Astara (Azərbaycan)

Astara
Astara
	38°26′24″ şm. e. 48°52′30″ ş. u.
Ölkə	Azərbaycan;
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi	616 km²;
Mərkəzin hündürlüyü	−22 m
Saat qurşağı	UTC+04:00;
Əhalisi
Əhalisi	▲16.800 nəf. (2012);
Rəsmi dili	azərbaycanca
	Xəritəni göstər/gizlə Astara
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Bu məqalə Astara (şəhər) haqqındadır. Digər mənalar üçün Astara səhifəsinə baxın.

Astara — Azərbaycan Respublikasının Astara rayonunun inzibati mərkəzi. 1945-ci ildə rayon tabeli şəhər statusu almışdır.^[1] Astara şəhəri Astara çayının sol sahilində yerləşir. Şəhərdən 3 km aralıda Astara dəmiryolu stansiyası yerləşir.

Tarixi[redaktə | əsas redaktə]

Azərbaycanın İranla sərhəddində (bir hissəsi Cənubi Azərbaycan ərazisindədir), Astaraçayın mənsəbində, Xəzər dənizinin sahilindədir, Lənkəran ovalığındadır. Astara sözü yerli talış dilində və həmçinin digər İran dillərində "ulduz" mənasını verir. XIII əsrə aid mənbələrdə Astara yaşayış məntəqəsi adı kimi xatırlanır. Astara çayının İran sahilində yerləşən şəhər və port da Astara adlanır. Bu şəhərin qədim adı Qum olmuşdur. Fars dilində "qum" sözü də "alçaq yer, aşağı yer" kimi izah edilir. Azərbaycanın Rusiya imperiyası tərəfindən işğal edildiyi dövrdə Astara qəsəbə kimi Bakı quberniyasının Lənkəran qəzasına daxil olub. 1945-ci ildə Astara şəhər statusu alıb.

Coğrafi yerləşməsi[redaktə | əsas redaktə]

Astara, Nizami küçəsində inzibati bina

Astara bir kiçik şəhər olaraq, Azərbaycanın cənub-şərq hissəsi və İran ilə sərhəddə yerləşir.Şəhər şərqdən Xəzər dənizi və qərbdən Talış dağları vasitəsi ilə əhatə edilərək havası rütubətli və nisbətən isti keçir.Bura Azərbaycanın ən çox yağıntılı şəhəridə sayılır.^[2]

Görməli yerləri[redaktə | əsas redaktə]

Astara rayon tarix-diyarşünaslıq muzeyi
Tacir evi
Qəhrəmanlar bağı
Savalan istirahət kompleksi^[3]

Yanarbulaq[redaktə | əsas redaktə]

Astara-Lənkəran yolundaki Ərçivan qəsəbəsində yerləşir.Çox maraqlı bir görüntüdən ibarətdir bu bulaq,belə ki kibriti axan suya yaxınlaşdırdıqda alovlanıb yanmaqa başlayır.Mütəxəssislər bunu suyun tərkibində olan kükürd maddəsi ilə izah edirlər,ancaq daha maraqlısı budur ki sudan içməyə də istifadə etmək mümkündür.^[4]

Astara bulvarı[redaktə | əsas redaktə]

Park-bulvar kompleksi Astara şəhərində Xəzər dənizi sahili boyunca 1 kilometr uzunluğu əhatə edir.Park-bulvarın sahəsi 6 hektar və çimərliyin sahəsi 2 hektar olmaqla,burada fəvvarə kompleksi,süni şəlalər,yay-qış uşaq əyləncə mərkəzləri,açıq fitnes meydançası,kafe-çay evi və uşaq əyləncə attraksionları quraşdırılmışdır.^[4]

Məscid və türbələr[redaktə | əsas redaktə]

Şahağa məscidi
Pensər kəndindəki Hacı Təhməz və Hacı Cahan məscidləri.^[5]
XIX əsrə aid olan məscid(Astara şəhərində)^[3]

Əhalisi[redaktə | əsas redaktə]

İl	Sayı
1959	5.381	^[6]
1970	9.125	^[7]

İl	Sayı
1979	11.950	^[8]
1989	12.957	^[9]

İl	Sayı
2012	16.800

Etnik qrup	17-23 yanvar, 1939-cu il sa.^[10]
Etnik qrup	Sayı	%
cəmi	1 388	100.00%
azərbaycanlı	740	53.31%
rus	423	30.48%
talış	167	12.03%
ukraynalı	15	1.08%
erməni	11	0.79%
alman	7	0.50%
gürcü	5	0.36%
yəhudi	3	0.22%
ləzgi	2	0.14%
avar	2	0.14%
digər	13	0.94%

1979-cu ildə 11,950^[11] nəfər əhalisi olan şəhər əhalisi 2009-cu il siyahıyaalmasına əsasən 16,515^[11] nəfərdir. Etnik quruluşuna görə azərbaycanlılardan(əsasən talış, qismən türklərdən)^[11] ibarətdir.

