Qətər–Türkiyə münasibətləri
| Qətər—Türkiyə münasibətləri | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
|
|||||
Qətər—Türkiyə münasibətləri — Türkiyə ilə Qətər arasında ikitərəfli diplomatik münasibətlər[1].
Siyasi münasibətlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
İki ölkə arasında daha sıx əlaqələrin inkişafına təkan ən yüksək səviyyədə bir sıra qarşılıqlı səfərlər oldu. 25-26 dekabr 2001-ci il tarixində Əmir Həməd bin Xəlifə Al Taninin Türkiyəyə səfəri, qarşılıqlı vergitutmaya son qoyulması, qarşılıqlı təşviq və qoruma haqqında müqavilələrin imzalanması ilə iqtisadi və hərbi əməkdaşlıq üçün hüquqi bazanın yaradılmasına , sərmayələr, habelə hərbi sahədə əməkdaşlıq müqaviləsi zəmin yaratdı.
Baş nazir Rəcəb Tayyib Ərdoğan, Enerji naziri və Maliyyə nazirinin müşayiəti ilə 13-15 aprel 2005-ci il tarixlərində Qətərə rəsmi səfərdə oldu. Türkiyənin Baş naziri Dohada Demokratiya, İnkişaf və Sərbəst Ticarət Səkkizinci Forumuna da əsas məruzəçi kimi qatıldı. Səfərlər zamanı hər iki tərəf, xüsusilə iqtisadi və enerji sahələrində ikitərəfli münasibətləri inkişaf etdirmək və regional məsələlərdə əməkdaşlıqlarını gücləndirmək barədə razılığa gəldilər[2].
Qətər Baş Naziri Şeyx Həməd bin Yasim bin Cabir Al Tani 7-8 mart 2007-ci il tarixlərində Türkiyəyə işgüzar səfərdə olmuşdu[3].
Türkiyə Prezidenti Abdullah Gül, Maliyyə Naziri, Enerji Naziri, Xalq İşləri və Yerləşmə Naziri ilə birlikdə böyük bir iş adamı qrupunun müşayiəti ilə 5-7 Fevral 2008-ci il tarixlərində Qətərə rəsmi səfər etdi, bu müddətdə 1-ci Türkiyə-Qətər Biznes Forumu keçirildi[4].
Siyasi münasibətlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Siyasi əməkdaşlıq[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qətər ilə Türkiyə arasındakı ikitərəfli münasibətlərin tarixi 1970-ci illərdən başlayır. 1980-ci illərdə iki ölkə bir-biri ilə ikitərəfli müqavilələr imzalamağa başladı. İkitərəfli münasibətlər 2000-ci illərdə bir neçə əlavə müqavilənin imzalanması ilə daha da inkişaf etdirildi. Bölgə siyasətindəki, xüsusilə Suriyadakı vətəndaş müharibəsindəki və Misir böhranındakı koordinasiyaları, münasibətlərinin ittifaq adlandırılmasına səbəb oldu. Hər iki ölkə Həmasın və Müsəlman Qardaşların terror təşkilatı elan edilməsini rədd etdi.
Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan 2014-cü ilin dekabr ayında Qətərlə keçirdiyi ortaq mətbuat konfransında Orta Şərqdəki qarışıqlığı şərh edərək “Qətərlə birlikdə daima dünyanın məzlum insanların tərəfindəyik” dedi. Hər iki ölkənin də təhdidlər barədə bir neçə ortaq regional təsəvvürləri var, eyni regional qeyri-dövlət aktyorlarını himayə edirlər (Suriyada da daxil olmaqla) və Suriyada, Liviyada, Misirdə və digər ölkələrdə oxşar proqramları bölüşürlər.
Qətər ilə Türkiyə arasındakı ittifaq BMT və İƏT kimi beynəlxalq təşkilatlarda daha sıx əməkdaşlığa çevrildi. Türkiyə və Qətərin 19 Yanvar 2015-ci il tarixində Yüksək Səviyyəli Strateji Əməkdaşlıq Şurası adlı bir əməkdaşlıq məclisi qurmağı qəbul etdikləri açıqlandı. Qərar, ölkələrin xarici işlər nazirləri Mövlud Çavuşoğlu və Xalid bin Məhəmməd Əl Attiyah arasında 2014-cü ildə Abdel Fattah al-Sisi'nin hakimiyyətə gəldiyi gündən bəri Misirdən baş verən son qarşılıqlı diplomatik dəyişikliklərlə əlaqədar bir görüşdən sonra açıqlandı. Şuranın ilk iclası eyni il dekabr ayında Prezident Ərdoğanın səfəri zamanı Dohada baş tutdu.
2015-ci ilin avqust ayında Türkiyənin İraqın şimalındakı PKK yaraqlılarına hava hücumundan sonra Ərəb Birliyi Türkiyənin hərəkətlərini qınayan bir açıqlama verdi. Bununla birlikdə, təşkilatın üzvü olan Qətər bu mövqedən uzaqlaşdı və əvəzində Türkiyəyə dəstək verdiyini bildirdi.
