Ağdərə rayonu

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin

Bu məqalə Mardakert rayonu məqaləsinə çox yaxındır və hər ikisinin eyni başlıq altında birləşdirilməsi mümkündür.

Ağdərə rayonu

40°12′55″ şm. e. 46°48′46″ ş. u.

Ölkə
İnzibati mərkəz Ağdərə
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 26 noyabr 1991
Ləğv edilib 13 oktyabr 1992
Saat qurşağı

Ağdərə rayonu — 1992-ci ilə qədər Azərbaycan Respublikasında mövcud olmuş rayon. Mərkəzi Ağdərə şəhəri olmuşdur. SSRİ dövründə yaradılmış və Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra ləğv edilmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin (DQMV) tərkibinə daxil idi. Rayon Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin tərkibində əvvəl Cerabert rayonu[1][2], 1939-cu ildən[1] Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin 26 noyabr 1991-ci il tarixində ləğv edlənə qədər Mardakert rayonu adını daşıyırdı[3][4]. Rayon 13 oktyabr 1992-ci il tarixində Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 327 saylı qərarı ilə ləğv edilmişdi[5]. 2023-cü ildə rayonun yenidən yaradılması ilə bağlı qanun layihəsi Milli Məclisin müzakirəsinə təklif edilmişdir[6].

Tarixi

Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı rayon müharibənin baş verdiyi əsas ərazilərdən biri idi.[7] 1991-ci il noyabrın 26-da Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin qanunu ilə Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti inzibati ərazi vahidi ləğv olunmuşdur. Qanuna əsasən Mardakert rayonunun adı dəyişdirilərək Ağdərə rayonu adlandırılmış və respublika tabeli rayonların sırasına daxil edilmişdi.[4]

Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 25 avqust 1992-ci il tarixli, 287 saylı Qərarı ilə Ağdərə rayonunun Leninavan (Leninavan qəsəbəsinin indiki adı Şıxarx[8]) qəsəbə Soveti, Həsənqaya, Çaylı, Seysulan və Talış kənd Sovetləri, Ağdərə şəhər Sovetinin Qarmiravan (indiki adı Qızıloba[8]), və Mağavuz (Mağavuz kəndinin indiki adı Çardaqlı[8]) kənd Sovetinin Cerabert (indiki Çiləbürt[8]) kəndləri Tərtər rayonunun tərkibinə verilmişdir[9].

Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 13 oktyabr 1992-ci il tarixli qərarı ilə Ağdərə rayonu ləğv edilmiş, ərazisi Ağdam, Kəlbəcər və Tərtər rayonları arasında bölüşdürülmüşdu. Həmin qərara əsasən rayonun Xatınbəyli, Qazançı, Maniklu (indiki Məlikli[8]), Baş Güneypəyə, Orta Güneypəyə, Sırxavənd, Yeni Qaralar, Kiçan (indiki Ballıqaya[8]) kəndləri və onlara məxsus torpaq sahələri Ağdam rayonunun; Çərəktar, Vaquas (indiki Qozlu), Kotavan (indiki Qozlukörpü), Verin Oratağ (indiki Yuxarı Oratağ), Arutunaqomer (indiki Qızılqaya), Qoçoqot (indiki Yayıcı), Poqosaqomer (indiki Dəvədaşı), Drombon (indiki Heyvalı), Çıldıran, Mehmana, Araçadzor (indiki Dovşanlı), Hayad, Tomaqahoğ (indiki Bazarkənd), Şahmasur (indiki Şahmansurlu), Vənkli (indiki Vəngli), Qarnakar (indiki Çormanlı), İmarət Qərvənd, Zardaxaç, Çapar, Aterk (indiki Həsənriz), Nareştar (indiki Narınclar), Damğalı, Kolatağ kəndləri və onlara məxsus torpaq sahələri Kəlbəcər rayonunun; Ağdərə şəhəri, Ağabəyyalı, Aşağı Çaylı, Aşağı Oratağ, Çardaqlı, Çaylı, Çıraqlı, Çiləbürt, Dəmirli, Dəstəgül, Göyarx, Həsənqaya, Kiçik Qarabəy, Qızıloba, Lüləsaz, Meqrelalay, Ortakənd, Seysulan, Suqovuşan, Talış, Təpəkənd, Ulu Qarabəy, Şıxarx, Umudlu, Zəylik, Maralyansarov, Metsşen, Möhrətağ, Ağabəyələnc, Mağavuz, Akop Kamari, Minqrelsk, Nerkin Oratağ, Qasapet, Canyataq, Gülyataq, Yarımca kəndləri isə Tərtər rayonunun inzibati tərkibinə verilmişdir.[10]