Görkəmli şəxsləri[redaktə | əsas redaktə]

Ziya Bünyadov - şərqşünas, tarixçi, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı
Sultan Məmmədov - ictimai-siyasi xadim
Aydın Məmmədov - general, dövlət xadimi
Mirzə Cəbiyev - Sovet İttifaqı Qəhrəmanı
İlya Kaverin - Sovet İttifaqı Qəhrəmanı
Ömər Əliyev - BVM-si iştirakçısı, uzunömürlü, xeyriyyəçi
Yalçın Nəsirli - Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı
Sudeyf İmamverdiyev - həkim, ictimai-siyasi xadim
Şakir Yaqubov - əməkdar jurnalist
Oqtay Kazımov - azərbaycanlı bəstəkar, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti
Rəşad Mahmudov - ürək-damar cərrahı
Söhrab Tahir - xalq şairi
Əhəd Muxtar - şair, tərcüməçi
Kamran Nəzirli - yazıçı-dramaturq
Maqsud Məmmədov - professor
Cəbrail Osmanov - əməkdar rabitəçi
Vasif Əliyev- əməkdar Neftçi, ADNSU-nin professoru
Orxan Abbasov - Yer elmləri üzrə fəlsəfə doktoru, dosent, elmi tədqiqatçı (AMEA)
Hüseynağa Qafarov - əməkdar iqtisadçı
Seymur Nəsirov– tədqiqatçı-alim, Azərbaycanın Misirdə Diaspor Təşkilatları Birliyinin sədri

Mənbə[redaktə | əsas redaktə]

Azərbaycan toponimlərinin ensklopedik lüğəti, II cilddə. Bakı-2007. I cild, səh. 51.

İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]

↑ Президиум Верховного Совета Азербайджанского ССР. "Азербайджанская ССР, Административно-территориальное деление на 1 января 1961-го года". Азербайджанское государственное издательство, Баку, 1961, стр. 8
↑ Mycaucasus
↑ ¹ ² muhaz.org
↑ ¹ ² itinari
↑ Mycaucasus
↑ SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1959)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4350764"></a>
↑ SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1970)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4350767"></a>
↑ SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1979)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q11185939"></a>
↑ SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1989)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2621042"></a>
↑ Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Население Астаринского района (по переписи 1939 года)
↑ ¹ ² ³ Encyclopaedia İranica:Astara a town and a district in the Ṭāleš region on the Caspian coast

Azərbaycan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Şəhər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

[1] Президиум Верховного Совета Азербайджанского ССР. "Азербайджанская ССР, Административно-территориальное деление на 1 января 1961-го года". Азербайджанское государственное издательство, Баку, 1961, стр. 8

[Coğrafi-2] Mycaucasus

[G-3] ¹ ² muhaz.org

[Yanarbulaq-4] ¹ ² itinari

[Məscidlər-5] Mycaucasus

[_16040c4a7a6ccb8d-6] SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1959)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4350764"></a>

[_2457da7f02f258ce-7] SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1970)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4350767"></a>

[_5d86e5492e0ed853-8] SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1979)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q11185939"></a>

[_5cead71fab096280-9] SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1989)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2621042"></a>

[Астаринский_район_(перепись_1939_года)-10] Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Население Астаринского района (по переписи 1939 года)

[Astara_a_town_and_a_district_in_the_Ṭāleš_region_on_the_Caspian_coast-11] ¹ ² ³ Encyclopaedia İranica:Astara a town and a district in the Ṭāleš region on the Caspian coast

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Astara rayonunun yaşayış məntəqələri
Şəhərlər	Astara
Qəsəbələr	Ərçivan • Kijəbə
Kəndlər	Alaşa • Artupa • Anbuba • Asxanakəran • Avyarud • Azaru • Bala Şahağac • Bəlbay • Bili • Bio • Binabəy • Bursut • Burzubənd • Çayoba • Çüvaş • Çükəş • Deqadi • Dəstor • Diqo • Dolu • Dürriyə • Əkbərməhəllə • Giləparqo • Giləşə • Hamoşan • Həsin • Xıçaso • İstisu • Kakalos • Kamlakan • Klınbi • Kolatan • Qapıçıməhəllə • Qamışoba • Lobir • Lomin • Marzəsə • Maşxan • Məsçitməhəllə • Miki • Motalayataq • Noyabud • Ojakəran • Ovala • Pensər • Pəlikəş • Rinə • Reqloba • Rıvadila • Rudəkənar • Seləkəran • Səlivə • Səkəşam • Səncərədi • Sərək • Sığaloni • Sıhəkəran • Sibiyyət • Sipiyəpart • Siyaku • Sım • Şuvaş • Siyətük • Suparibağ • Şağlazüzə • Sipiyaəlfətik • Siyakeş • Şıxəməhlə • Şıxımpeştə • Şahağac • Şəmətük • Şəvqo • Şiyəkəran • Şuvi • Şümrüd • Taxtanəkəran • Təngərüd • Toradi • Tüləküvan • Vaqadi • Vaqo • Vənəşikəş • Vəznəş • Vıləparqo • Viləşə • Vovada • Züngüləş

Xəzər dənizi limanları
Azərbaycan	Astara • Bakı • Lənkəran • Sumqayıt
Rusiya	Həştərxan • Dərbənd • Mahaçqala
İran	Astara • Ənzəli • Babülsər • Çalus • Nika • Rəşt
Qazaxıstan	Aktau • Atırau • Fort Şevçenko • Qurıq • Soğandıq
Türkmənistan	Türkmənbaşı • Qaraboğaz • Əkərəm