Misir[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hər iki ölkə də Misir böhranında diplomatik olaraq iştirak edirdi və burada Abdel Fəttah əl-Sisi rəhbərliyinə qarşılıqlı olaraq qarşı çıxdılar. 2012-ci il seçkilərində İslamçı namizədi Məhəmməd Morsinin qələbəsindən sonra Türkiyə və Qətər onun prezidentliyini dəstəklədi, digər beş GCC ölkəsi onun prezidentliyinə qarşı çıxdı. Türkiyə. Digər tərəfdən, Qətər dövlət çevrilişini birbaşa tənqid etmədən, mülki şəxslərə qarşı həddindən artıq güc tətbiq edilməsini qınayan yeganə GCC ölkəsi idi.
Prezident Ərdoğan 2016-cı ildə Əl-Cəzirə TV-yə verdiyi müsahibədə Misir lideri Əbdülfəttah əs-Sisini "minlərlə xalqını öldürdüyünü" söyləyərək sərt şəkildə qınadı. Qətər və Türkiyə digər GCC dövlətləri tərəfindən Misirlə əlaqələrini yaxşılaşdırmaq məcburiyyətində qaldı. Sisi, 2017-ci il Qətər diplomatik böhranının başlamasından cəmi 9 gün sonra 14 iyun 2017-ci ildə Qətəri boykot edən ölkələr qrupunun da Türkiyəni hədəf alması lazım olduğunu bildirdi.
Suriya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Suriyadakı vətəndaş müharibəsində Qətər və Türkiyə oxşar mövqeləri bölüşürlər. İkisi Vətəndaş müharibəsi dövründə vahid bir blok qurdu və eyni üsyançı qrupları dəstəklədi. Həm Türkiyə, həm də Qətər tərəfindən maliyyələşdirilən tanınmış müxalifət qruplarından biri də İslamı dəstəkləyən Suriya Milli Şurasıdır.
Liviya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Həm Türkiyə, həm də Qətər Liviyada İslamı dəstəkləyən Ümumi Milli Konqresi dəstəklədi. 2015-ci ilin yanvarında bir Liviya ordusu səlahiyyətlisi, Türkiyə və Qətəri Sudan üzərindən Liviyadakı İslamçı siyasi qruplara silah ötürməkdə günahlandırdı.
Müsəlman Qardaşlar amili[redaktə | mənbəni redaktə et]
Həm Qətər, həm də Türkiyə açıq şəkildə bölgədəki Müsəlman Qardaşları dəstəkləyir. Bölgədəki Müsəlman Qardaşlar şəbəkəsi, Qətərin nüfuzunu beynəlxalq miqyasda yaymaq və digər regional oyunçularla rəqabət aparmaq üçün istifadə etdiyi bir şeydir; Türkiyənin hakim Ədalət və İnkişaf Partiyası (AK Partiya olaraq da bilinir) demokratiya ilə İslamın birləşməsini təbliğ edir. Qardaşlar. 2014-cü ildə, Doha, Səudiyyə Ərəbistanı və digər Körfəz ölkələrinin təzyiqi səbəbindən bir neçə Qardaş sürgündən Qətəri tərk etmələrini istəsə, Türkiyə bu sürgünləri qəbul etməyə qərar verdi.
Türkiyədə çevrilişə cəhd, 2016[redaktə | mənbəni redaktə et]
Türk silahlı qüvvələrinin elementləri 2016-cı ilin iyulunda hərbi çevrilişə cəhd göstərdikdə, Qətər liderini həmrəy olaraq prezident Ərdoğanı çağıran ilk ölkə oldu. Qətər də çevrilişi Türkiyənin konstitusiya legitimliyini pozduğunu iddia edərək şiddətlə qınadı. Bir neçə media orqanı, prezidentə göz qoymağa çalışdıqdan qısa müddət sonra 150 Qətər elit komandosunun Türkiyədə yerləşdiyini bildirdi.
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qətər-Türkiyə qaz kəməri (layihə)
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Cagri Özdemir. "Turkey's high-stakes game supporting Qatar". Deutsche Welle. 5 July 2017. 12 August 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 August 2017.
- ↑ Rahman, Habibur. The Emergence Of Qatar. Routledge. 2006. səh. 140. ISBN 978-0710312136.
- ↑ Ekrem Buğra Ekinci. "Qatar's journey from past to present". Daily Sabah. 16 June 2017. 22 July 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 September 2017.
- ↑ Fromherz, Allen. Qatar: A Modern History. Georgetown University Press. 13 April 2012. səh. 60. ISBN 978-1-58901-910-2. 9 April 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 July 2021.
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qətərlə münasibətlər haqqında Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi veb saytında