2023-cü ilin noyabr ayında Azərbaycan Milli Məclisinə Ağdərə rayonunun yaradılması ilə bağlı qanun layihəsi daxil olmuşdur. Layihəyə əsasən, rayonun ərazisi Kəlbəcər, Tərtər və Ağdam rayonlarının ərazisindən təşkil edilir.[11]

Rayonun rəhbərləri

  • Fəxrəddin Haqverdiyev (6 iyul 1992[12] – 19 oktyabr 1992[13])

İstinadlar

  1. ↑ 1 2 "Нагорный Карабах в административно-территориальном устройстве Азербайджана". karabakh.center. İstifadə tarixi: 2023-12-06.
  2. ↑ "История административно-территориального деления Карабаха". Qarabağ.
  3. ↑ Нагорно-Карабахская автономная область [Nagorno-Karabakh Autonomous Oblast] // Great Soviet Encyclopedia (rus). 1967. 2020-06-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-21.
  4. ↑ 1 2 s:Azərbaycan Respublikasının Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətini ləğv etmək haqqında qanunu
  5. ↑ "Azərbaycan Respublikasının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MİLLİ MƏCLİSİNİN QƏRARI". Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi Hüquqi aktların vahid elektron bazası. 13 oktyabr 1992-ci il.
  6. ↑ "Azərbaycan Respublikasının Ağdərə rayonunun yaradılması haqqında". Azərbaycan Respublikasının Ağdərə rayonunun yaradılması haqqında (az.). İstifadə tarixi: 2023-12-06.
  7. ↑ "Azerbaijan forces take control of seven villages near Nagorno-Karabakh - president". TASS. 2020-10-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-22.
  8. ↑ 1 2 3 4 5 6 "Azərbaycan Respublikasının bəzi yaşayış məntəqələrinin tarixi adlarının bərpası və dəqiqləşdirilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MİLLİ MƏCLİSİNİN QƏRARI". Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi Hüquqi aktların vahid elektron bazası. 29 dekabr 1992-ci il.
  9. ↑ "Azərbaycan Respublikası Ağdərə rayonunun bəzi kəndlərinin Tərtər rayonunun inzibati ərazi bölgüsünə daxil edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 25 avqust 1992-ci il tarixli, 287 saylı Qərarı". 2022-08-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-29.
  10. ↑ "Azərbaycan Respublikasının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Qərarı". e-qanun.az. 13 oktyabr 1992. 2022-06-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 noyabr 2023.
  11. ↑ "Azərbaycanda Ağdərə rayonu yenidən bərpa edilir". Report İnformasiya Agentliyi. 20 noy 2023. 2023-11-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-21.
  12. ↑ "F. Ə. Haqverdiyevin Ağdərə rayonu İcra hakimiyyətinin başçısı təyin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin Fərmanı". e-qanun.az. 6 iyul 1992. İstifadə tarixi: 21 noyabr 2023.
  13. ↑ "F. Ə. Haqverdiyevin Ağdərə rayonu İcra hakimiyyətinin başçısı vəzifəsindən azad edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin Fərmanı". e-qanun.az. 19 oktyabr 1992. İstifadə tarixi: 21 noyabr 2023.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Ağdərə_rayonu&oldid=7353751"