Nax-Dağıstan dilləri

Vikipediya, açıq ensiklopediya

Keçid et: naviqasiya, axtar

Nax-Dağıstan dilləri:
Bej: Nax dilləri
Yaşıl: Avar-əndi-tsez dilləri
Göy: Dargi dilləri
Tünd göy: Lak dili
Açıq yaşıl: Ləzgi dilləri

Nax-Dağıstan dilləri - Qafqaz dillərini bir qolu və ya qrupu. Əsasən Çeçen, İnquş və Dağıstan respublikalarında, qismən də Azərbaycan və Gürcüstan Respublikalarında yayılmışdır. 2,3 milyona yaxın daşıyıcısı vardır. Fonoloji sistem 3-10 sait və 35-45 samit fonemdən ibarətdir.

Sinifləşdirmə[redaktə | əsas redaktə]

Nax qolu
- Vaynax klasteri
- Batsb dili
Avar-əndi-tsez qolu
- Avar-əndi alt qolu
  - Avar dili
  - Əndi qrupu
- Tsez (Dido) alt qolu
  - Qərbi tsez qrupu
  - Şərqi tsez qrupu
    - Bejta dili
    - Hunzib dili
Lak dili
Dargi qolu
- Şimali dargi qrupu
  - Şimal-qərbi alt qrupu
    - Aquşa dili,
      - o cümlədən ədəbi dargi dili
    - Muhi dili
    - Tsudaxar dili
    - Qapşıma-Butrı dili
  - Huraxi dili
  - Mureqa-Qubden dili
  - Qadar dili
  - Muira dili
- Megeb qrupu
  - Megeb dili
- Cənub-şərqi dargi qrupu
- Çıraq qrupu
  - Çıraq dili
- Qaytaq qrupu
  - Yuxarı qaytaq dili
  - Aşağı qaytaq dili
- Köbəçi-Aştı qrupu
  - Köbəçi dili
  - Aştı dili
Ləzgi qolu
- Şərqi ləzgi qolu
- Qərbi ləzgi qolu
  - Rutul dili
  - Saxur dili
- Cənub ləzgi qolu
  - Buduq dili
  - Qiriz dili
- Xinaliq dili
  - Arçi dili
- Haput dili
  - Udi dili
  - Ağvan dili (ölü)
  - Elik
  - Yerguc
  - Cek kendlerin dilleri

b•m•r Nax-Dağıstan dilləri
Nax qolu	Basbi dili • Vaynax dilləri: İnquş dili, Çeçen dili, Akkin-orstxoy (qalanço) ləhcəsi¹
Avar-and-sez qolu	Avar dili • And dilləri: And dili, Axvax dili, Baqval dili, Botlix dili, Qodober dili, Karatin dili, Tindin dili, Çamalin dili • Sez dilləri: Bejtin dili, Ginux dili, Qunzib dili, Xvarş dili (İnxokvar dili), Sez dili
Lak qolu	Lak dili
Dargin qolu¹	Dargin ədəbi dili • Kaytaq dili • Kubaçin dili • Megeb dili • şimali: Akuşin dili, Qapşimin-butrin dili, Kadar dili, Mugin dili, Muirin dili, Myureq-qubden dili, Urax dili, Sudaxar dili • Çiraq dili • cənub-qərbi: Amux-xudus dili, Kunkin dili, Sanji-isarin dili, Sirxin dili
Ləzgi qolu	Arçin dili • ləzgi dili: şərqi ləzgi dilləri (Ağul dili, Ləzgi dili, Tabasaran dili), qərbi ləzgi dilləri (Rutul dili, Saxur dili), cənubi ləzgi dilləri (Buduq dili, Qrız dili) • udi dilləri: Aqvanq (qafqaz-alban) dili †, Udi dili
Xınalıq qolu²	Xınalıq dili
Qeyd: ¹ "Dil" termininin tətbiqi mübahisəlidir; ² əvvəllər ləzgi dillərinə aid idi; † ölü dil

Avrasiya dil ailələri
Dil ailələri	Abxaz-adıq dilləri • Avstroasiya dilləri • Avstroneziya dilləri • Andaman dilləri • Dravid dilləri • Yenisey dilləri • Hind-Avropa dilləri • Kartvel dilləri • Monqol dilləri • Myao-yao dilləri • Nax-Dağıstan dilləri • Sami dilləri • Çin-Tibet dilləri • Tay-kaday dilləri • Tunqus-mancur dilləri • Türk dilləri • Ural dilləri • Çukot-kamçat dilləri • Şompen dilləri • Eskimos-aleut dilləri • Yukagir dilləri • Yapon-ryukyu dilləri
Təcrid olunmuş dillər	Ayn dili • Bask dili • Buruşaski • Koreya dili • Kusunda dili • Naxali • Nivx dili
Coğrafi birliklər	Qafqaz dilləri • Paleoavropa dilləri • Paleoasiya dilləri
Hipotezalar	Altay dilləri • Austrik dillər • Hind-ural dilləri • Nostratik dillər • Sino-qafqaz dilləri • Şimali Qafqaz dilləri • Ural-yukagir dilləri
Ölü dillər	Aralıq dənizi dilləri (paleoispan dilləri • Tirren dilləri) • Xatt dili • Xurrit-urart dilləri • Elam dili • Şumer dili