən yaxşı hərbi hissələrindən biri hesab olunurdu. Hərbi hissənin nömrəsi 49971 idi. 5-ci müdafiə rayonu, dağatıcı alay, 49971 nömrəli hərbi hissə olaraq, 10-cu dağatıcı diviziyanın tərkibinə daxil idi. Ehtimal edilir ki, hərbi hissə Ağdərəyə yaxın ərazilərdən Madagiz yaşayış məntəqəsi hüdudlarınadək döyüş növbətçiliyinə cəlb olunurdu. Bura aprel döyüşlərində Azərbaycan ordusunun əsas hədəflərindən biri olub.[9] Bundan başqa erməni ordusunun 6-cı müdafiə rayonu kimi qeyd etdiyi 33651 nömrəli hərbi hissə də Madagizdə yerləşirdi.[10]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı" (PDF) (az.). stat.gov.az. 2019. 2020-04-16 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-04-16.
  2. ↑ 1 2 Ayna.az. "Azərbaycan Prezidenti elan etdi: Madagiz işğaldan azad olunub" (az.). Ayna.az. 03.10.2020. İstifadə tarixi: 2020-10-03.
  3. ↑ Melnikov S. A., İbrahimov Ç. H. (сост.). Azərbaycan SSR inzibati ərazi bölgüsü Arxivləşdirilib 2018-11-27 at the Wayback Machine. Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı. Bakı, 1979.
  4. ↑ "Madagiz", Böyük Sovet Ensiklopediyası, 1949.
  5. ↑ Teleqraf.com. "Prezident Madagizin tarixi adını bərpa etdi" (az.). Teleqraf.com. 03.10.2020. İstifadə tarixi: 2020-10-04.
  6. ↑ "Этнокавказ. 1959-cu il siyahıyaalınmasına görə Mardakert rayonu əhalisinin etnik tərkibi".
  7. ↑ "Этнокавказ. 1970-ci il siyahıyaalınmasına görə Mardakert rayonu əhalisinin etnik tərkibi".
  8. ↑ Matagisdən qara kürü
  9. ↑ "Düşmənin Qarabağdakı canlı qəssabxanası — 49971 nömrəli hərbi hissə (FAKTLAR)". 2019-07-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-16.
  10. ↑ "Düşmənin Madagizdə yerləşən hərbi hissəsinin komandiri kimdir? — ARAŞDIRMA (FOTOLAR)". 2019-07-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-16.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vikianbarın loqosu Vikianbarda Suqovuşan ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Suqovuşan_(Tərtər)&oldid=6253694"